مولانا در فرهنگ بشری یک "واقعیت بزرگ و قدرتمند" است؛ قاره ای بکر، نامکشوف و سرشار از ثروت که جویندگان طلا برای یافتن رگه های الماس در دشت و درّه و دیواره هایش مسابقه می دهند. با اینهمه به نظر می رسد او هنوز موجودی ناشناخته برای انسان است؛ مثل همان فیلی که داستان "فیل در خانه تاریک" در مثنوی، از ناشناخته ماندنش حکایت می کند.

ترکیب‌بند محتشم کاشانی، فقط شعر نیست، حافظه‌ فرهنگی و آیینی ماست. در طول قرن‌ها، این شعر نه‌تنها زبان سوگواری اصیل و نجیب شیعه بوده، بلکه منبعی برای ادبیات، تعزیه، موسیقی آیینی، و حتی منش فکری و اخلاقی مردم در آزادگی و مواجهه با ظلم بوده است.