نورنیوز ـ گروه بین‌الملل: وقتی در سال 1832م «جیمز مونرو» پنجمین رئیس جمهور آمریکا دکترین معروف خویش مبنی بر ممنوعیت دخالت هرگونه قدرت اروپایی و خارجی در داخل خاک قاره آمریکا را اعلام کرد، شاید هرگز حتی به فکر نخبگان سیاسی ایالات متحده خطور نمی‌کرد که در آینده‌ای نه چندان دور هم زمان با ظهور جریان‌های انقلابی در دنیای مدرن، روابط کشورهای انقلابی آمریکای لاتین که سال‌های متمادی زیر یوغ استعمار و استثمار غرب بودند، روزی بتوانند با برقراری روابط عادلانه با یک کشور انقلابی مانند ایران اسلامی سلطه و هژمونی چندین ساله ایالات متحده را زیر سؤال ببرند.
گسترش روابط ایران و ونزوئلا با وجود مخالفت‌هایی که در داخل و خارج با آن میشود علاوه بر اهمیت ویژه‌ای که برای صدور پیام انقلاب اسلامی ایران به کشورهای حوزه آمریکای لاتین دارد دارای ابعاد و فایده‌های اقتصادی پنهان و آشکاری برای هر دو کشور است که از دید بسیاری از مخالفان گسترش روابط دو کشور مغفول مانده است.
در گفتگو با خانم دکتر «مریم حق روستا» سعی شده با ظرفیت‌سنجی مناسب، توان نهفته دو کشور برای گسترش همکاری‌ها و روابط اقتصادی-سیاسی دوجانبه معرفی شود.
نورنیوز: به عنوان نخستین سؤال لطفاً چرایی لزوم گسترش روابط بین ایران و کشور ونزوئلا را توضیح و تبیین بفرمایید؟
حق روستا: با توجه به سیاست تحریمی غرب و ظرفیت‌های دو کشور برای مقابله با سلطه طلبی آمریکا، دستیابی به توافقی دوجانبه در حوزه سیاست خارجی و دیپلماسی اقتصادی برای هر دو کشور حائز اهمیت است. به طور ویژه در حال حاضر و با توجه به شرایط کنونی، روابط ایران و ونزوئلا از اهمیت بالایی برخودار است.
از طرفی هژمونی ایالات متحده در مناطق گوناگون جهان رو به زوال است و از طرف دیگر ایران و ونزوئلا هر دو کشور تحت تحریم هستند که با نزدیک شدن به یکدیگر و همکاری‌های متقابل می‌توانند هم از حق حاکمیت خویش دفاع کنند و هم تأثیر تحریم‌ها را کاهش بدهند. لذا با توجه به سیاست‌های کشورهای غربی و تحریم‌های اعمال شده از طرف ایالات متحده امریکا، هر دو کشور نیاز به رویارویی با هژمونی و سلطه طلبی ایالات متحده دارند.
از این رو گسترش هر چه بیشتر و عمیق‌تر روابط میان دو کشور از اهمیت بالایی در حوزه سیاسی و اقتصادی برخوردار می‌باشد. بطوری که در دوران تحریم‌ها ، هر دو کشور می‌توانند با ظرفیت‌هایی که دارند مکمل یکدیگر عمل کرده و در تمامی زمینه ها می‌توانند در تأمین نیازهای یکدیگر به خوبی عمل کنند. مطمئناً گسترش روابط با این کشور آمریکای لاتینی تامین کننده بخش قابل توجهی از منافع ملی کشور می‌باشد.
با نگاهی به همسایگان‌مان از جمله ترکیه و کشورهای عربی چون قطر و امارات شاهد حضور بسیار چشم گیر این کشورها در آمریکای لاتین هستیم. این کشورها از سطح روابط بالایی در زمینه‌های سیاسی و اقتصادی برخوردار هستند. حتی در حوزه فرهنگ و هنر هم حضور شایان توجهی دیده میشود. اما متأسفانه روابط ما با کشورهای آمریکای لاتین متأثر از رویکرد دولتهاست.
روابط ما عموما با نظر مثبت یا منفی دولت‌ها، در تمامی حوزه‌ها دچار نوسان‌های زیادی میشود، در صورتی که اگر سیاستگذاری‌ها براساس منافع ملی صورت بگیرد بطور قطع با تغییر مدیریت‌ها نبایستی روابط دستخوش بحران بشوند. لذا شاهد این هستیم که درباره روابط با ونزوئلا و دیگر کشورهای آمریکای لاتین دچار غفلت شده‌ایم و این امر باعث پایین بودن میزان مبادلات تجاری، تبادلات علمی، فرهنگی و دیگر زمینه‌ها شده است که دلیل اصلی آن عدم وجود یک برنامه مدون و سیاست درست و عدم وجود یک سند همکاری براساس منافع ملی می باشد.
