دیوارنگاره جدید میدان انقلاب با شعار «هشدار! داریم پیر می‌شویم» به‌عنوان زنگ خطر کاهش جمعیت و هشدار نسبت به سالخوردگی آینده کشور رونمایی شد؛ حرکتی نمادین برای جلب توجه عمومی به یکی از چالش‌های اساسی پیش‌روی ایران.

روند تغییر و تحولات جمعیتی، پویایی و پیچیدگی‌ هایی دارد که باید بر اساس مبانی علمی و توسط جمعیت شناسان خبره ارزیابی و درباره آنها اظهار نظر شود. کشور ما به خاطر انبوه متولدان دهه شصت اینک در مرحله پنجره جمعیتی قرار گرفته که نوسانات ساختار سنی جمعیت از بارزترین ویژگی‌های آن است.

سه مدیر ارشد کشور، همزمان از صدای پای هولناک یک چالش جدی برای ایران سخن گفته‌اند که می‌تواند پایه‌های امنیت ملی را تهدید کند. این چالش بزرگ، نه حمله نظامی به کشور است و نه به موضوعات هسته‌ای ربط دارد. چالش خطرناک، تحولاتی است که در موضوع جمعیت ایران در حال رخ دادن است.

معاون وزیر بهداشت از کاهش 7 درصدی تعداد تولد نوزادان در سال 1403 نسبت به سال گذشته خبر داد؛ آماری که می‌تواند زنگ خطری برای آینده جمعیت کشور باشد، هرچند استان‌هایی مانند تهران، خراسان و سیستان همچنان بیشترین میزان موالید را ثبت کرده‌اند.

آمار تکان‌دهنده از سالمندی جمعیت ایران، 10.4 درصد از جمعیت سالمند هستند و زنگ خطر کاهش شدید جمعیت به صدا درآمده است. دبیر ستاد ملی جمعیت از نرخ رشد 0.6 درصدی و ضرورت اقدامات فوری برای مقابله با این بحران خبر داد.

بیش از 30 درصد جمعیت کشور تا سال 1403 را سالمندان تشکیل خواهند داد که این روند ضمن افزایش مشکلات بهداشتی و درمانی، کشور را با چالش انزوای اجتماعی و کمبود مراکز نگهداری روبرو خواهد کرد.

سالانه بین 350 تا 530 هزار سقط جنین در کشور انجام می‌شود. این یعنی تقریبا یک سوم تولدها در کشور از دست می‌رود. از این تعداد تنها حدود 10 تا 12 هزار سقط،‌ مجوز قانونی دارند و غالب سقط ها بدون مجوز و در مراکز غیرقانونی انجام می شوند.

حدود 24 درصد از جمعیت کشور را کودکان و نوجوانان زیر 15 سال تشکیل می‌دهند. 25 درصد از جمعیت کشور شامل جوانان 15 تا 29ساله و 44 درصد میان‌سال و بقیه هم سالمندان بالای 65 سال هستند که این نشان می‌دهد ساختار غالب جمعیتی کشورمان را میان‌سالی تشکیل می‌دهد. اگر با همین سرعت فرزندآوری پیش برویم تا 20 سال آینده بیش از 30 درصد از جمعیت کشور پیر خواهند بود.

جدیدترین اظهار نظر مقامات رسمی و مسئول حوزه جمعیت به ما یادآوری می‌کند که میزان رشد جمعیت ایران در حال حاضر یعنی در اواسط سال 1402 به 0/6 (شش دهم درصد) رسیده است؛‌ رقمی نگران کننده که ایران ما را در چشم برهم زدنی به سرزمینی کم جمعیت، پیر،‌ نابارور، و غیر مولّد بدل می‌کند.

هرم جمعیتی نسل سالخورده و نیروهایی که در آینده، بار هزینه‌ای برای دولت و کشور دارند و کاهش علاقه‌مندی جوانان به ازدواج و تولید نسل، امروزه نگرانی‌های زیادی را به وجود آورده است.