نورنیوزـگروه سیاست: مذاکرات وین به مرحله پایانی و حساس خود رسیده و دیپلمات‌های ایرانی در تلاش هستند تا ضمن کسب بیشترین امتیازات برای کشور، از خطوط قرمز تعیین شده عبور نکنند. با وجودی که روز جمعه عنوان شد که این مذاکرات به مرحله نهایی رسیده اما هنوز درباره چندین موضوع مهم تصمیم‌گیری نشده است.
در این رابطه روز شنبه چهاردهم اسفندماه رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ضمن سفر به تهران با رئیس سازمان انرژی اتمی دیدار و گفت وگو داشت و طرفین درباره طیفی از مسائل مورد نظر گفت وگو کردند.
برای بررسی آخرین تحولات در مذاکرات وین برای رفع تحریم‌ها، گفت وگویی با «میخاییل اولیانوف» سفیر روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی وین و نماینده این کشور در مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین داشتیم که مشروح آن به شرح ذیل است:
جناب آقای سفیر خیلی سپاسگزار هستیم که وقت خودتان را در اختیار ما قرار دادید. از آخرین تحولات در مذاکرات وین برای ما بگویید. چه اتفاقاتی در اتاق مذاکرات در جریان است؟
اگر شما درباره امروز و فردا صحبت می‌کنید، من آن را یک وقفه جزیی در مذاکرات می‌خوانم. تا آنجا که می‌دانم ۳ نفر از همکاران (نمایندگان انگلیس، فرانسه و آلمان) تصمیم گرفتند که وین را برای یک دوره کوتاه زمانی ترک کنند. ظاهرا آنها جایی برای خود در مذاکرات در این مقطع نمی‌بینند و باور دارند که کارشان را انجام داده‌اند و حضورشان در اینجا ضروری نیست.
در همین حال دیگران، ایران، روسیه، چین و ایالات متحده در حال تلاش برای نهایی کردن موضوعاتی هستند که مورد علاقه آنهاست. بنابراین ما به ارتباطات خود ادامه می‌دهیم. مذاکرات ادامه پیدا می‌کند اما در شکلی کوچک‌تر و در ترکیب‌های مختلف. ما نیاز داریم که موضوعات باقی مانده را حل کنیم و بسیاری از این موارد در چارچوب گفت وگوهای دو جانبه و نه چندجانبه انجام می‌شوند.
روز جمعه برخی تصور می کردند که سند نهایی شده و همه چیز مورد توافق قرار گرفته است اما اظهارات شما نشان می‌دهد که هنوز باید درباره برخی از مسائل گفت وگو و مذاکره شود؟
بله. مسائل باقی‌مانده مهم هستند اما در مقایسه با آنچه تاکنون انجام شده، مسائل جزیی هستند. من فکر می‌کنم که متن کلان توافق به‌صورت غیررسمی مورد موافقت قرار گرفته ولی برخی موارد از جمله مواردی که مورد علاقه هیات ایرانی است، باقی مانده‌اند. همکاران ایرانی برای منافع ملی ایران همچون شیر می‌جنگند و واقعا همین‌طور است. آنها برای هر ویرگول و کلمه‌ای می‌جنگند و موفق بوده‌اند. من باید این را بگویم که دکتر باقری و تیمش دیپلمات‌های بسیار کارآمدی هستند.
طرف ایرانی می‌گوید که تعامل خوبی با هیات‌های روسیه و چین در مذاکرات وین دارد. چه چیزی درباره این تعاملات می‌توانید به ما بگویید؟
تعاملی بسیار عالی داریم.
برخی می‌گویند که ائتلاف خوبی بین طرف‌های اروپایی با روسیه و چین علیه ایران در اتاق مذاکرات وجود دارد؟
نه. من بارها به همکاران غربی خود گفته‌ام که در اینجا یک جبهه واحد علیه ایران وجود ندارد. دست‌کم روسیه از چنین جبهه‌ای بیرون است؛ همچنین چین. من همیشه به این موضوع اشاره کرده‌ام که همه ما در یک کشتی نشسته‌ایم و هدف مشترکی داریم و باید با هم همکاری کنیم. بار دیگر تاکید می‌کنم که جبهه مشترکی علیه ایران وجود ندارد. من وقتی بسیاری از ارزیابی‌ها را در رسانه‌های اصلی ایران و شبکه‌های اجتماعی می‌بینم، مبنی بر اینکه روسیه علیه ایران است، روسیه دشمن ایران و مخالف توافق هستهای است، ناراحت می‌شوم اما اینها نه تنها حرف‌های بی‌اساسی است بلکه منصفانه هم نیست.