به عبارت بهتر عدم توجه به آمریکای لاتین یکی از چالش‌های کشور می‌باشد و آمریکای لاتین هیچ‌گاه و در هیچ ارگان و سازمانی در اولویت نیست. این چالش و یا این عدم موفقیت ما نه فقط در ونزوئلا بلکه در منطقه آمریکای لاتین به دلیل عدم شناخت ما از منطقه است. ما بایستی به این منطقه فقط در کنار نگاه سیاسی، از منظر فرهنگی، هنری ، تمدنی و تاریخی مطالعه کنیم تا بتوانیم به یک تعامل سیاسی بهتر و تبادلات فرهنگی و اقتصادی لازم و راضی کننده برسیم. درصورتی که بتوانیم در ونزوئلا حضور موفقی داشته باشیم این کشور می‌تواند نقطه ارتباطی ایران با دیگر کشورهای آمریکای لاتین باشد.
نورنیوز: ظرفیت‌های سیاسی و اقتصادی کشور ونزوئلا برای برقراری روابط مشخصا چگونه است؟
حق روستا: ظرفیت سیاسی که بر مبنای محور ضد-امپریالیستی استوار است. البته این ظرفیت صرفاً محدود به دو کشور ایران و ونزوئلا نیست. ما کشورهای چپ‌گرای متعددی در منطقه امریکای لاتین داریم که جدیداً تعداد آنها افزایش نیز یافته است، از نمونه‌های اخیر گردش به چپ می‌توان به پرو و انتخابات اخیر کلمبیا اشاره کرد. بنابراین ظرفیت سیاسی بر مبنای محور مقابله با سلطه باعث نزدیک شدن کشورها به یکدیگر و زمینه ساز برخورداری از ظرفیت‌های اقتصادی می شود.
ظرفیت‌های اقتصادی هم بسیار بالاست. هم ظرفیت‌های موجود در مبادلات نفتی و هم در مبادلات محصولات غیرنفتی از جمله ظرفیت‌های اقتصادی این کشور هم می‌توان به این موضوع اشاره کرد که ونزوئلا دارای بالاترین ذخایر نفتی جهان است و ایران هم علاوه بر ظرفیت‌های نفتی خود، از فناوری بالایی در حوزه پالایش نفت برخوردار است که حوزه مناسبی برای همکاری است. علاوه بر این، بحث برخورداری از بازار کشاورزی و همکاری در حوزه علم و فناوری نیز مطرح است.
ضمناً برای مبادله کالاهای غیرنفتی. هر دو کشور در این زمینه ظرفیت های بسیاری دارند که می‌توان از آن استفاده کرد. ظرفیت‌های موجود در بخش منابع معدنی و غیرمعدنی به عنوان مواد اولیه برای بخش‌های صنعتی و تولیدی نیز از آن جمله است. از آنجایی که ونزوئلا نیاز بسیاری به کالاهای ساخته شده دارد، ارائه کالاها و محصولات ایرانی در بازار کشورهای آمریکای لاتین و از جمله در ونزوئلا ظرفیت بسیار خوبی است که بایستی مورد توجه قرار گیرد.
اخیرا ونزوئلا اعلام کرده که درصدد جذب سرمایه‌گذاری جهت اجرای پروژه‌های صنعتی و کشاورزی است. که این حوزه به عنوان یکی از بخش‌های مهم می‌تواند در همکاری‌های تجاری میان ایران و ونزوئلا مورد توجه قرار گیرد.
پتانسل صادرات محصولاتی نظیر گوشت، پرنده، محصولات شیلات، میوه‌های گرمسیری و مرکبات و فرآورده‌های مرتبط، حبوبات، قهوه و کاکائو از دیگر مواردی است که حتما می‌بایست مورد مطالعه قرار گیرد.
ظرفیت کار در ونزوئلا بقدری زیاد هست که تعداد قابل توجهی از شرکت های خارجی دارای سرمایه گذاری مشترک، خواستار تمدید مدت فعالیت در ونزوئلا شده اند. صادرات خدمات فنی ومهندسی و تأمین نیروی متخصص به ونزوئلا از جمله حوزه‌هایی است که در این کشور به شدت احساس میشود. که با عقد قراردادهایی می‌توان نسبت به حضور در این زمینه و مشارکت در ونزوئلا برای تأمین نیروی انسانی ماهر و متخصص بهره‌برداری کرد.
