جنگ گازی روسیه با اروپا

ولادیمیر پوتین به خریداران گاز تا اول آوریل فرصت داده بود تا پرداخت‌های خود را از این به بعد با روبل انجام دهند. اگرچه این مهلت زمانی روز جمعه به پایان رسید اما دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین نیز گفته است که روسیه عرضه گاز به اروپا را به فوریت قطع نخواهد کرد. بر اساس فرمانی که روز پنج‌شنبه توسط پوتین امضا شد، خریداران خارجی به جای معامله مستقیم با غول گاز دولتی گازپروم، باید در یک بانک دولتی روسیه حساب باز کنند. آنها یورو را به یک حساب واریز می‌کنند. بانک یوروها را به روبل تبدیل و آنها را به حساب دیگری به نام خریدار منتقل می‌کند تا برای پرداخت هزینه گاز استفاده شود. آلمان، فرانسه و دیگر دولت‌های اتحادیه اروپا اولتیماتوم کرملین را رد کرده‌‌اند. با این همه تهدیدهای پوتین موجی از شوک را در اروپا ایجاد کرده است؛ زیرا اروپا حدود 40درصد گاز طبیعی خود را از روسیه تامین می‌کند. همزمان با جنگ گازی، خبرگزاری‌های بین‌المللی از عقب‌نشینی نیروهای روس از حومه کی‌یف خبردادند.

نورنیوز-گروه بین‌الملل: ضرب‌الاجل ولادیمیر پوتین می‌آید و می‌رود و گاز طبیعی روسیه همچنان به اروپا جریان دارد. رئیس‌جمهور روسیه روز پنج‌شنبه ۱۱ فروردین ماه اولتیماتومی را به کشورهای «غیر دوست» داد که بر اساس آن از اول آوریل آنها باید هزینه انرژی خود را به روبل بپردازند، در غیر این صورت خطر قطع شدن منابع حیاتی وجود دارد.

آیا این یک بلوف بود؟ «مارک تامسون» در گزارش یک‌آوریل برای سی‌ان‌ان نوشت، هنوز خیلی زود است که چنین بگوییم؛ اما دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین روز جمعه ۱۲ فروردین‌ماه گفت که روسیه عرضه گاز به اروپا را به فوریت قطع نخواهد کرد. تهدیدهای پرمخاطره پوتین موجی از شوک را در اروپا ایجاد کرده است؛ زیرا اروپا نمی‌تواند اقتصاد خود را برای مدت طولانی بدون انرژی روسیه سر پا نگه دارد. مسکو سیگنال واضحی ارسال کرد مبنی بر اینکه می‌تواند در مقطعی جریان گاز طبیعی را - شاید برای بازدارندگی یا پاسخ به تحریم‌های شدیدتر غرب درباره جنگ در اوکراین- کاهش دهد.

چرا اینها اهمیت دارد؟

اروپا حدود ۴۰درصد گاز طبیعی خود را از روسیه تامین می‌کند که از طریق خطوط لوله و از مسیر بلاروس، اوکراین و لهستان یا از زیر دریای بالتیک حمل می‌شود. آلمان بزرگ‌ترین خریدار است و صنعت عظیم تولیدی آن گاز و نیرویی را که از آن تولید می‌‌کند در مقادیر بسیار زیاد مصرف می‌‌کند. دولت آلمان هفته جاری اولین مرحله از مراحل سه گانه «برنامه مدیریت بحران» را که در نهایت می‌تواند منجر به سهمیه‌بندی انرژی شود، فعال کرد و از عموم مردم خواست تا حد امکان کمتر استفاده کنند. هرگونه لطمه قابل توجه ناشی از کاهش عرضه روسیه احتمالا بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا - و احتمالا بخش زیادی از قاره سبز - را به رکود می‌کشاند. افزایش قیمت گاز در حال حاضر صنایع انرژی‌بر را بی‌‌سود کرده و برای بسیاری از خانواده‌ها دردسر ایجاد کرده است. داده‌های نظرسنجی منتشرشده در روز جمعه ۱۲ فروردین ماه نشان داد که تولید آلمان به پایین‌ترین سطح خود در ۱۸ماه گذشته رسیده است. این تصویر در سایر نقاط اروپا هم چندان روشن نیست.

