شناسه خبر : 75408
تاریخ انتشار : 1400/06/22 13:10
سازمان همکاری شانگهای نخستین آزمون دکترین نگاه به شرق دولت سیزدهم

وحید قربانی

سازمان همکاری شانگهای نخستین آزمون دکترین نگاه به شرق دولت سیزدهم

پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای به این معنی است که در آینده، چین، روسیه و ایران فضای بیشتری برای همکاری در عرصه‌های بین‌المللی و منطقه‌ای خواهند داشت و از این منظر برای دکترین سیاست خارجی کشور اهمیت بسیار دارد.

نورنیوز ـ گروه بین‌الملل: بررسی خبرهای رسمی و غیررسمی نشان از آن دارد که سران سازمان همکاری‌ شانگهای در اجلاس تاجیکستان که در 16 الی 17 سپتامبر 2021 (25 و 26 شهریور) برگزار خواهد شد، نیتشان بر این امر استوار است که در خصوص آغاز پذیرش ایران در این سازمان بین‌المللی تصمیم‌گیری کنند.

با عنایت به ابعاد امنیتی و سیاسی الحاق دائم ایران به سازمان همکاری شانگهای و اهمیت انتقال صحیح جهت‌گیری سیاست خارجی دولت سیزدهم، توجه به نکات ذیل خالی از لطف نیست.

سازمان همکاری شانگهای به‌عنوان یک‌نهاد منطقه‌ای در سال 2001 میان چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان تأسیس شد که با ورود هند و پاکستان در سال 2015 (تکمیل عضویت دائم در سال 2017)، اعضای اصلی آن به 8 کشور افزایش یافت.

این سازمان هرچند به آن تصویر افراطی‌ای که بعضاً از نقش آن در عرصۀ بین‌المللی ترسیم می‌گردد، دست نیافته است، اما بااین‌حال، اعضای آن تلاش دارند که اهداف مشترکی را با فعالیت مستمر و مداوم در پویایی‌های بین‌المللی و منطقه‌ای دنبال کنند.

تاکنون ایران به‌رغم درخواست‌ها و تلاش‌های متعدد و مکرر، از عضویت دائم در سازمان همکاری شانگهای ناکام مانده است و در حال حاضر به‌عنوان یکی از اعضای ناظر این سازمان به شمار می‌آید.

نکتۀ قابل‌تأملی که دراین‌بین خودنمایی می‌کند آن است که در مقطع فعلی و اجلاس پیشروی در تاجیکستان، ظاهراً همه اعضای سازمان همکاری شانگهای موافق شروع فرایند عضویت دائم ایران هستند.

چین و روسیه که در سال‌های ابتدایی و در میانه مناقشه هسته‌ای ایران (2007 تا 2015) همواره مخالفت خود را با عضویت دائم کشورمان پنهان نگه می‌داشتند، اکنون از تغییر وضعیت ایران به عضو دائم استقبال می‌کنند؛ مخالفت سیاسی ازبکستان و تاجیکستان هم به نظر می‌رسد که برطرف شده است و تنها موضع هند است که با توجه به تحولات اخیر افغانستان می‌تواند کمی نگران‌کننده باشد.

فارغ از مباحث مورد اشاره، تحقق عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای، به افزایش نفوذ بین‌المللی و حتی توسعه آتی ایران کمک فراوانی خواهد کرد.

لازم به ذکر است که پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای به این معنی است که در آینده، چین، روسیه و ایران فضای بیشتری برای همکاری در عرصه‌های بین‌المللی و منطقه‌ای خواهند داشت و از این منظر برای دکترین سیاست خارجی کشور اهمیت بسیار دارد.

ایران چه رویکردی در اجلاس سران دوشنبه اتخاذ کند؟

با عنایت به مطالبی که ذکرشان رفت، به نظر می‌رسد که نگاه اصولی جمهوری اسلامی ایران به سازمان همکاری شانگهای به‌خصوص در اجلاس پیشرو بایستی مبتنی بر ادراکات ذیل باشد:

خواست همگانی مردم و دولت ایران برای عضویت دائم: اکنون پس از حدود 14 سال انتظار، اراده محافل سیاسی و نخبگانی و خواست عمومی مردم ایران، تکمیل سریع‌تر مراحل تشریفات فنی عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای است. عدم پذیرش ایران به‌عنوان عضو دائم، تجربه منفی بزرگی است که در سپهر سیاسی و مناظرات محافل علمی و دانشگاهی در حوزه سیاست خارجی بسیار بر آن تأکید رفته است؛