نورنیوز: با توجه به ظرفیت‌های اقتصادی ونزوئلا به نظر شما جایگاه این کشور در استراتژی طراحی شده ایالات متحده آمریکا برای آمریکای لاتین چگونه است؟
حق روستا: ونزوئلا به دلیل اینکه جزو معدود کشورهای دارای نفت در آمریکای لاتین به شمار می‌آید و از جمله بازیگران مطرح اوپک است، همواره مورد توجه خاص ایالات متحده بوده است. این منبع حیاتی در کنار سایر ظرفیت‌های اقتصادی مهم از جمله مواردی هستند که جایگاه استراتژیک این کشور را تقویت می‌کنند. بنابراین پس از وقوع انقلاب بولیواری و روی کار آمدن یک حکومت چپ گرا در این کشور، ایالات متحده همواره درصدد بوده است که حکومت حاکم در این کشور را با تمهیدات مختلف از اقدام نظامی و کودتا گرفته تا تحریم‌های شدید تحت سلطه خویش درآورد.
درحال حاضر نیز، با توجه به جنگ روسیه و اوکراین و بحران پیش آمده در حوزه نفت و انرژی در کل جهان، ایالات متحده برخی از تحریم‌های اقتصادی علیه ونزوئلا را لغو خواهد کرد و گفتگو با دولت نیکلاس مادورو، رئیس جمهور این کشور را از سر می‌گیرد. این تغییرات به شرکت نفت شورون اجازه می‌دهد تا با شرکت دولتی PDVSA "در خصوص فعالیت‌های احتمالی آینده در ونزوئلا مذاکره کند.
البته دولت جو بایدن توضیح داده که این تصمیمات اخیر به معنای تغییر در سیاست‌های ایالات متحده در قبال ونزوئلا نیست و اگر واشنگتن دلایلی برای آن ببیند مایل است تحریم‌ها علیه این کشور را تشدید کند.
نورنیوز: با توجه به موقعیت استراتژیک ونزوئلا در میان کشورهای آمریکای لاتین برای این که لزوم برقراری رابطه با این کشور هر چه بیشتر روشن شود کمی در مورد وضعیت ونزوئلا در میان کشورهای آمریکای لاتین بیشتر توضیح دهید؟
حق روستا: ونزوئلا جزو کشورهای نفت خیز آمریکای لاتین و دارای بزرگترین ذخایر نفتی جهان است و دارای ظرفیت‌های گوناگون کشاورزی، دامی، معدنی و غیره است. این کشور همچنین دارای منابع عظیم نفت، معادن طلا، سرزمین‌های حاضلخیز آماده کشت و بهره برداری می‌باشد که یکی از ویژگی‌های برجسته از منظر اقتصادی به شمار می‌آید و سبب شده تا این کشور، در حوزه اقتصادی کشوری شایان توجه می‌باشد.
موقعیت استراتژیک این کشور در شمال آمریکای لاتین و دسترسی آسان به کارائیب و اقیانوس اطلس اهمیت قابل توجهی به آن می‌بخشد. ونزوئلا به لحاظ جغرافیایی بیش از حد به آمریکا نزدیک است و سالها حیاط خلوت این ابرقدرت محسوب می‌شد. منابع نفتی بزرگی که ونزوئلا دارا می باشد و موقعیتی استراتژیک به این کشور بخشیده است و با توجه به سیاست ضد امپریالیستی ونزوئلا، یکی از دلایلی است که ایالات متحده را نگران کرده و سعی در براندازی دولت بولیواری دارد و از مداخلات همیشگی دست برنمی‌دارد.
این کشور با منابع فراوانی که دارد الگوی کشورهای منطقه شده است. ضمن این که با کشورهایی چون ایران، چین و روسیه هم ارتباطات بسیاری برقرار کرده است که همگی این عوامل باعث شده تا الهام بخش کشورهای بسیاری باشد.
از زمان آغاز ریاست جمهوری هوگو چاوز، سیاست‌های ضدامپریالیستی ونزوئلا و دولت بولیواری در قبال آمریکا شکل گرفت. به طوری که ونزوئلا در دوران چاوز روابط بسیار خوبی با ایران برقرار کرد. و از آنجایی که ونزوئلا کشوری ثروتمند در آمریکای لاتین بود هم از نظر مالی حامی کشورهایی چون کوبا و نیکاراگوئه بود و هم از نظر ایدئولوژیک الهام بخش کشورهای این منطقه بود و تا کنون همچنان روحیه مقابله با آمریکا را حفظ کرده است.
نورنیوز