نورنیوز- گروه جامعه: گروه فرهنگ و جامعه- در تاریخ ۱۷ ژوئن ۱۹۸۷ وین شاهد برگزاری کنفرانس بین المللی مبارزه با مواد مخدر بود. این کنفرانس به دنبال نمایشی از عزم سیاسی ملت‌ها در امر مبارزه با پدیده خانمان سوز مواد مخدر بود و نتیجه آن سندی با عنوان C.M.O بود که به تصویب کشورهای شرکت کننده رسید تا بدین ترتیب «روز جهانی مبارزه با مواد مخدر» شکل گیرد.
مواد مخدر به دلیل ماهیت ارتباطی غیر مشهودی که با اجزاء زندگی انسان، برقرار می‌کند موجب آسیب‌هایی میشود که غالبا قابل رصد نیستند اما نتایج آشکاری را به بار می‌آورند. علاوه بر اینکه این بیماری محدود به سن، جنس و طبقه اجتماعی خاصی نیست، شبکه‌ای نامرئی از تاثیرات آن از خانواده تا جامعه را دربر می‌گیرد. در بهترین حالت اگر خانواده‌ای بنا به ضرورت و برای حفاظت از دیگر اعضای خود، فرد معتادی را از خود طرد نماید در واقع این فرآیند در عین ضرورتش، موجب سقوط بسیاری از ارزشها و هنجارهای فرهنگی و اخلاقی در میان خانواده نیز شده است. این در حالی است که شکل گیری شرایط ذکر شده می تواند تاثیرات مرئی همچون سقوط اقتصادی خانواده و امکان درگیری و ابتلاء دیگر اعضاء را نیز بدنبال داشته باشد.
مبارزه با مواد افیونی بدلیل ویژگیهایی که ذکر شد سطح گسترده نامشهودی را نیز دربر می‌گیرد. در حوزه پیشگیری، اگر چه مقولاتی چون ورزش و امکانات ورزشی در ردیف سلامت جسم طبقه بندی می‌شوند اما تاثیر مستقیمی در بالا بردن اراده افراد در عدم پذیرش و آلوده شدن به مواد مخدر دارد. علاوه بر این موضوع آموزش نیز اگر چه در ارتقاء سطح آگاهی انسانها موثر است اما در پیشگیری از گرفتار شدن در دام اعتیاد نقش تعیین کننده ای ایفا می‌کند.
از سوی دیگر جرائم و ناهنجاریها در کنار مواد مخدر شکل پیچیده تری به‌خود می‌گیرد و بصورت نامرئی محاسبات جنایی را از دایره براوردهای معمول خارج می‌کند. آمار بزهکاری، قتل، سرقت، تجاوز و... تحت تاثیر افزایش اعتیاد در جامعه بالا می رود در حالیکه کمیت و کیفیت و رابطه‌ی سببیت در آن نادیده گرفته میشود و یا قابلیت کمتری برای تبیین دارد.
اعتیاد گاه به شکل حربه‌ای سیاسی نیز آنهم در اوج انکار روابط مرئی خود به کار می‌رود و عامل سقوط نیروی کار و تولید یک جامعه میشود. این رخداد باعث به چالش کشیده شدن قدرت سیاسی متمرکز شده و زمینه را برای افزایش نفوذ و تسلط بر جامعه مبتلا به اعتیاد در ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حتی امنیتی فراهم می کند.
نکته مهم دیگر اینکه تولید مواد مخدر متکی بر مواد اولیه‌ای است که گاه بصورت مشترک در زمینه های دارویی کاربرد دارد و به صرف زیاده خواهی‌های نظام منفعت طلب از مسیر طبیعی خود خارج میشود. این بدان معنی است که ما هرگز شاهد ریشه کن شدن توزیع مواد مخدر نخواهیم بود ولذا از این منظر، شکل و راهکار مبارزه با آن نیز باید به‌گونه‌ایی بر مدار عقلانیت غیر متاثر از احساسات عاطفی و در چارچوب برنامه ریزیهای دقیق انجام پذیرد. همچنین باید در نظر داشت که عصر تسهیل ارتباطات فیزیکی در جهان به ما خاطر نشان می‌کند که فعالیت‌های منطقه‌ای یا راهکارهایی داخلی بدون آنکه بتواند با هماهنگی بین المللی صورت گیرد و در قالب همکاری‌های حقوقی جدی صورت‌بندی شود، نمی‌تواند کشوری را برای مهار این بلای خانمانسوز چندان که باید، امیدوار کند.
وبالاخره نکته آخر اینکه، مافیا، قاچاقچیان و عوامل انسانی سودجو در این مسیر، تعارض منافعشان را با نابودی انسانیت تعریف نموده‌اند. این ویژگی موجب شده تا مبارزه با این مواد را به جنگی تمام عیار با دشمنانی تبدیل کند که یقه‌سفیدترین و پنهان‌ترین اقشار اجتماعی هستند و گاه در پیچیده ترین شخصیت‌ها، ظاهری بسیار موجه از خود ارائه می‌نمایند. این همه نشان می‌دهد که مواد مخدر چه در مقام تاثیر و چه در وادی تاثر و چه در نحوه مبارزه با آن، واجد تارهای نامرئی بسیاری در زندگی انسانهاست که باید متناسب با پیچیدگیهای آن مورد توجه قرار بگیرد.
نورنیوز