روسیه چه می‌خواهد؟

بیشتر قراردادهای صادرات گاز روسیه در حال حاضر به یورو یا دلار آمریکا قیمت‌گذاری می‌شود. بر اساس فرمانی که روز پنج‌شنبه توسط پوتین امضا شد، خریداران خارجی به جای معامله مستقیم با غول گاز دولتی گازپروم، باید در یک بانک دولتی روسیه حساب باز کنند. آنها یورو را به یک حساب واریز می‌کنند. بانک یوروها را به روبل تبدیل و آنها را به حساب دیگری به نام خریدار منتقل می‌‌کرد تا برای پرداخت هزینه گاز استفاده شود. تحلیلگران گروه اوراسیا در گزارشی در این هفته نوشتند: «به نظر می‌رسد سیاست پرداخت پیشنهادی جدید برای صادرات گاز یکی از عواملی باشد که در هفته‌های اخیر به احیای شدید پول روسیه کمک کرده است.»

اروپا چه واکنشی نشان داده است؟

آلمان، فرانسه و دیگر دولت‌های اتحادیه اروپا اولتیماتوم کرملین را رد کرده‌‌ و اصرار دارند که برای تغییر شرایط قراردادهای موجود از سوی مسکو تسلیم باج‌‌گیری‌های این کشور نخواهند شد. «پائولو جنتیلونی» مقام ارشد اقتصادی اتحادیه اروپا و نخست‌وزیر سابق ایتالیا روز جمعه به ریچارد کوئست خبرنگار سی‌ان‌ان گفت: «قراردادهای موجود شامل تعهد پرداخت به روبل نمی‌شوند و باید به آنها احترام گذاشت. این به آن معناست که مکانیسم مبادله یورو با روبل که توسط مسکو پیشنهاد شده است، اجرا نخواهد شد.» وی افزود: «این تلاشی برای دور زدن تحریم‌های اروپا و باج‌خواهی از اتحادیه اروپاست.»

چه خواهد شد؟

رویترز در گزارشی نوشت، اگرچه خطر اختلال در عرضه گاز به اروپا افزایش یافته است، اما گاز روسیه روز جمعه همچنان در دو خط لوله از سه خط لوله اصلی به سمت غرب جریان داشت. کرملین می‌گوید که پرداخت‌‌های گازی که اکنون تحویل داده می‌‌شود در پایان ماه یا اوایل ماه می کاهش می‌‌یابد. به همین دلیل است که روسیه بلافاصله جریان گاز به اروپا را قطع نکرده است. پسکوف به خبرنگاران گفت: «من سوالات زیادی دریافت کردم درباره اینکه آیا این به آن معناست که اگر تاییدیه به روبل وجود نداشته باشد، گاز از اول آوریل قطع خواهد شد؟» پسکوف افزود که گازپروم با مشتریان خود برای اجرای قوانین جدید همکاری خواهد کرد و تصریح کرد که دستور روبلی می‌تواند معکوس شود. با توجه به اینکه تحریم‌های ویرانگری بر سایر بخش‌های اقتصاد روسیه وارد شده است، این کشور بیش از هر زمان دیگری به پول حاصل از صادرات انرژی خود نیاز دارد. تحلیلگران می‌گویند تولید ناخالص داخلی روسیه ممکن است در سال جاری حدود یک‌پنجم کاهش یابد و نمی‌تواند به راحتی گاز طبیعی را به کشورهای دیگر مانند چین بفروشد؛ زیرا زیرساخت خط لوله هنوز وجود ندارد.

اوضاع جنگ چگونه است؟

«مگان اسپسیا»، «آنتون تروئیانوفسکی»، «جولیان بارنز» در گزارش یک‌آوریل در نیویورک‌تایمز نوشتند، بلندپروازانه‌ترین تلاش (تاکنون) برای تخلیه غیرنظامیان ناامید از بندر ویران‌شده ماریوپل در اوکراین که برای هفته‌ها توسط نیروهای روسی محاصره شده بود، با اختلالات روز جمعه متوقف شد؛ اما هزاران نفر از ساکنان موفق به فرار شدند و بسیاری پس از اینکه صلیب سرخ فرار را بسیار خطرناک ارزیابی کرد، همچنان گرفتار هستند. به نوشته این گزارشگران، تخلیه تعلیق‌شده از سوی صلیب سرخ در ماریوپول- شهری که نماد وحشت جنگ در اوکراین است- در زمره چندین تحولی بود که تصویری متفاوت را در روز جمعه به نمایش گذاشت؛ درحالی‌که یکی از بزرگ‌ترین درگیری‌‌های مسلحانه برای متشنج کردن اروپا در دهه‌های اخیر در ششمین هفته خود بود.

