فرهنگ، برای همه ما ایرانیان چیزی شبیه به مرور خاطرات گذشته می‌ماند؛ گویی که همۀ ما، در تمام طول تاریخ با آن زندگی کرده‌ایم. «انسان‌ها خاطراتی را با خود دارند که هرگز تجربه نکرده‌اند». این جملۀ کارل گوستاو یونگ چقدر مصداق ما ایرانی‌هاست، مردمان همیشه نجیبی که از زخم‌ها و بدی‌های تاریخی، برای خود خاطرات خوبی ساختهاند.

عبدالحسین زرین کوب معتقد است: سیمای نظامی در سال‌های عمر، سیمای متفکری آرمان‌گراست؛ پیر گنجه، تا پایان عمر رویای روزی را می‌دید که در آن تفاهم انسانی و نکوفطرتی آدمی می‌بایست غلبه یابد و فتنه‌انگیزی و ناآرامی ناشی از کژخویی ماجراجویان پایان یابد.