نورنیوز-گروه بین‌الملل: اظهارات کریاکوس میتسوتاکیس نخست وزیر یونان در نشست ریاض، یک بار دیگر نشان داد که مشکلات متعدد بین آتن و آنکارا، در میان مدت حل شدنی نیست.
نخست‌وزیر یونان در جریان سفر به عربستان نکاتی درباره ترکیه بر زبان آورد که عمق اختلافات مرزی و مدیترانه ای ترکیه و یونان را نشان داد. میچوتاکیس به قصد تقویت مناسبات با کشورهای حوزه خلیج فارس و حضور در جلسه «ابتکار سرمایه گذاری آینده» به ریاض رفت. او در ریاض و در چهارچوب نشست سالانه موسوم به «داووس صحرا» به تندی به ترکیه تاخت.
میتسوتاکیس پس از دیدار با محمد بن سلمان ولیعهد سعودی و ولیعهد بحرین، از ترکیه خواست تا سیاست «خودنمایی تهاجمی» را کنار گذاشته و یک بار دیگر بر سر مناقشه دریایی وارد مذاکره شود.
وی گفته است:« بالاخره ترکیه هم متوجه خواهد شد که خودنمایی تهاجمی در شرق مدیترانه راه به جایی نمی برد. فکر می‌کنم ما در حال حاضر اتحادهای خوبی برای خودمان ایجاد کرده‌ایم و خطوط قلمرو امنیتی دریایی را بسیار واضح ترسیم کرده‌ایم. امیدوارم که ترکیه به طور سازنده با ما تعامل کند و مناقشه بر سر ترسیم سواحل دریایی، حل شود. ما همواره آماده گفتگو هستیم. ولی در عین حال، مرعوب نخواهیم شد و نمی گذاریم حقوق حاکمیتی مان به خطر بیفتد.»
میتسوتاکیس و بن سلمان در مورد فرصت های آینده برای همکاری های اقتصادی و سرمایه گذاری در چارچوب چشم انداز 2030 عربستان سعودی گفتگو کردند. بر این اساس، یونان و عربستان موافقت کردند تا امکان ایجاد صندوق سرمایه گذاری مشترک را بررسی کنند.
عربستان سعودی پذیرای مشارکت بخش خصوصی یونان برای احداث تاسیسات نمک‌زدایی، آب آشامیدنی، انتقال آب، تصفیه فاضلاب و دیگر حوزه ها است و قرار است در بخش انرژی های تجدیدپذیر، صنایع نظامی و دارویی همکاری کنند.
گفته می‌شود روابط یونان و عربستان سعودی علاوه بر ابعاد تجاری و اقتصادی، در حوزه تسلیحاتی و امنیتی نیز حائز اهمیت است و یونان برای فروش تسلیحات به عربستان گام هایی برداشته است.
گفتگوهای بسیار، نتایج ضعیف
تنش و اختلاف بین ترکیه و یونان، تاریخچه ای دور و دراز دارد و شواهد نشان دهنده این است که دلایل و انگیزه های فراوانی برای تداوم این اختلافات وجود دارد.
از دیرباز بین یونان و ترکیه اختلافات سیاسی و تاریخی در میان بوده و این دو کشور، بر سر مسائل مرزی، مالکیت چندین جزیره، وضعیت ترک های آنتاکیه و چندین محور و موضوع دیگر اختلاف دارند.
یونان در چند دهه اخیر، بارها پذیرای سران پ.ک.ک و دو گروه کمونیستی مسلح ضد ترکیه بوده و در جریان کودتای نافرجام شاگردان گولن نیز، چندین افسر گولنی ارتش ترکیه با بالگرد نظامی به یونان گریختند و تقاضای مکرر دولت اردوغان برای اعاده این افراد، نتیجه ای به دنبال نداشت. اما به جرات می توان گفت که در ورای همه این اختلافات، شاه بیتی به نام تضاد منافع بر سر آینده قبرس، از هر موضوع دیگری مهم تر است.
یونان با حمایت اتحادیه اروپا، آمریکا و سازمان ملل متحد، خواستار حفظ یکپارچگی جزیره قبرس است، اما ترکیه تنها کشوری است که دفاکتوی غیرقانونی دولت مستقل جمهوری ترک قبرس شمالی را به رسمیت شناخته است.
در دو سال گذشته در چندین نوبت، علاوه بر مقامات امنیتی و دفاعی، دیپلمات های وزارت امور خارجه دو کشور، روبروی هم نشسته و از پایان امیدبخش مذاکرات فنی خبر داده اند. ولی هنوز هم نتیجه روشنی حاصل نشده و اختلافات به قوت خود باقی است.