با این حال، گزارش‌های تکمیلی دیگر نشان می‌دهد که عده‌ای از شهروندان ماریوپول توانستند با اتوبوس از طریق شهر بردیانسک وارد زاپروژیا شوند. گزارش‌ها حاکی است که نزدیک به ۳۰ اتوبوس توانسته‌‌اند مسافران خود را از ماریوپول به «ایمنی نسبی» در زاپروژیا برسانند. معاون نخست‌وزیر اوکراین در حساب تلگرام خود این خبر را تایید کرد و نوشت ۴۲ اتوبوس از طریق شهر بردیانسک عازم زاپروژیا شده‌‌اند و ۱۲ اتوبوس دیگر نیز عازم همین مسیرند. به گفته این مقام اوکراینی، ۳۰۰ خودروی شخصی نیز به دنبال این اتوبوس‌‌ها همگی در حال انتقال غیرنظامیان از ماریوپول هستند. بیش از ۵ هفته است که شهر ماریوپول در محاصره نیروهای روسیه هدف حملات هوایی و توپخانه‌ای روسیه است و غیرنظامیان در این شهر بدون دسترسی به آب و برق گرما یا غذا و اقلام درمانی مانده‌‌اند. ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین نیز در سخنرانی صبح شنبه خود از تخلیه غیرنظامیان از کریدورهای انسان‌دوستانه در سه منطقه دونتسک، لوهانسک و زاپروژیا ابراز خرسندی کرد و گفت: نزدیک به ۶هزار نفر از شهر ماریوپول خارج شده‌‌اند. زلنسکی گفت به‌طور جداگانه در تلاش است تا برای خروج کشته‌‌شدگان و مجروحان از این شهر به توافق برسد و ترکیه در حال میانجی‌‌گری بر سر این موضوع بین کی‌یف و مسکو است. ماریوپول بندری پررونق بود که ۴۵۰هزار نفر جمعیت داشت که بر اثر حمله روس‌ها ویران شده است. بر اساس برخی تخمین‌ها، سه‌چهارم جمعیت ماریوپول به هر ترتیبی بود از شهر گریخته‌اند و تنها ۱۰۰ هزار باقی مانده‌اند. «کیریلو تیموشنکو» دستیار ارشد زلنسکی، در کانال تلگرامی خود نوشت که بیش از ۳ هزار نفر موفق به فرار شدند و حدود ۳ هزار نفر هم تخلیه شدند.

«اسپسیا- تروئیانوفسکی- بارنز» در بخش دیگری از گزارش خود نوشتند، شواهد جدید نشان می‌دهد که نیروهای روسی که به‌دلیل برنامه‌‌ریزی نادرست خود و مقاومت شدید اوکراینی‌ها با مشکل مواجه شده بودند، از مناطق حومه کی‌یف، عقب‌‌نشینی کرده و به سمت شمال در حال حرکت هستند. اوکراینی‌ها تاکید کردند که کنترل چندین شهر و دهکده حومه شهر را دوباره به‌دست گرفته‌اند. ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین در یک سخنرانی ویدئویی که بامداد روز شنبه ۱۳ فرودین (۲ آوریل) منتشر شد از «عقب‌‌نشینی آهسته اما قابل‌‌توجه» نیروهای روس از شمال اوکراین خبر داد. زلنسکی افزود «انتظار حملات سنگین در شرق اوکراین را دارد.» زلنسکی تصریح کرد: سربازان روس به دونباس و خارکیف می‌‌روند و اوضاع در شرق اوکراین همچنان سخت‌‌تر شده است. ستاد کل ارتش اوکراین نیز اعلام کرد نیروهای روسیه از اطراف نیروگاه اتمی سابق چرنوبیل و از مناطق مجاور با بلاروس خارج می‌‌شوند. طبق اطلاع ستاد کل اوکراین ظاهرا قرار بوده این نیروها به منطقه بلگورود روسیه منتقل شوند تا از آنجا به سمت خارکیف پیشروی کنند. زلنسکی در ادامه صحبت‌های خود افزود روسیه در برخی از مناطق اشغالی اوکراین افراد «دست‌نشانده» منصوب کرده که کارمندان و مقامات را برای همکاری تهدید می‌‌کنند. رئیس‌جمهور اوکراین به این افراد درباره عواقب همکاری با روسیه هشدار داد. زلنسکی همچنین درباره اوضاع شهر محاصره‌شده بندری ماریوپل گفت اروپا حق ندارد درباره آنچه در ماریوپل روی می‌‌دهد سکوت کند و جهانیان باید به این فاجعه انسانی واکنش نشان دهند.

