نورنیوزـگروه سیاست: محمد قادری کارشناس مسائل بین‌الملل درباره سفر رافائل گروسی دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران و ارتباط این سفر با توافق وین گفت: مذاکرات به پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای رسیده اما چهار موضوع از سمت غرب که جزو خطوط قرمز ایران بوده هنوز پذیرفته نشده است. یکی از این موضوعات پادمانی است که طرف غربی با ادعای اینکه موضوعات فنی بوده و به برجام ارتباطی ندارد، تا به امروز از تعیین تکلیف شدن آن شانه خالی کرده است. تیم مذاکره‌کننده ایرانی به هرشکلی این موضوع را به کرسی نشاند. چون این موضوع برای برنامه هسته‌ای ایران موضوعیت دارد و اگر مشخص نشود، در صورت توافق احتمالی برنامه هسته‌ای ایران مشخص نبوده و لازم است با آژانس تکلیف این موضوع را نهایی کند.
وی افزود: تقریبا دو سال پیش، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد چهار سایت ایران ایراداتی گرفته بود و پیگیر شد که آیا در آن چهار مکان اتفاقی برخلاف پادمان یا برجام صورت گرفته است یا خیر. آقای گروسی طی چندین سفری که به تهران داشتند، این موضوعات را بررسی کرد که طی آن مشخص شد یکی از دوربین‌های سایت جابر بن حیان کرج به دلیل خرابکاری هسته‌ای از مدار خارج شده بود، در نهایت در سفری که پاییز به تهران داشتند این موضوع برطرف ولی تکلیف سه مکان دیگر هنوز باقی مانده است.
قادری در ادامه تصریح کرد: غرب به دنبال آن است که این موضوع مختومه نشده را نگه دارد تا در مواقع نیاز بتواند از آن استفاده کند. اما اصرار ایران این است این موضوع باید قبل از توافق، به جمع‌بندی برسد. به همین علت، بحث‌هایی که در وین شکل گرفت، منجر به این اتفاق شد که آقای گروسی در سفر خود به تهران در ارتباط با این موضوع صحبت کرده و در ارتباط با ادامه تعاملات و همکاری‌ها به یک تفاهم برسند. بر همین اساس دبیرکل سازمان انرژی اتمی جمعه شب راهی تهران شده و صبح شنبه جلساتی را با مقامات انرژی اتمی خواهند داشت.
این کارشناس مسائل بین‌المللی در ادامه گفت: اینکه این مسائل چه ارتباطی به توافق و مذاکرات وین درباره احیای برجام دارد، این است که طرف غربی قائل به این است که این موضوعات فنی بوده و قبل از توافق نیازی نیست درباره آن صحبت شود. اما به دلیل اینکه سابقه نشان داده است، طرف مقابل از موضوعات فنی در راستای اهداف سیاسی خود استفاده می‌کند، مذاکره کنندگان ایرانی تلاش کردند این مسئله را قبل از توافق در وین به جمع بندی مشخصی برسانند.
قادری در پاسخ به اینکه کدام یک از دو طرف باید انعطاف بیشتری به خرج دهند تا تکلیف این چهار سایت مشخص شود، گفت: موضوعی که طرف مقابل باز کرده، از لحاظ منطق و اساسنامه آژانس، مبنای حقوقی و قانونی ندارد و ایران روی این موضوع بارها تاکید کرده است. دلیل این موضوع هم این بود که هر گزارشی که برای بازرسی و بررسی به مدیرکل آژانس انرژی اتمی ارسال می‌شود باید در چارچوب کانال‌های رسمی و قانونی اتفاق بیفتد. اما درباره این چهار سایت این اتفاق رخ نداد و بر اساس ادعاهای رژیم صهیونیستی اتفاق افتاد که در چارچوب اساسنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قانونی و حقوقی نبود.
