مبنای شکل گیری عاشورا از دید استاد زنده یاد داوود فیرحی، فساد سیستماتیکی است که در حوزۀ اقتصاد و سیاست و دین و فرهنگ اتفاق افتاده بود؛ نیز دستکاری عمیق ساختار فرهنگی به نفع قدرت سیاسی و سوءاستفاده از دین برای انحراف از مبنای برابری به سمت نابرابری های اجتماعی در دولت رانت خوار و تحصیلدار دوره خلافت.

«خوارج» شورشی‌های دوران خلافت حضرت علی (ع) بودند که با نقش سلبی خود، یکی از نقاط تاریک تاریخ سیاسی اسلام را رقم زدند. اگرچه آخرین نشانه حیات پیروان «خارجی‌گری» به سیصد سال پس از هجرت بازمی‌گردد، اما بن‌مایه‌های اعتقادی این نحله فکری قرن‌ها ادامه یافت.