نورنیوز- گروه بین‌الملل: دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا همانگونه که در تبلیغات ایام انتخابات اعلام کرده بود مصرانه به دنبال اجرای سیاست‌هایی است که بر کاهش هزینه‌های اقتصادی آمریکا تمرکز دارد.
پیگیری روند آغاز شده از سوی ترامپ تأثیرات عمیقی بر ساختارهای جهانی بویژه آن دسته که به صورت سنتی بر اساس کمکهای آمریکا اداره می شوند، خواهد داشت. ترامپ بارها و بارها بر این نکته تأکید کرده که ایالات متحده دیگر نمی‌تواند هزینه‌های سنگین تأمین امنیت جهانی را بپردازد و باید دیگر کشورها مسئولیت بیشتری در این زمینه بر عهده گیرند. به‌ویژه در مورد ناتو، او معتقد است که کشورهای اروپایی باید هزینه‌های امنیتی خود را به طور کامل تأمین کنند. این نگرش نه تنها به یک تغییر در سیاست‌های داخلی آمریکا منجر شده ، بلکه می‌تواند به فروپاشی یا تغییرات اساسی در ناتو منتهی شود.
تاریخچه و هدف اولیه ناتو:
ناتو، که در سال ۱۹۴۹ تأسیس شد، به‌طور اولیه با هدف مقابله با تهدیدات اتحاد جماهیر شوروی و جلوگیری از نفوذ کمونیسم در اروپا به وجود آمد. این سازمان که در دوران جنگ سرد به‌عنوان یک اتحاد نظامی علیه تهدیدات شوروی و کشورهای بلوک شرق شکل گرفت، در طول سال‌ها به‌طور پیوسته گسترش یافت و به یکی از بزرگ‌ترین و تأثیرگذارترین سازمان‌های نظامی جهانی تبدیل شد. پس از پایان جنگ سرد و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، ناتو به یک ائتلاف جهانی تبدیل شد که شامل کشورهای مختلف اروپایی و حتی برخی کشورهای جدید از اروپای شرقی بود. این گسترش‌ها به‌ویژه در دوران پس از ۱۹۹۰، ناتو را به‌عنوان یک سد دفاعی علیه تهدیدات احتمالی از سوی روسیه مطرح کرد.
گسترش ناتو و چالش‌های جدید
از سال ۱۹۹۰ به بعد، ناتو گسترش زیادی پیدا کرد و کشورهای جدیدی از جمله کشورهای حوزه بالتیک، لهستان، جمهوری چک، و رومانی به این سازمان پیوستند. این گسترش‌ها به‌ویژه از زمانی که روسیه به‌ویژه تحت رهبری ولادیمیر پوتین به‌عنوان یک تهدید برای امنیت اروپا مطرح شد، با هدف مقابله با این تهدیدات ادامه یافت. اما این گسترش‌ها نه تنها روابط ناتو با روسیه را پیچیده‌تر کرد، بلکه به یک سری چالش‌ها و تنش‌های جدید در روابط بین‌المللی منجر شد. برای ناتو، مقابله با تهدیدات جدیدی همچون حملات تروریستی و تنش‌ها در مناطق مختلف دنیا، به یک اولویت جدید تبدیل شد.
دوران کنونی: ناتو بدون هدف؟
اما سوال اصلی اینجاست که آیا ناتو هنوز هم به همان اهداف و اصول اولیه‌اش پایبند است؟ امروزه هزینه های ناتو تقریباً به‌طور کامل بر دوش ایالات متحده آمریکا قرار دارد و سهم این کشور از هزینه‌ها و منابع ناتو حدود ۷۰ درصد است. در حالی که دیگر اعضای این پیمان به‌ویژه کشورهای اروپایی از ایالات متحده به‌عنوان رهبر ناتو انتظار دارند که همچنان در خط مقدم دفاع از این سازمان بماند، اما به‌نظر می‌رسد که ایالات متحده دیگر علاقه‌ای به حفظ ناتو به شکل کنونی ندارد. تصمیمات جدید ترامپ به‌ویژه بر کاهش هزینه‌ها و درخواست از اروپا برای پرداخت هزینه‌های امنیتی خود می‌تواند تأثیرات عمیقی بر کارکرد ناتو داشته باشد.