ما به عنوان یکی از طرف‌های درگیر در مذاکرات، شاید بیش از دیگر طرف‌ها، هر اقدام لازم را برای رسیدن به توافق انجام داده‌ایم. دست کم همکاران من تمام تلاش خود را به مانند همکاران غربی در این رابطه انجام داده‌اند.
در برخی از رسانه‌ها نوشته شده که شاید وزرای خارجه کشورهای عضو به وین بیایند تا سند توافق را امضا کنند؟
ممکن است برخی از وزرای امور خارجه به اینجا بیایند اما ممکن است تمام کشورها نتوانند در سطح وزیر در وین حضور یابند. با این حال در روز به اصطلاح توافق نهایی و بازگشت آمریکا به برجام، که مطمئن هستم ظرف یک هفته آینده باشد، تعدادی از وزرای امور خارجه کشورهای عضو حضور خواهند داشت.
شما نقشی فعال و مثبت در مذاکرات داشته اید. با این حال برخی از هیات‌های دیگر به این اندازه فعال نبودند. چه طور این اتفاق روی داد؟
هیات‌های مختلفی در اینجا فعال بودند. هر کشوری موضع خاص خود را درباره موفقیت مذاکرات دارد. هر کشوری موفقیت مذاکرات را از دید خود نگاه می‌کند. مثلا هیات آمریکایی در این مدت چندان فعال نبود. ایرانی‌ها هم، همکاران اروپایی هم فعالیت مثبتی داشتند. هیات چینی و فرانسوی هم موضع مثمرثمری داشتند.
من باید متذکر شوم که آمریکا مخالف برجام بود و تلاش می‌کرد تا این تصور را ایجاد کند که بر مذاکرات تسلط دارد. باید بگویم که شما نمی‌توانید بر تیم ایرانی یا آمریکایی مسلط شوید تمامی هیات‌ها در یک سطح هستند. تمامی هیات‌ها در یک قایق نشسته‌اند. شاید توافق نهایی شاید چند دقیقه با ما فاصله داشته باشد.
به عنوان عضوی از هیات‌های مشارکت کننده که نقشی سازنده در این مذاکرات به ویژه برای تسهیل آن داشتید، چه توصیه‌ای را برای رسیدن آن به نتیجه نهایی برای هیات‌های مختلف به ویژه اروپایی و آمریکا دارید؟
متن توافق تقریبا نهایی شده است. برخی مدعی هستند که روسیه نقشی منفی در این مذاکرات بازی کرده که دروغ است. من نمی‌فهمم که چرا برخی این ادعاها و اظهارات غیرمسئولانه را می‌گویند. اول از همه اینکه روسیه و ایران همسایه هستند. ایران یک کشور فضایی نیست بلکه همسایه ماست. ما بدنبال توسعه روابط تجاری و اقتصادی با ایران هستیم. به عنوان کسی که بیش از ۳۰ سال است کار دیپلماسی چندجانبه می‌کند، می‌گویم که روسیه و ایران در بسیاری از موضوعات بین‌المللی متحدان طبیعی هم هستند. از نقطه نظر سیاسی، فلسفه ما بسیار به یکدیگر نزدیک است؛ این مساله باعث شده تا همکاری ما در بسیاری از زمینه‌های مختلف از جمله کنترل تسلیحات و عدم اشاعه که حوزه تخصصی من است، نزدیک باشد. دوم اینکه ما می‌خواهیم تحریم‌های یکجانبه و فراسرزمینی علیه ایران برداشته شود.
ترامپ به بهانه عدم رعایت کامل تعهدات ایران در برجام از این توافق خارج شد که موضوعی کاملا نادرست بود. یکی از اهداف ما این بود که تحریم‌های یکجانبه لغو شوند. بعلاوه اینکه ظرفیت‌های بسیاری درباره عدم اشاعه هستهای وجود دارد و ما معتقد هستیم که برجام می‌تواند به عدم اشاعه هستهای در سطح بین‌المللی کمک کند.