یونان، بازیگری فعال تر از ترکیه
از بین همه اعضای ناتو، یونان و ترکیه، تنها کشورهایی هستند که به ظاهر در یک جبهه متحد جهانی قرار دارند اما میزان اختلافات آنها حتی از سطح تنازع منافع دو رقیب نیز بیشتر است و عملاً به خصم یکدیگر تبدیل شده اند.
قدرت دفاعی و اقتصادی ترکیه و یونان با همدیگر قابل مقایسه نیست و یونان هیچگاه نمی تواند در برابر ترکیه، قدرت نمایی کند. اما چنین چیزی به این معنی نیست که اصطلاحاً دست و پای مقامات آتن در برابر ترکیه بسته باشد. چرا که یونان با وجود مشکلات اقتصادی و بنیه دفاعی ضعیف (در مقایسه با ترکیه)، در حوزه دیپلماسی و توسعه روابط، بیش فعال و پویا است.
یونان در یک سال اخیر، همکاری دفاعی و امنیتی با آمریکا، فرانسه و رژیم صهیونیستی را به اوج رسانده و از حمایت کامل اتحادیه اروپا نیز برخوردار است. اما تنها به قدرت نمایی در مدیترانه بسنده نکرده و در گستره خلیج فارس و حوزه عربی – آفریقایی نیز علاوه بر بازیگرانی همچون عربستان سعودی، بحرین، امارات متحده عربی و اردن، با مصر و لیبی نیز روابط رو به رشد دارد. در نتیجه در برابر این همه تحرک منطقه ای، ترکیه باید به طور مداوم نگران باشد.
دست انداز در مسیر آنکارا -ریاض
پس از جنایت قتل خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول، تلاش برای عادی سازی روابط به نتیجه مطلوبی نرسیده و یونان هم به دنبال استفاده از این فرصت است.
با آن که تیم مامورین امنیتی تحت امر محمد بن سلمان، با انجام این جنایت، ترکیه را در شرایط دشوار قرار دادند و عملاً ترکیه در برابر عربستان ذیحق است، اما تیم اردوغان تلاش کرد به تنش های به وجود آمده خاتمه دهد. ولی عربستان سعودی، ترکیه را با آغوش گرم و گشوده نپذیرفته و هنوز هم گرما و پویایی مشهودی دیده نمی شود.
صد البته مساله قتل خاشقجی، نقطه آغازین اختلافات زیرپوستی آنکارا – ریاض نبود و در خاورمیانه و آفریقا، دو جبهه عربستان – امارات و ترکیه – قطر، عملاً در برابر هم قرار گرفتند. اما چیزی که پس از قتل خاشقجی، شرایط را پیچیده تر کرد، بی اعتنایی تیم اردوغان به ساختار سلطنتی قدرت در عربستان سعودی و چیدن همه تخم مرغ ها در سبد خود ملک سلمان و به چالش کشیدن ولیعهد او محمد بود.
بنابراین، مشکلات بین ترکیه و عربستان سعودی، از سطح اختلافات بین دو کشور به مسیر دیگری رفته و تنش ها، شخصی سازی شده است. به این معنی که اختلاف مزبور، به قدرت نمایی و گارد بسته گرفتن اردوغان – بن سلمان ختم شده و با آن که چند ماه پیش، سفیر جدید ترکیه در ریاض مشغول به فعالیت شد، هنوز هم استخوانِ شکسته، جوش نخورده است.
در پایان باید گفت، روابط ترکیه با دو کشور یونان و عربستان سعودی در دو حوزه جغرافیایی متفاوت از حساسیت بالایی برخوردار است. اگر آنکارا نتواند در میان مدت، برای پایان دادن اختلافات با این دو کشور راهکاری برگزیند، در آینده دچار مشکلات بیشتری خواهد شد. چرا که یونان در شرق مدیترانه علاوه بر پرونده قبرس، در موضوعاتی نظیر همکاری با رژیم صهیونیستی، حفظ خطوط تماس امنیت دریایی با مصر و برخی مسائل دیگر، ترکیه را تحت فشار قرار خواهد داد و در این زمینه از همکاری های فرانسه، اتحادیه اروپا و آمریکا نیز برخوردار است.
در همین حال عربستان سعودی نیز به عنوان یکی از کشورهای ثروتمند و متنفذ جهان اسلام علاوه بر پرونده‌های خاورمیانه در چندین حوزه سیاسی و اقتصادی دیگر ترکیه را دچار مشکل می‌کند و زمانی که این دو کشور در کنار هم قرار می‌گیرند، مجموعه‌ای از منافع ترکیه در دو گستره جغرافیایی مهم به خطر می‌افتد.
تسنیم