دانشجویان از سیستم دانشگاهی چه توقعاتی دارند؟

نورنیوز-گروه اجتماعی: مأموریت مدنی که توسط آموزش عالی انجام می‌شود، برای بقای کشور حیاتی است و از مهم‌ترین منابع توسعه جوامع و شهروندان محسوب می‌شود. بدون سرمایه‌گذاری قابل توجه در منابع انسانی، هیچ کشوری نمی‌تواند به توسعه پایدار دست یابد. این امر همچنین کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد و منجر به منافع اجتماعی گسترده‌ای برای افراد جامعه می‌شود که طبعا نشان‌دهنده نقش آموزش عالی در تمامی ابعاد توسعه است.

از آنجاکه دانشگاه‌ها به اعتقاد متخصصان از پرارزش‌ترین نهادهایی هستند که جامعه برای پیشرفت و توسعه در اختیار دارد و به‌عنوان یکی از زیرنظام‌های عمده آموزش عالی به تربیت و آماده ساختن نیروی انسانی کارآمد و شایسته و دارای مهارت به‌منظور پاسخگویی به نیازهای واقعی جامعه در زمینه‌های مختلف می‌پردازند، باید انتظارات اخلاقی دانشجویان از این نهاد مورد بررسی و دقت نظر قرار گیرد، زیرا بدون رعایت موازین اخلاقی که از اساسی‌ترین نیازهای بشر هستند، آموزش عالی نمی‌تواند نقش خود را به‌درستی ایفا کند.

برای بررسی این موضوع، یک تیم پژوهشی چهارنفره از دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب و دانشگاه علامه طباطبایی اقدام به انجام مطالعه‌ای کرده‌اند که در آن به شناسایی مؤلفه‌های انتظارات اخلاقی دانشجویان از آموزش عالی پرداخته شده است.

آن‌ها در این مطالعه پژوهشی که با استفاده از نظریه داده بنیان انجام پذیرفته است، از مشارکت تعدادی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی بهره برده و برای جمع‌آوری داده‌ها از مصاحبه عمیق استفاده کرده‌اند.

نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که دانشجویان، انتظارات اخلاقی متنوعی از آموزش عالی دارند که برای برآورده سازی آن‌ها نیاز به برنامه‌ریزی‌های دقیقی وجود دارد.

به گفته مجری اصلی این پژوهش، محمد نوریان، از گروه مدیریت و برنامه‌ریزی دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب و همکارانش، «ما پس از تحلیل داده‌ها با استخراج جملات کلیدی مصاحبه‌ها، 128 مؤلفه اولیه را شناسایی و در 11 بعد و سه درون‌مایه طبقه‌بندی کردیم».

آن‌ها می‌افزایند: «این ابعاد شامل بهبود کیفیت زندگی، رعایت شأن و حال دانشجویان، جایگاه خاص دانشجویان، توجه به تفاوت سطح علمی دانشجویان، حمایت‌های علمی از دانشجویان، ارجحیت خدمات به دانشجویان نخبه، شخصیت مطلوب و عملکرد مناسب اساتید، همدلی و همکاری بین دانشجویان و دانشگاه، تعهد سازمانی و مدیریت کارآمد هستند. همچنین درون‌مایه‌های تمرکز بر رشد و خود کارآمدی، تأکید بر اهمیت جایگاه و نقش دانشجو و تمرکز بر خدمات علمی و آموزشی از موارد مورد نظر دانشجویان ازلحاظ اخلاقی هستند».

این نتایج، حکایت از تنوع انتظارات اخلاقی دانشجویان از آموزش عالی دارند. بر این اساس باید در اولویت‌بندی برنامه‌ها و اهداف دانشگاه‌ها با توجه به انتظارات دانشجویان تغییراتی صورت پذیرد.

نوریان و همکارانش در این خصوص می‌گویند: «تدوین و اجرای برنامه‌های مناسب در راستای فعال‌سازی محیط دانشگاه امری است که در این رابطه باید انجام پذیرد».

طبق یافته‌های این تحقیق، اهمیت برآورده سازی انتظارات در بهبود انگیزه دانشجویان بسیار مؤثر است. بر این اساس مجریان این پژوهش پیشنهاد داده‌اند که با افزایش ارتباط دانشجویان در محیط‌های آموزشی با کادر اداری و ریاست دانشگاه‌ها، زمینه برای شناسایی نیازها و انتظارات فراهم شود تا از فاصله موجود میان دانشجویان و دانشگاه کاسته شود.

این نتایج را فصل‌نامه «اخلاق در علوم و فناوری» وابسته به انجمن ایرانی اخلاق در علوم و فناوری منتشر کرده است.

 ایسنا