نورنیوزـگروه اقتصاد: در دانش اقتصاد برای بررسی پدیده‌ی بازار و رفتار آن در مقاطع مختلف متغیرهای متعددی در نظر گرفته می‌شود. خصلت‌های این پدیده زمانی که حرف از بازارهای بین‌المللی به میان می‌آید بدلیل تنوع قوانین، نیازها، رویه ها و ملاحظات سیاسی،بسیار پیچیده‌تر می‌شود. شناخت و تعامل با اقتصاد جهانی بدلیل تبعیت آن از مولفه های متعدد ثابت و متغیر نیازمند الزاماتی است که بخشی از آن مرتبط به سیاستهای ملی و برخی دیگر در گروه رفتار وهوشمندی فعالان اقتصادی حقیقی و حقوقی در عرصه صادرات است.
ارزیابی تحولات صنعت قیر به عنوان یکی از ده صنعت مهم کشور از نقطه نظر تاثیر گذاری و تاثیر پذیری از بازارهای بین المللی نشان دهنده شکل گیری تغییراتی بزرگ طی سالهای اخیر در این‌حوزه است.صنعت قیر در کشور ما با ظرفیت تولید حدود ۷ میلیون تن قیر در سال دارای قدمت قابل توجهی است. این صنعت که تولید کننده یکی از مرغوب‌ترین محصولات قیر در قاره آسیا و دارای برندی شناخته شده در بازارهای بین‌المللی است طی سالهای گذشته دارای عملکرد خیره کننده ای در بخش صادرات بوده است.
در حالی که برای ایجاد شرایط بهینه در صنعت قیر و فراهم شدن زمینه تولید محصول با کیفیت و قابل رقابت در بازارهای جهانی زحمات زیادی صرف شده لیکن در یکی، دو سال اخیرچرخه تولید و صادرات این محصول روندی نزولی و نگران کننده داشته است.
بر اساس آمارهای رسمی صادرات قیر ایران در ماه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه در سال گذشته با ۳۰ درصد کاهش به رقم ۲۷۲ هزار تن رسیده است.
یکی از دلایل کاهشی شدن این روند افزایش قیمت قیرمربوط می شود.در حال حاضر بدلیل اختلاف قیمت بیش از ۲۰۰ دلاری قیمت قیر ایران با نرخ قیر تولیدی کشورهای شرق آسیا مشتریان اصلی قیر ایران در آن منطقه تمایلی به خرید محصول ایرانی ندارند.
یکی از دلایل شکل گیری وضعیت نامطلوب در بازار جهانی قیر و کاهش انگیزه خریداران قیر ایران به تحریم‌های ظالمانه آمریکا و عدم پذیرش ریسک حمل قیر فله از سوی خریداران است. این موضوع باعث شده ک حمل این محصول با مشکل مواجه شود. این در حالی است که حمل و نقل این کالا به طور عمومی نیز با افزایش هزینه‌ها دست و پنجه نرم می‌کند.
علاوه بر این کاهش بودجه‌های عمرانی و راهسازی کشورها و تغییر اولویت‌‌های آن‌ها موجب افت حدود ۲۵ درصدی صادرات جهانی این محصول شده است. به خصوص اینکه بروز شرایط رکود ـ تورم در اقتصاد جهانی و همزمانی آن با جنگ اوکراین دغدغه دولت‌ها را از مسائل عمرانی به سوی تامین انرژی و غذا منحرف کرده‌است.
افزایش بهای قیر نیز از جمله دلایل مهم دیگری است که موجب کاهش رونق بازار قیر در عرصه بین المللی شده است. قیمت فعلی این محصول در حال حاضر به بالاترین رقم طی هشت سال گذشته رسیده که تاثیر بسزایی بر روند تغییرات بازار و کاهش صادرات داشته است.
اگرچه شکل گیری فراز و فرود در بازارهای صادراتی، بخشی از ماهیت پیچیده فعالیت در عرصه اقتصاد جهانی است لیکن ضرورتهای ملی اقتضا می کند که در چنین شرایطی با هدف حفظ بازار که از نظر ارزش اقتصادی مهمترین سرمایه در تجارت بین المللی محسوب می شود، مجموعه دستگاههای حاکمیتی با استفاده از ظرفیتهای خود برای حمایت از فعالان اقتصادی حاضر در عرصه بین المللی اقدام نمایند نگاهی به اعداد و ارقام نگران کننده در حوزه صادرات قیر و مرور متغیرهای موثر بر این صنعت در ماه‌های اخیر ضرورت حمایت عاجل و هدفمند از این صنعت را جدی تر می کند. به طور قطع در صورت تداوم وضع موجود و کاهش مستمر سهم ایران در بازار جهانی قیر احیای مجدد شرایط فعلی بسیار سخت،زمانبر و پرهزینه خواهد بود.ارزیابی مولفه های اقتصادی مربوط به تحولات بازار نشان می دهد که عموما کاهش سهم یک صادر کننده در بازار در مدت اندکی رخ می‌دهد اما بازیابی آن مستلزم صرف زمان، هزینه و رایزنی‌های بسیاری خواهد بود.
در شرایط موجود وزارتخانه‌های صمت و راه و شهرسازی، سازمان توسعه تجارت، صندوق ضمانت صادرات، سازمان بنادر و دریانوردی و سازمان امور مالیاتی و بانک مرکزی اصلی ترین نقش را برای حمایت از صادرکنندگان قیر برای حفظ سهم ایران در بازار جهانی این محصول دارند.
نهادهای مذکور می‌توانند در موضوعاتی مانند ساماندهی خوراک واحدهای تولیدی، رفع تعهدات ارزی، کاهش اثر تحریم‌ها، سوخت رسانی به پایانه‌های قیر فله و افزایش عوارض برای ترانزیت قیر خارجی از خاک ایران، استرداد سریع ارزش افزوده صادرکنندگان و امکان تامین نقدینگی صادرکنندگان، نقش فعالانه‌ای برای جلوگیری از روند کاهش سهم ایران در بازار جهانی قیر و همچنین بازگشت سهم کشورمان در بازارجهانی ایفا کنند.
نورنیوز