به نوشته این گزارشگران، تحول میدانی دیگر از این قرار است که به گفته مقام‌های روسی، هلی‌کوپترهای اوکراینی به یک پایانه نفتی در داخل روسیه حمله کردند که اولین حمله هوایی اوکراین در خاک روسیه از زمان تهاجم ۲۴ فوریه است. به نوشته «اسپسیا- تروئیانوفسکی- بارنز»، چنین حمله‌‌ای برای ولادیمیر پوتین، در عملیات نظامی آشفته‌‌اش در راستای به انقیاد در آوردن اوکراین، شرم‌‌آور و تحریک‌‌کننده خواهد بود. مقامات اوکراینی درباره اینکه آیا اوکراین مسوول بوده است یا خیر، اظهارات متناقضی ارائه کرده‌اند. این گزارشگران در بخش دیگری از گزارش خود نوشتند عقب‌نشینی و جابه‌جایی‌های نیروهای روسی نشان می‌دهد که عملیات آنها خوب به پیش نمی‌رود و انتظارات کرملین از پیروزی فوری محقق نشده است. مقام‌ها و تحلیلگران غربی می‌گویند بر اساس تصاویر دریافتی از ماهواره‌ها، رسانه‌های اجتماعی و مشاهدات میدانی، نیروهای روس از کی‌یف در حال عقب‌نشینی هستند. «فردریک.کیگن» متخصص نظامی در موسسه آمریکای اینترپرایز در واشنگتن گفت: «ضد حمله اوکراینی‌ها به‌گونه‌ای بود که باعث شد روس‌ها بی‌خیال کی‌یف شوند. این ضد حمله نشان داد که روس‌ها نمی‌توانند موقعیتی را که اشغال کرده‌اند، نگه دارند.»

از دیگر تحولات میدانی در جنگ اوکراین می توان به این موارد اشاره کرد:

۱- طبق گزارش سازمان ملل از زمان حمله روسیه به اوکراین در ۲۴ فوریه، حداقل ۵۳ مکان میراث فرهنگی و تاریخی آسیب دیده‌‌اند. به گفته یونسکو در میان آثار تخریب‌شده ۲۹ بنای مذهبی، ۱۶ مکان تاریخی، چهار موزه و چهار بنای یادبود تاریخی وجود دارد.

۲- یک مقام دولتی اوکراین در این میان از تبادل اسرا بین روسیه و کشورش اطلاع داد و گفت طرف روسی ۸۶سرباز اوکراینی را از اسارت آزاد کرده است. این مقام اوکراینی در ارتباط با آزادی اسرای روس در ازای آزادی سربازان اوکراینی اظهارنظر نکرد؛ اما توضیح داد که تبادل اسرا نتیجه مذاکرات صلح جاری بوده است.

۳- عفو بین‌الملل روسیه را به جنایات جنگی در اوکراین متهم کرد. جانین اولمانسیک، کارشناس اروپا و آسیای مرکزی در شاخه آلمان این سازمان روز جمعه اول آوریل (۱۲ فروردین) گفت: استفاده از بمب خوشه‌‌ای و حملات بی‌‌رویه روسیه به غیرنظامیان در اوکراین مستند شده است. سازمان ملل متحد نیز روز جمعه اعلام کرد که تعداد پناه‌جویان اوکراینی که از هنگام شروع جنگ از کشورشان گریخته‌‌اند از ۴میلیون و ۱۰۰هزار نفر عبور کرده است. زنان و کودکان ۹۰درصد آوارگان جنگ را تشکیل می‌‌دهند. یونیسف، آژانس کودکان سازمان ملل می‌‌گوید که بیش از نیمی از ۵/ ۷میلیون کودک اوکراینی، ۵/ ۲میلیون نفر در داخل مرزهای این کشور و ۲میلیون در خارج از اوکراین آواره شده‌‌اند.