عضویت دائم به‌مثابه نقطه آغازین آزمون نگاه به شرق: تکمیل عضویت دائم ایران در این سازمان، نقطه آغازین آزمون دکترین نگاه به شرق در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دولت سیزدهم به شمار می‎آید و برای دولت جدید که در شعارهای انتخابی بر این موضوع تأکید کرده، این موفقیت اهمیت بسیار دارد؛

اعلام آمادگی کامل ایران برای مذاکره برای عضویت دائم سازمان همکاری شانگهای: هرچند قرار است در اجلاس پیشروی سران کشورهای عضو این سازمان در خصوص آغاز پذیرش ایران در سازمان همکاری شانگهای تصمیم‌گیری گردد، اما با عنایت به اینکه روند پذیرش در این سازمان یک مرحله‌ای نیست و رویه خاصی در اسناد آن پیش‌بینی شده است، ایران آمادگی کامل خود را برای آغاز روند مذاکره برای توافق بر سر اسنادی که بر اساس آن‌ها ایران به چارچوب قانونی و قراردادی سازمان همکاری شانگهای ملحق می‌شود، اعلام کند؛

تطابق نسبی مواضع ایران و اعضای سازمان همکاری شانگهای: باید آن مواضعی از ایران در مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی برجسته‌سازی صورت گیرد که میان کشورمان و اعضای در مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی مطابقت دارد و با عنایت به این اصل مهم، بر ضرورت این موضوع سخن رود که این کشورها از درخواست ایران برای عضویت دائم در سازمان همکاری شانگهای حمایت کنند؛

عدم تسری مسائل دوجانبه با آمریکا به اعضای سازمان: هرچند در مقابل تهدیدات آمریکا، همکاری بیشتر ایران با متحدان شرقی در قالب سازمان همکاری شانگهای ضرورت دارد، اما باید در این اجلاس و سایر مراودات ذیل برنامه‌های این سازمان با اعضای آن، این تصویر انتقال یابد که ایران قصد تسری دادن مسائل دوجانبه خود با آمریکا به اعضای سازمان همکاری شانگهای را ندارد و فقط تهدیدات مشترک ناشی از یک‌جانبه‌گرایی آمریکا در نظام بین‌الملل و تأمین امنیت منطقه‌ای را در سرلوحه اهداف خود در جریان همکاری با این سازمان در برنامه دارد. این نکته حائز اهمیتی است که ضرورت دارد که در سخنان مقامات و مسئولان کشورمان باید مدنظر جدی قرار گیرد؛

اهمیت ترتیبات منطقه‌ای برای حفظ منافع کشورهای درحال‌توسعه و نوظهور: گسترش همکاری‌ها در مجامع منطقه‌ای و جهانی برای ترویج چندجانبه گرایی و حفظ منافع کشورهای درحال‌توسعه و نوظهور اهمیت دارد و این گزاره‌ای است که در تکمیل بحث بالا نیز مهم است؛

پرهیز از ترسیم تصویر تقلیل‌گرایانه در راهبرد نگاه به شرق: نکته اینکه بایستی از تقلیل‌گرایی راهبرد نگاه به شرق به‌صرف مسائل سیاسی و راهبردی یا روابط با چین و روسیه به‌طورجدی اجتناب کرد. این موضوع می‌تواند عدم توازن سیاست خارجی را به وجود بیاورد و با عنایت به اینکه در مقطع فعلی تنظیم منطقی مناسبات با غرب با چالش و دشواری همراه است، باید اضلاع جدید همکاری با قدرت‌های نوظهور دنیا (از آفریقا و آمریکای لاتین گرفته تا آسیا و اقیانوسیه) و تأکید بر همکاری با دیگر کشورهای شرقی را که در ادبیات متعارف سیاست خارجی به علت همراهی آن‌ها با کشورهای غربی، در راهبرد نگاه به شرق نمی‌گنجند، مدنظر قرار داد؛

نگاه چندی بُعدی توسعه‌ای ایران به سازمان همکاری شانگهای: به‌منظور پرهیز از تقلیل ماهیت رابطه ایران به‌صرف مسائل سیاسی ـ راهبردی، بایستی سیاست خارجی ایران به این سازمان، گسترش روابط چندبُعدی سیاسی، امنیتی و حتی اقتصادی و فرهنگی بین کشورهای عضو آن در نظر گرفته شود.