وی تصریح کرد: از طرفی ایران بنای درگیری با آژانس را نداشت و تن به مذاکره داد تا بررسی‌های لازم انجام شده و به همین دلیل ایران انعطاف خود را نشان داده است. بحث این است، رویکردی که آژانس در رابطه با این چهار مکان گرفته، تحت فشار غرب و به ویژه ایالات متحده آمریکا اتفاق می‌افتد. اگر فضا کاملا حقوقی و فنی باشد، همه چیز روشن و شفاف است اما طرف مقابل از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که یک سازمان حقوقی در فضای بین المللی است، استفاده سیاسی می‌کند. ایران فضا را برای گفت‌وگو فراهم کرده و قرار است در تهران نشستی برقرار شود تا این مشکل حل شود. حل شدن این مشکل مانع مهمی را از سر راه توافق وین برخواهد داشت. چون این موضوع یکی از موضوعاتی است که مانع رسیدن به توافق شده است.
این کارشناس مسائل بین‌المللی در پاسخ به این سوال که طرف غربی مدعی شده پس از بازگشت آقای باقری به تهران، ایران درخواست جدید مطرح کرده، نماینده روسیه میز مذاکره را ترک کرده و همچنین اروپا ضرب الاجل برای پایان مذاکره تعیین کرده در صورتی که ایران و آمریکا اعلام کردند مذاکرات همچنان ادامه دارد، چه زمانی را می‌توان برای پایان دادن به مذاکرات تعیین کرد، گفت: اتفاقی که در وین می‌افتد، ابعاد پیچیده و متعددی دارد. تا زمانی که در مورد همه موضوعات توافق صورت نگیرد، عملا در مورد هیچ چیز توافق صورت نگرفته است. چون این بسته کامل است و نمی‌شود در مورد تعدادی از آن‌ها توافق کرد و در مورد تعدادی دیگر به توافق نرسید.
وی افزود: همین امروز که طرفین می‌گویند بالای ۹۵ تا ۹۶ درصد به توافق رسیدیم، به هر حال چند درصد باقی مانده که کاملا تعیین‌کننده است و اگر در مورد آن جزئیات توافق صورت نگیرد انگار در مورد همه موضوعات مطرح شده توافقی انجام نشده است. در فرآیند مذاکراتی که در این سطح مطرح است، معمولا از موضوعات کم اختلاف‌تر شروع می‌کنند تا شکل مذاکرات به سرعت جلو برود. بنابراین موضوعات کم اولویت‌تر و کم اهمیت‌تر تعیین تکلیف می‌شود سپس به موضوعات دارای اولویت می‌رسند. بنابراین اگر بخواهیم وقت یا زمانی برای توافق مشخص کنیم، واقعی نیست. چون نمی‌شود درباره این موضوعات وقت تعیین کرد.
قادری گفت: غربی‌ها از اواسط ماه ژانویه تا به امروز چهار بار ضرب الاجل تعیین کردند که کارآمد نبوده و کسی به آن اعتنا نکرده است. تعیین ضرب الاجل به این معناست که تعیین تکلیف موضوعات مورد بحث و گفت‌وگو مطرح نیست. بنابراین ما زمانی را نمی‌توانیم برای توافق تعیین کنیم. نکته مهم اینجاست، تقریبا می‌شود گفت درباره موضوعات فنی گفت‌وگوهای لازم انجام شده است. اما آنچه نوشتن متن توافق و نهایی کردن آن را معطل کرده، تصمیم سیاسی است که باید دولت بایدن آن را اتخاذ کند. ترامپ در موقع خروج از برجام یک تصمیم سیاسی گرفت. اگر قرار بود بر اساس پروتکل‌های حقوقی این تصمیم را بگیرد، نمی‌توانست از برجام خارج شود. بنابراین اگر آمریکا بخواهد به برجام بازگردد، باید تصمیم سیاسی بگیرد.
وی افزود: طرف مقابل مرتب می‌گوید ایران هنوز تصمیم سیاسی خود را نگرفته است. اما کاملا روشن است که دولت سیزدهم از ابتدا اراده کرده که وارد فرایند جدید مذاکرات شود. در واقع تصمیم سیاسی خود را برای رسیدن به یک توافق مطلوب گرفته است. بنابراین تعیین وقت برای توافق بار فنی ندارد، بلکه روانی است. حالا در کنار آن کشورهایی مثل روسیه و فرانسه اعلام کردند که به پایان راه رسیده‌ایم به دنبال آن هستند که این فرآیند را به نام خود زده تا بگویند ما این موضوع را به اینجا رساندیم تا پرستیژ بین‌المللی خود را حفظ کنند.
ایلنا