«ویکتوریا کیم» هم در گزارش دیگری در یک‌آوریل در نیویورک‌تایمز با اشاره به حمله نیروهای اوکراینی به «بلوگورود» به نقل از وزارت دفاع بریتانیا نوشت، این حمله نشان‌دهنده توانایی نیروهای اوکراینی برای محدودیت‌سازی در مسیر پیشروی نیروهای روسی به‌ویژه حوالی کی‌یف و خارکیف است. نیروهای روسی بر این باورند که این حمله از سوی هلی‌کوپترهای اوکراینی انجام گرفته است. «جان اسمای» هم در گزارش دیگری در تاریخ یک‌آوریل در نیویورک‌تایمز نوشت، پنتاگون روز پنج‌شنبه جزئیات ۳۰۰میلیون دلار کمک امنیتی را که قرار است به اوکراین ارائه کند، به کنگره ارائه کرد. در بیانیه پنتاگون آمده است که تجهیزات و تسلیحات نظامی از طریق «ابتکار کمک امنیتی اوکراین» ارائه خواهد شد؛ برنامه‌ای که اجازه می‌دهد کالاها از طریق فروشندگان تجاری خریداری شوند نه از انبارهای نظامی موجود ایالات متحده. جان کربی، سخنگوی پنتاگون، در بیانیه‌ای گفت: «این تصمیم بر تعهد تزلزل‌ناپذیر ایالات متحده به حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین در حمایت از تلاش‌های قهرمانانه این کشور برای دفع جنگ روسیه تاکید می‌کند.» فهرست سلاح‌‌ها شامل راکت‌‌های هدایت‌‌شونده لیزری، پهپادهای تاکتیکی، خودروهای زرهی هام.وی، دوربین‌‌‌‌های دید شب، مسلسل، دستگاه‌های ضد پهپاد، رادیوهای رمزگذاری‌‌شده و اقلام درمانی می‌شود. با این حساب، از حدود پنج هفته پیش که جنگ در اوکراین آغاز شده تاکنون کمک آمریکا به اوکراین به ۶/ ۱میلیارد دلار رسیده است. در همین حال، روز جمعه وزارت بازرگانی آمریکا تحریم‌‌های تازه‌‌ای را علیه ۱۲۰ سازمان و نهاد در صنایع دفاعی هوا و فضا و دریایی روسیه و بلاروس اعلام کرد.

موضع شهروندان روسی چیست؟

«آنتون تروئیانوفسکی»، «ایوان نچپورنکو» و‌‌«والریا سافرونووا» در گزارش یک‌آوریل در نیویورک‌تایمز به نگاه روس‌ها به جنگ پرداخته و نوشتند، جریان نامه‌های ضد جنگ به یک قانون‌گذار سن پترزبورگ خشکیده است. برخی از روس‌‌هایی که از کرملین انتقاد کرده بودند، به تشویق‌‌کنندگان جنگ تبدیل شده‌‌اند. کسانی که علنا با جنگ مخالفت می‌کنند، کلمه «خائن» روی درهای آپارتمانشان نوشته می‌شود و جلوی نام آنها ضربدر می‌خورد. پنج هفته پس از حمله روسیه به اوکراین، نشانه‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه شوک اولیه مردم روسیه جای خود را به ترکیبی از حمایت از سربازان روس و خشم از غرب داده است. در تلویزیون، تبلیغات جایگزین برنامه‌های سرگرم‌‌کننده شده است. در اخبار و برنامه‌های تلویزیونی روسیه شاهد رگبار شبانه‌‌روزی دروغ‌‌پردازی‌‌ها درباره «نازی‌‌هایی» هستیم که اوکراین را اداره می‌‌کنند و شاهد اخباری از آزمایشگاه‌های تسلیحات زیستی اوکراینی با بودجه آمریکا هستیم.