سخن پایانی

اواخر هفته جاری، حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی به‌مانند حسن روحانی در سال 1392، این بار با داعیه دکترین نگاه به شرق و همسایگی (و نه مذاکره و تعامل با غرب) عازم اجلاس شورای سران سازمان همکاری شانگهای می‌گردد. با عنایت به اینکه پذیرش درخواست ایران برای عضویت دائم در سازمان همکاری شانگهای، تازه شروع ماجرای «روند» و یا «فرآیند» پیچیده فنی احتمالی عضویت کامل ایران در این سازمان خواهد بود (که احتمالاً پیشروی ما خواهند گذاشت) و علی‌رغم اینکه به‌ظاهر مشکلات سیاسی جدی عضویت دائم ایران برداشته شده است، اما درعین‌حال، باید توجه داشت که طرف مقابل (چین یا روسیه و حتی سایر اعضای سازمان) تعاملات در ذیل این سازمان را نخستین آزمون اراده عینی دکترین نگاه به شرق دولت سیزدهم ایران می‌بینند.

در این راستا، رئیس‌جمهور محترم در جریان این سفر می‌تواند با تصویرسازی از یک دیپلماسی متوازن و یکپارچه جامع، اعتمادسازی لازم را برای تکمیل عضویت دائم ایران در سال‌های پیشروی سیاست خارجی دولت سیزدهم فراهم کند.


اخبار مرتبط
























نظرات

کارت عراق در بازی تحولات پسا اسد

جزئیات حمله به یک زائر در حرم حضرت معصومه(س)/ متهم بازداشت شد

قالیباف: جهان اسلام باید وحدت خود را در برابر رژیم صهیونیستی حفظ کند

تل‌آویو سفارت خود در ایرلند را می‌بندد

دولت سال آینده بهانه‌ای برای پرداخت نکردن حقوق بازنشستگان ندارد

جانشین‌پروری در دولت؛ گمشده‌ای که آینده مدیریت کشور را تهدید می‌کند

رفع تحریم؛ مبنای توافق برای تهران

نور ویدئو | از غزه تا دمشق؛استانداردهای دوگانه گانه حقوق بشر غربی +فیلم

پزشکیان: برای تهیه نقشه راه مناطق آزاد و بنادر کشور باید از مشاوران مجرب استفاده کنیم

رانندگان اتوبوس‌های شهری حق دریافت کرایه نقدی از مسافران را ندارند

راز قتل مدیرعامل یک شرکت در میدان فلسطین آشکار شد

الجزایر سفیر فرانسه را احضار کرد

تنگنای شدید معارضان مسلح سوری و حامی منطقه‌ای آنها

گفت‌وگوی ترامپ و نتانیاهو درباره سوریه، غزه و ایران

تلاش رژیم اسرائیل برای لغو حکم بازداشت نتانیاهو و گالانت

نان آغشته به خون

آینده سوریه و جبهه مقاومت

مردی تلویزیون شهری را سرقت کرد

مقتول قبل از مرگ نشانی قاتلانش را به پلیس داد

برپایی نمایشگاه «یلدای تهران» مدر باغ موزه قصر

انتشار آلبومی به یاد ابتهاج فقید

مدارس و ادارات کدام شهرها دوشنبه تعطیل است؟/ مدارس پایتخت غیرحضوری و ادارات تعطیل شد

شورای عالی مسکن برای رفع موانع تولید تشکیل شود

نوبخت: چرا اولویت مهار تورم از دستور کار دولت خارج شده است

پیوستن نمایندگان به پویش کاهش دو درجه‌‌ای دما/مردم دولت را یاری کنند

دیدار رئیس دیوان عالی سلطنت عمان و رئیس مجلس

تکذیب رای‌گیری درباره فیلترینگ

یارانه امشب واریز می‌شود

سکه 54 میلیون تومان/دلار 75 هزار و 300

حراج شمش طلا به تعویق افتاد

مصرف گاز بخش خانگی از 600 میلیون مترمکعب عبور کرد

چرا بورس همچنان می‌تازد؟

پیش فروش بلیت‌ قطارهای مسافری دی ماه از فردا

غریب‌آبادی: صدور حکم اعدام علیه نتانیاهو غیرممکن نیست

نورنما | خبرنگار NBC به بخشهای مختلف امارت بشار ، سر زد +فیلم

پادکست | چالش ها و راهکار های حمایت از بخش خصوصی در اقتصاد ایران

اسد از حمایت ترکیه از شورشیان سوری خبر داشت؟

خطای نابهنگام مرندی

خیانت سیستماتیک در حق حزب‌اللهی‌ها

اوج قدرت سیاستمداران/مدافعان سرسخت دیروز اسد و «انقلابیون دوآتشه» امروز

تهران- باکو در مسیر آشتی

دلایل شکست اسد چه بود؟

آیا قانون «حجاب» تعلیق شده است؟

مدار دیپلماسی | تروریسم، سوریه و ایران؛ روایت رهبر انقلاب از آینده جبهه مقاومت +فیلم