مذاکرات دوجانبه و چند جانبه مختلفی را با هیات ایرانی در این زمینه بر پایه اعتماد و احترام متقابل داشتیم. من رضایت خوبی از این مذاکرات و همکاری‌ها دارم. همکاران ایرانی به ویژه در تیم فعلی هم نشان دادند که درجه بالایی از همکاری را دارند. این موضوع در مذاکرات چند جانبه بسیار مهم است. در بسیاری از مسائل سوالات مختلفی وجود داشت که از طریق تلاش‌های مشترک به بسیاری از آنها پاسخ دادیم و نزدیک به آن مسائلی بود که انتظار داشتیم به آن دست یابیم.
درباره تحولات اوکراین نگرانی‌های مختلفی وجود دارد. به ویژه در خصوص ایمنی و امنیت تاسیسات هستهای اوکراین؟ در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی هم شرکت داشتید.
موضع ما در این خصوص بسیار ساده و شفاف است. طرف‌های غربی در این خصوص علاقمند هستند تا بازی سیاسی کنند. به صراحت اعلام کردم که نگران ایمنی و امنیت تاسیسات اتمی اوکراین هستم و اینها مسائل سیاسی و بازی نیستند. اشتباهات عمدی زیادی انجام شده است. قطعنامه شورای حکام از روسیه خواسته تا درگیری‌های در نزدیکی تاسیسات هستهای زاپوریژیا را متوقف کند. من سه یا چهار بار در نشست شورای حکام درخواست کردم که مثالی بزنید که ما چه اقداماتی را باید متوقف کنیم؟
طرف های غربی مثالی نداشتند. در متن قطعنامه شاهد یک سیاسی کاری واقعی بودیم. ما به عنوان یک قدرت هسته ای در زاپوریژیا رفتار کردیم. این نیروهای اوکراینی بودند که در ابتدا شلیک کردند. ما دارای بمب‌های پیشرفته هستهای هستیم و به خوبی ریسک‌های هستهای را می‌شناسیم. ما با اوکراین همسایه هستیم و هر آسیبی به این تاسیسات وارد شود، به روسیه و بلاروس هم آسیب می‌زند.
باید بگویم یک گروه از نیروهای ویژه اوکراین به یک دسته از سربازان روسی که در بیرون این تاسیسات در حال گشتزنی بودند حمله کردند و نیروهای روسی هم به این عملیات که در یک ساختمان در بیرون از تاسیسات هستهای بود، پاسخ دادند. اوکراینی‌ها شروع به تیراندازی و سپس فرار کردند و همچنان شلیک می‌کردند. این درگیری در بیرون از محوطه تاسیسات هستهای بود. ما با زور این تاسیسات را نگرفته و کنترل آن را بدست نگرفتیم و همه چیز در صلح و با گفت وگو با مقامات محلی و مسوولان نیروگاه‌ها جلو رفت. همزمان اپراتورهای اوکراینی همچنان مسوولیت و کنترل این نیروگاه‌ها را در اختیار دارند و روسیه هیچ دخالتی در این زمینه ندارد.
در آینده نزدیک چه اتفاقاتی قرار است در اوکراین روی دهد؟ تحریم‌های زیادی که از سوی غرب علیه روسیه اعمال شده تا چه اندازه می‌تواند بر روسیه تاثیر بگذارد؟
اقدامات متقابلی را انجام خواهیم داد. ما کشورهای غربی را تحت تحریم قرار خواهیم داد مثلا آنها عبور هواپیماهای خود از حریم هوایی روسیه را ممنوع کردند و ما هم اقدام متقابل را در دستور کار قرار دادیم و آنها حالا برای رسیدن به ژاپن یا تایلند و خاورمیانه به جای پرواز مستقیم باید نیمی از دنیا را دور بزنند.
آیا مثلا صادرات انرژی به اروپا را هم تحریم یا محدود خواهید کرد؟
من فکر نمی‌کنم ولی می‌دانم مثلا آمریکایی‌ها از این به بعد از امکانات روسیه برای رفتن به فضا استفاده نخواهند کرد. خودشان در این حوزه مستقل نیستند و نمی‌توانند این تاسیسات پیشرفته را به تنهایی تولید کنند.
ایرنا