ترامپ و نگرانی‌های مالی ناتو:
دونالد ترامپ که در سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا در کاخ سفید حضور داشت، همواره از هزینه‌های سنگین ناتو انتقاد کرده و تأکید داشت که کشورهای اروپایی باید مسئولیت بیشتری در تأمین هزینه‌های امنیتی خود بر عهده گیرند. او در یکی از اظهار نظرهای معروف خود گفته بود: "آمریکا دیگر نمی‌تواند هزینه‌های دفاعی ناتو را بپردازد. کشورهای اروپایی باید برای تأمین امنیت خود هزینه‌های بیشتری پرداخت کنند. ایالات متحده دیگر نمی‌تواند این بار سنگین را بر دوش خود تحمل کند." این اظهارات، که بارها از سوی ترامپ در دوره‌های مختلف مطرح شده، در واقع به‌دنبال کاهش تعهدات آمریکا در ناتو و فشار به کشورهای اروپایی برای افزایش سهم خود در هزینه‌های دفاعی است. اکنون که ترامپ بار دیگر به ریاست‌جمهوری بازگشته است،قصد دارد این سیاست‌ها را تشدید کند و از این رو ناتو به‌عنوان یک سازمان نظامی جهانی با چالش‌های جدیدی روبه‌رو خواهد شد.
شایعات و بیانیه‌ها؛ پیامدهای تصمیمات آمریکا:
روزنامه‌های معتبر جهانی همچون فایننشال تایمز و بیلد آلمان گزارش‌هایی منتشر کرده‌اند که نشان‌دهنده احتمال خروج آمریکا از ناتو یا حتی کاهش شدید تعهداتش به این سازمان است. اگر این شایعات صحت داشته باشند، ناتو نه تنها به‌عنوان یک اتحاد نظامی از بین خواهد رفت، بلکه به‌عنوان یک ساختار سیاسی و امنیتی با محوریت غرب نیز متزلزل خواهد شد. این اتفاق ممکن است نشان‌دهنده پایان دوران سیطره آمریکا بر ناتو باشد و کشورهای اروپایی مجبور شوند به‌طور مستقل‌تر از گذشته عمل کنند. ترامپ که به‌طور مستمر تأکید دارد که آمریکا نباید مسئولیت‌های جهانی را به‌طور یک‌جانبه بر عهده گیرد، احتمالاً تغییرات اساسی در رویکردهای ناتو ایجاد خواهد کرد.
آینده ناتو؛ بقای سازمانی با تغییرات بنیادی:
اگر ایالات متحده تصمیم به خروج از ناتو بگیرد یا نقش خود را به حداقل برساند، ناتو به شکل کنونی نمی‌تواند دوام بیاورد. ممکن است این سازمان به‌طور کامل تغییر شکل دهد و خود را به‌عنوان یک ائتلاف نظامی اروپایی بازتعریف کند. کشورهای اروپایی به‌ویژه اعضای اتحادیه اروپا ممکن است به فکر تشکیل یک سازمان دفاعی مستقل از ایالات متحده بیفتند. این تغییرات می‌تواند زمینه‌ساز تقویت همکاری‌های دفاعی در داخل اروپا باشد، اما در عین حال چالش‌های جدیدی در زمینه هماهنگی‌های امنیتی و رهبری ایجاد خواهد کرد. ناتو که به‌طور تاریخی به‌عنوان یک ائتلاف با رهبری ایالات متحده عمل می‌کرد، حالا ممکن است شاهد تغییراتی باشد که آن را از یک ائتلاف جهانی به یک سازمان محدودتر با تمرکز بر منافع اروپا تبدیل کند.
ناتو در آستانه تغییرات بنیادی قرار دارد. با توجه به تأکید ترامپ بر کاهش هزینه‌ها و فشار به کشورهای اروپایی برای پرداخت هزینه‌های امنیتی خود، ناتو با بحران‌های جدی روبه‌رو است. سیاست‌های ترامپ می‌تواند نه تنها به تغییر شکل ناتو منجر شود، بلکه ممکن است فروپاشی این ائتلاف را تسریع کند. ناتو، که روزی برای مقابله با تهدیدات اتحاد شوروی ایجاد شد، اکنون در دورانی است که تهدیدات جدید به وجود آمده‌اند، اما این سازمان دیگر نمی‌تواند به همان شکل و با همان اهداف سابق ادامه دهد. آینده ناتو به‌شدت به تصمیمات آمریکا وابسته خواهد بود و این تصمیمات می‌توانند معادلات امنیتی جهانی را به‌طور عمده تغییر دهند.