نظرسنجی‌ها و مصاحبه‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از روس‌ها اکنون این ادعای پوتین را می‌پذیرند که کشورشان در محاصره غرب است و چاره‌ای جز حمله ندارند. مخالفان جنگ کشور را ترک می‌کنند یا سکوت پیشه می‌کنند و به کنج عزلت می‌خزند. «سولومون.گینزبرگ»، یک سیاستمدار اپوزیسیون در منطقه غربی کالینینگراد، در یک مصاحبه تلفنی می‌گوید: «ما در ماشین زمان و حرکت پر شتاب به سوی عظمت شوروی هستیم.» او این وضعیت را به مثابه پسرفت سیاسی و اقتصادی در دوران شوروی به تصویر کشید و از آن با عنوان «انحطاط» یا «دگردیسی» نام می‌برد. حمایت مردم از جنگ فاقد زمینه‌های میهن‌پرستانه‌ای است که از الحاق کریمه در سال۲۰۱۴ استقبال کرد. اما نظرسنجی‌هایی که هفته گذشته توسط معتبرترین مرکز نظرسنج مستقل روسیه یعنی «لوادا» منتشر شد، نشان داد که محبوبیت پوتین به ۸۳درصد رسیده؛ درحالی‌که در ژانویه ۶۹ درصد بود. ۸۱درصد گفتند که از جنگ حمایت می‌کنند و نیاز به حفاظت از زبان روسی را به‌عنوان توجیه اولیه آن توصیف کردند.

تحلیلگران هشدار دادند که با عمیق‌تر شدن درد اقتصادی ناشی از تحریم‌ها در ماه‌های آینده، روحیه عمومی ممکن است دوباره تغییر کند. برخی نیز استدلال کردند که نظرسنجی‌‌ها در زمان جنگ اهمیت کمی دارند و بسیاری از روس‌‌ها می‌‌ترسند مخالفت یا حتی عقیده واقعی خود را ابراز کنند؛ آن هم در زمانی که قوانین جدید سانسور هرگونه انحراف از برداشت کرملین را تا ۱۵ سال زندان و مجازات به دنبال دارد. اما حتی با در نظر گرفتن این تاثیر، «دنیس ولکوف» مدیر لوادا گفت که بررسی‌‌های گروهش نشان می‌‌دهد که بسیاری از روس‌‌ها این باور را پذیرفته‌‌اند که روسیه محاصره‌‌شده باید دور رهبر خود جمع شود. او می‌گوید آنچه در این زمینه مهم بوده است ضربات مداوم تحریم‌‌های غرب با بسته شدن حریم هوایی، محدودیت‌‌های روادید و خروج شرکت‌های محبوبی مانند مک‌‌دونالدز و آیکیا، باعث شد این تصور در مردم روسیه شکل گیرد که غرب در حال جنگ اقتصادی با مردم روسیه است.

ولکوف افزود: «تقابل با غرب باعث تحکیم مردم شده است». درنتیجه، کسانی که هنوز مخالف جنگ هستند، جریان‌‌های یوتیوب و پست‌‌های فیس‌بوکی عقب نشینی کرده‌‌اند که به‌طور فزاینده‌‌ای در حال حذف شدن از روسیه هستند. فیس‌‌بوک و اینستاگرام اکنون بدون نرم‌‌افزار ویژه یا فیلترشکن در داخل روسیه قابل دسترسی نیستند و برجسته‌‌ترین رسانه‌های مستقل روسیه همگی مجبور به تعطیلی شده‌‌اند. سرگئی شالیگین، یک فعال محلی در شهر جنوبی «روستوف-آن-دون»، نزدیک مرز با اوکراین می‌گوید که دو دوست که قبلا در کمپین های دموکراسی خواهانه به او پیوسته بودند، اکنون به اردوگاه طرفدار جنگ رفته‌اند. آنها در فضای مجازی و روی اپلیکیشن پیام‌‌رسان روسی ادعا می‌‌کنند هدفشان نشان دادن جنایات مرتکب‌شده توسط «فاشیست‌‌های اوکراینی» است. او با اشاره به عواقب پس از انقلاب روسیه در یک قرن پیش گفت: «همچون جنگ داخلی، خط جدایی کشیده شده است. آن جنگ، جنگ برادر علیه برادر بود و اکنون چیزی مشابهی در حال رخ دادن است: این بار جنگی بدون خون اما یک جنگ اخلاقی که جنگی بسیار جدی است.»