سردترین مراکز استان ها در شب گذشته؟/ رکورد سرما در تهران

مطبوعات‌چی | مروری بر روزنامه‌های یکشنبه 25 آذر

هوای تهران پاک شد

تغییر زمان بازی تراکتور و ملوان

ایرانی‌ها هر روز چاقتر می‌شوند

نجات معجزه‌آسای یک زن زیر چرخ‌های خودرو+ فیلم

حذف ارز نیمایی چه تاثیری روی قدرت خرید مردم دارد؟/ آیا قیمت کالاها افزایش می‌یابد؟

نورنما | ویدیویی از شدت برف در آمریکا +فیلم

945 نفر به تب دنگی مبتلا شدند

تصویب طرح اشغال جولان در کابینه رژیم صهیونیستی/ترکیه به دنبال حذف گروه‌های پ.ک.ک و ی.پ.گ

سران چه کشورهایی در مراسم تحلیف ترامپ شرکت می‌کنند؟

قبل از رفتن به‌ فرودگاه پروازهای خود را چک کنید

حمله سایبری به بانک های رژیم صهیونیستی

وزیر دفاع سابق برزیل بازداشت شد

نقض مکرر آتش‌بس توسط رژیم صهیونیستی؛ 225 تجاوز به لبنان ثبت شد

کشته شدن اسرای اسرائیلی توسط رژیم صهیونیستی

عکس های منتخب ایران، شنبه 24 آذر 1403

نشست مشترک وزرای خارجه عربی و غربی در اردن؛ تأکید بر همکاری برای صلح پایدار در سوریه

جزئیات تعطیلی ناشی از آلودگی هوا و سرما در استان‌های مختلف برای روز یکشنبه 25 آذر +فیلم

ام‌البنین ایران به پسران شهیدش پیوست

گزارش سالانه وزارت امورخارجه در خصوص نقض حقوق بشر در آمریکا و انگلیس

«مهدی کرمی» طلسم دسته 109 کیلوگرم را شکست

جاده هراز و چالوس از دوشنبه مسدود می‌شود

نورنما | سالروز وفات حضرت ام البنین (س) ، روز تکریم مادران و همسران شهدا گرامی باد +فیلم

شیخ‌ نعیم قاسم: صهیونیست‌ها در شکستن کانون مقاومت ناکام ماندند.

حامیان فلسطین باز‌هم به خیابان‌های لندن آمدند

سازمان زمان پیش‌ثبت‌نام حج تمتع 1404 را اعلام کرد

پادکست | ریشه های سقوط نظام سوریه و آینده مقاومت در منطقه

سرویس اطلاعاتی روسیه: درباره سوریه با سیا تماسی نداشتیم

کدام وزرا به «پویش دو درجه کمتر» پیوستند؟

محدودیتی برای درج نرخ در سامانه نیما وجود ندارد

الجولانی: نمی‌خواهیم با اسرائیل درگیر شویم

نویسندگان برتر در جشنواره کتاب سال حوزه تجلیل می‌شوند

حراج هشتاد و ششم با فروش 7 هزار و 464 قطعه سکه انجام شد

سازمان لیگ با کاهش قیمت بلیت دیدارهای خانگی تراکتور مخالفت کرد

نشست تبیین گزارش وضعیت حقوق بشر آمریکا و انگلیس برگزار شد

آغاز به کار سفارت ترکیه در سوریه پس از 12 سال +فیلم

ابراهیم حاتمی‌کیا با «موسی کلیم‌الله(ع)» به جشنواره فجر باز می‌گردد

فرستاده سازمان ملل: از فروپاشی نهادهای حیاتی سوریه جلوگیری شود

ماکرون: اعزام نیروهای حافظ صلح به اوکراین لازم است

عوامل قتل راننده تاکسی اینترنتی در قرچک دستگیر شدند

نورنما | مار غول پیکر در یکی از خیابان های بان دون راک/تایلند +فیلم

سخنگوی وزارت دفاع: توانایی ساخت هواپیمای مسافربری را داریم

«میخائیل کاولاشویلی» رئیس‌جمهور گرجستان شد

ممنوعیت صادرات حبوبات لغو شد

رشد قیمت سکه و طلا در بازار

پوتین: آماده مقابله با دشمنان در تمام جبهه‌ها هستیم

دریافت 80 هزار ردیف استخدامی جدید

قبل از تحلیف ترامپ؛ فرصتی برای آتش‌بس در غزه

افشاگری هیئت تحریرالشام از براندازی بشار اسد/جولان داعش واعدام 100 نفر/آغاز بازداشت علویها

یک فوتبالیست رئیس‌جمهور جدید گرجستان شد

پزشکیان به مصر می‌رود

حسن جودکی سرپرست مجموعه تئاتر شهر شد

سوریه به کجا می رود؟

بورس 58 هزار واحد صعود کرد

گزاره‌های اشتباه

X
آگهی تبلیغاتی