با قوت گرفتن گمانه‌زنی‌ها درباره ازسرگیری مذاکرات ایران و آمریکا، بورس تهران سبزپوش شد. امید به لغو تحریم‌ها و گشایش در اقتصاد، بازار سرمایه را با موجی از رشد در نمادهای شاخص‌ساز مواجه کرد و سرمایه‌گذاران را به آینده امیدوارتر ساخت.

نورنیوز-گروه اقتصادی: سال 1403، اقتصاد ایران بار دیگر تحت‌تأثیر تکانه‌های شدید ارزی قرار گرفت. نرخ دلار که در آغاز سال در محدوده 60 هزار تومان قرار داشت، با جهشی بی‌سابقه از مرز 100 هزار تومان عبور کرد و فضای اقتصادی کشور را در التهاب فرو برد. این نوسانات شدید نه‌تنها معیشت مردم را تحت تأثیر قرار داد، بلکه دولت را نیز با چالش‌های مدیریتی جدی مواجه کرد.

ناترازی گسترده در نظام بانکی ایران، زخمی عمیق بر پیکر اقتصاد کشور است که نه‌تنها بانک‌ها را به مرز بحران کشانده، بلکه با دامن زدن به تورم و کاهش توان وام‌دهی، تولید و معیشت مردم را نیز تحت تأثیر قرار داده است. آیا اصلاحات وعده‌داده‌شده، چاره این بحران خواهد بود؟

بحث بر سر تغییر ساعت رسمی کشور دوباره بالا گرفته است. اتاق بازرگانی تهران با ارسال نامه‌ای به رئیس‌جمهور و رئیس مجلس، خواستار بازگشت این قانون شده و به بحران ناترازی انرژی و تجربیات جهانی استناد کرده است. اما این درخواست، یادآور یک چالش قدیمی است که سال‌ها بر سر آن اختلاف نظر وجود داشته است.

تورم افسارگسیخته در سال‌های اخیر، فاصله عمیقی میان افزایش حقوق و هزینه‌های زندگی ایجاد کرده است. در حالی که نرخ تورم از سال 1396 تاکنون 1399 درصد رشد داشته، حقوق کارمندان تنها 332 درصد افزایش یافته است. این اختلاف فاحش، قدرت خرید میلیون‌ها نفر را کاهش داده و شکاف معیشتی را به بحران تبدیل کرده است.

صنعت پتروشیمی ایران با افزایش تولید به 80 میلیون تن در سال رسیده، اما درآمد آن تنها 23 میلیارد دلار است. در مقایسه با سال 1390، ارزش هر تن محصول به‌شدت کاهش یافته، نشانه‌ای از خام‌فروشی و افت ارزش افزوده در این صنعت.

در حالی که کشور با چالش‌های جدی ارزی مواجه است، میلیاردها یورو صرف واردات خودرو شده، اما نه قیمت‌ها کاهش یافته و نه بازار متعادل شده است. با سقف ارزی دو میلیارد یورویی، افزایش تعرفه‌ها و واردات محدود، این سیاست بیش از آنکه به نفع مصرف‌کننده باشد، به عاملی برای افزایش قیمت‌ها و سودآوری واسطه‌ها تبدیل شده است.

اقتصاد ایران این روزها در یکی از شکننده‌ترین مقاطع تاریخی خود به سر می‌برد؛ وضعیتی که در آن نه جنگ تمام‌عیار رخ داده و نه امیدی به مذاکره و توافق دیده می‌شود. تحریم‌های فلج‌کننده، انزوای مالی بین‌المللی، سایه تهدید درگیری با اسرائیل یا آمریکا بر سر مناقشه هسته‌ای، و قطع ارتباط با اروپا، این اقتصاد نحیف را در برابر تکانه‌های بی‌امان قرار داده است.

تجارت خارجی ایران با چالش‌هایی مواجه است که یکی از آنها تراز تجاری منفی و وابستگی به دو کشور خاص است. درحالی‌که تحریم‌ها همچنان بر اقتصاد ایران سایه انداخته‌اند، راهکارهای جدیدی برای تنوع‌بخشی به شرکای تجاری و کاهش آسیب‌پذیری اقتصادی از جمله اقداماتی است که باید برای بهبود وضع موجود مد نظر قرار گیرد.

اقتصاد ایران طی چهار دهه گذشته، تغییرات قابل‌توجهی را تجربه کرده است. در سال 1357 (1979 میلادی)، تولید ناخالص داخلی کشور 90 میلیارد دلار بود، اما این رقم در سال 1402 (2023 میلادی) به بیش از 401 میلیارد دلار افزایش یافته است.