شالیگین و سایر ناظران در روسیه در مصاحبه‌های خود خاطرنشان کردند که به نظر می‌‌رسد اکثر حامیان جنگ چندان مشتاق نیستند. او به یاد می‌آورد که در سال۲۰۱۴، زمانی که روسیه کریمه را در یک عملیات سریع و بدون خونریزی ضمیمه کرد، به نظر می‌رسید که هر خودروی دیگری با روبان نارنجی و مشکی سنت جورج- نمادی از حمایت از سیاست خارجی تهاجمی پوتین- همراهی می‌شد. در حال حاضر، درحالی‌که دولت تلاش کرده است تا حرف Z را به‌عنوان تاییدی از جنگ فراگیر کند، شالیگین گفت که به ندرت دیده می‌‌شود که خودرویی با آن حرف دیده شود. این نماد عمدتا در حمل‌ونقل عمومی و با حمایت دولت ظاهر می‌شود.»

بحران در اوکراین، گرسنگی در آفریقا

«عبداللطیف ظاهر» در گزارش یک‌آوریل در نیویورک‌تایمز نوشت: ابتدا خشکسالی، خشک شدن رودخانه‌ها و جان باختن دو تن از فرزندان «رقیه حسین احمد» رخ داد؛ درحالی‌که خانواده‌‌اش از حومه‌های بایر در جنوب غربی سومالی می گریختند. سپس جنگ در اوکراین آغاز شد و قیمت مواد غذایی را چنان بالا برد که حتی پس از رسیدن به حومه پایتخت، موگادیشو، نیز او برای زنده نگه داشتن دو فرزند دیگر خود در تلاش است. او می‌گوید: «حتی در اینجا هم چیزی نداریم.» بر اساس گزارش سازمان ملل متحد، در سراسر شرق آفریقا، بارندگی کمتر از حد متوسط، خشک ترین شرایط را در چهار دهه اخیر رقم زده و بیش از ۱۳میلیون نفر را با گرسنگی شدید مواجه کرده است. برداشت فصلی به پایین‌‌ترین حد خود در دهه‌های اخیر رسیده است، کودکان مبتلا به سوء‌تغذیه بیمارستان‌‌ها را پر می‌‌کنند و بسیاری از خانواده‌ها برای یافتن کمک مسافت‌‌های طولانی را پیاده‌‌ می‌روند.

خشکسالی ویرانگر اکثر مناطق سومالی را فراگرفته و تقریبا یک‌سوم جمعیت را گرسنه نگه داشته است. در کشور همسایه کنیا، خشکسالی بیش از ۳میلیون نفر را با کمبود مواد غذایی مواجه کرده و بیش از ۵/ ۱ میلیون دام را از بین برده و در اتیوپی، جایی که جنگ داخلی مانع ارسال کمک‌‌ها به منطقه تیگرای شمالی شده، ناامنی غذایی بیش از هر زمان دیگری در شش سال گذشته گسترده‌‌تر شده است. اولین کمک غذایی به تیگری در سه ماه گذشته روز جمعه رسید. اکنون، جنگ در اوکراین با افزایش قیمت غلات، سوخت و کود، بحران را بدتر کرده است. روسیه و اوکراین برخی از تامین‌کنندگان اصلی کالاهای کشاورزی منطقه مانند گندم، سویا و جو هستند. به گفته سازمان غذا و کشاورزی، حداقل ۱۴ کشور آفریقایی نیمی از گندم خود را از روسیه و اوکراین وارد می‌کنند. اریتره برای واردات گندم خود کاملا به آنها وابسته است.

«گابریلا بوچر» مدیر اجرایی سازمان خیریه بین‌‌المللی آکسفام، در یک مصاحبه تلفنی گفت: «درگیری در اوکراین وضعیت پیچیده‌‌ در شرق آفریقا را تشدید می‌‌کند.» شرق آفریقا اکنون در دستور کار جهانی قرار ندارد؛ اما منطقه به همبستگی جامعه بین‌المللی نیاز دارد و اکنون هم به آن نیاز دارد. خشکسالی ویرانگر و جنگ در اوکراین با یک سری بحران در دو سال گذشته تشدید شده است. گروه‌های امدادی می‌گویند همه‌‌گیری ویروس کرونا زنجیره‌های تامین مواد غذایی را مختل کرده و بسیاری از خانواده‌ها را مجبور به پرداخت قیمت‌‌های بالاتر برای مواد غذایی اصلی کرده است. هجوم ملخ‌ها در کنیا، جنگ داخلی در اتیوپی، سیل شدید در سودان جنوبی، بحران‌های سیاسی و حملات تروریستی فزاینده در سومالی و تشدید درگیری‌های قومی در سودان، همگی به تخریب مزارع، کاهش برداشت و کاهش محصول کمک کرده‌اند.

انتظار می‌‌رود که جنگ اوکراین که دومین ماه خود را سپری می‌‌کند، باعث افزایش بیشتر هزینه‌های مواد غذایی در سراسر منطقه شود. «شان گرانویل راس» مدیر منطقه‌ای آفریقا در مرسی کورپس، یک سازمان غیردولتی می‌گوید که این درگیری بسته به مدت زمانی که طول بکشد، می‌تواند «کمیت و کیفیت» مواد اولیه مانند گندم را کاهش دهد. او گفت: «تامین نیازهای اساسی جمعیت‌‌های آسیب‌‌پذیر تحت تاثیر خشکسالی گران‌‌تر و چالش‌‌برانگیزتر خواهد شد.» این نتیجه شوم در حال حاضر در بسیاری از مناطق منطقه مشهود است. در سومالی، قیمت یک ظرف ۲۰ لیتری روغن پخت و پز از ۳۲ دلار به ۵۵ دلار افزایش یافته است؛ درحالی‌که بر اساس داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط مرسی کورپس، ۲۵ کیلوگرم لوبیا اکنون به جای ۱۸ دلار به قیمت ۲۸ دلار می‌رسد. به گفته «السادیگ النور»، مدیر سازمان خیریه امداد اسلامی سودان، مستقر در سودان، قیمت نان تقریبا دو برابر شده و برخی نانوایی‌ها تعطیل شده‌اند؛ زیرا واردات گندم از آغاز جنگ تا ۶۰درصد کاهش یافته است. کنیا نیز، با اشاره به جنگ در اوکراین، قیمت سوخت را افزایش داد که منجر به اعتراضات در بخش‌هایی از این کشور شد. هنگامی که قحطی شروع می‌شود، کودکان به‌ویژه آسیب‌پذیر هستند. به گفته سازمان امدادگر مسیحی World Vision، حدود ۵/ ۵ میلیون کودک در منطقه با سطوح بالایی از سوءتغذیه ناشی از خشکسالی مواجه هستند. خانم احمد می‌گوید: «فرزندان من از گرسنگی مردند. آنها زجر کشیدند.» او با اشاره به اینکه فرزندان ۳ و ۴ ساله‌اش در حومه موگادیشو جان خود را از دست دادند، گفت: «آنها زیر یک درخت مردند.» در موگادیشو، خانواده‌ها در حال حاضر اثرات موج‌دار جنگ در اوکراین را با افزایش قیمت مواد غذایی و نزدیک شدن به ماه رمضان احساس می‌کنند و این امر بودجه خانوار را تحت فشار قرار داده است. خانم احمد بدون شغل و بدون سرپناه مناسب یا دسترسی به بذر لوبیا، ذرت و گوجه‌‌فرنگی که روزگاری پرورش می‌‌داد، اکنون برای تغذیه دو فرزند دیگر ۷ و ۹ ساله‌اش که زنده مانده‌‌اند، به کمک‌‌های غذایی از سوی افراد خیر متکی است.

ضرب‌الاجل ولادیمیر پوتین می‌آید و می‌رود و گاز طبیعی روسیه همچنان به اروپا جریان دارد. رئیس‌جمهور روسیه روز پنج‌شنبه ۱۱ فروردین ماه اولتیماتومی را به کشورهای «غیر دوست» داد که بر اساس آن از اول آوریل آنها باید هزینه انرژی خود را به روبل بپردازند، در غیر این صورت خطر قطع شدن منابع حیاتی وجود دارد.