نورنیوز ـ گروه جامعه: «شهروندی» هم مانند بسیاری از مفاهیم اجتماعی یک نقش است که در بردارنده حقوق و وظایفی در درون خود است.
از انتظارات و حقوق نقش شهروندی، احترام به حقوق یکدیگر و عمل کردن افراد به مسوولیت‌هایی است که در مقابل سایرین دارند.
در واقع نمود اخلاق، به صورتی آشکار در مفهوم شهروندی نهفته است. همانگونه که اخلاق، افراد را به رفتار و عمل در چارچوب موازینی نسبتأ ثابت و یکسان ترغیب می‌کند، شهروندی و نقش شهروندی نیز مستلزم رعایت و عمل در چارچوب‌هایی قانون‌مند و تقریبا ثابت است.
اخلاق و حقوق شهروندی از ارکان اصلی زندگی اجتماعی در همه جوامع است و فقدان هر یک از آنها می‌تواند در درازمدت بر روند رشد و توسعه عمومی کشور و حتی بر سیاست‌های کلان اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و غیره تاثیر منفی بگذارد.
حقوق شهروندی و اخلاق اجتماعی در جامعه امروزی ارتباط مستقیم و تنگاتنگی با یکدیگر دارند و برای آحاد مردم تکالیفی را مشخص می‌کنند که رعایت آنها یک جامعه امن و آرام را به ارمغان خواهد آورد.
امروز حقوق شهروندی به عنوان یک الزام زندگی اجتماعی امر پذیرفته شده‌ای است و قانون می‌تواند زمینه این الزام را به شرطی که افراد در کنار محدودیت‌های ایجاد شده آزادی هم داشته باشند، ایجاد کند. البته باید در کنار قانون، نرم‌افزار فردی اخلاق نیز وجود داشته باشد. یکی از عواملی که منجر به بداخلاقی‌های اجتماعی و نقض حقوق شهروندی می‌شود، نبود آموزش و فقر اطلاعاتی در جامعه است.
جامعه‌پذیری، رعایت اخلاق و حقوق شهروندی از طریق خانواده، مدرسه، گروه هم‌سالان و رسانه انجام می‌گیرد و هنوز در این چهار گروه با کاستی‌های جدی روبرو هستیم.رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی می‌توانند در تعمیق و ترویج هر موضوعی که از جایگاه خطیری برخوردار است نقش ایفا کنند.
تسلط رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی بر افکار عمومی واقعیتی انکارناپذیر است بنابراین رسانه‌ها می‌توانند با استفاده از کارکردها و نقش‌های متنوع خود نسبت به آموزش، آگاه‌سازی و آماده نمودن افکار عمومی برای نهادینه‌سازی حقوق شهروندی و تحکیم اخلاق گام بردارند.
در زیر به موادی از این حقوق که در منشور شهروندی با عنوان حق حیات، سلامت و کیفیت زندگی بر آن تاکید شده اشاره می‌کنیم؛
ماده ۱- شهروندان از حق حیات برخوردارند. این حق را نمی‌توان از آنها سلب کرد مگر به‌موجب قانون.
ماده ۲- شهروندان از حق زندگی شایسته و لوازم آن همچون آب بهداشتی، غذای مناسب، ارتقای سلامت، بهداشت محیط، درمان مناسب، دسترسی به دارو، تجهیزات، کالاها و خدمات پزشکی، درمانی و بهداشتی منطبق با معیارهای دانش روز و استانداردهای ملّی، شرایط محیط زیستی سالم و مطلوب برای ادامه زندگی برخوردارند.
ماده ۳- حق زنان است که از برنامه‌ها و تسهیلات بهداشتی و درمانی مناسب و آموزش و مشاوره‌های مناسب برای تأمین سلامت جسمی و روانی در زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی در مراحل مختلف زندگی به‌خصوص دوران بارداری، زایمان، پس از زایمان و در شرایط بیماری، فقر یا معلولیت، برخوردار باشند.
ماده ۴- حق کودکان است که صرف‌نظر از جنسیت به‌طور خاص از هرگونه تبعیض، آزار و بهره‌کشی مصون و از حمایت‌های اجتماعی متناسب از جمله در حوزه سلامت، مراقبت در مقابل بیماری‌های روحی، روانی و جسمانی و خدمات بهداشتی و درمانی برخوردار باشند.
ماده ۵- حق توان‌خواهان (شهروندان دارای معلولیت) و سالمندان نیازمند است که از امکانات درمانی و توان‌بخشی برای بهبودی و یا توانمند شدن در جهت زندگی مستقل و مشارکت در جنبه‌های زندگی بهره‌مند شوند.
ماده ۶- شهروندان حق دارند از محیط مساعد برای رشد فضایل اخلاقی و دینی و تعالی معنوی برخوردار شوند. دولت همه امکانات خود را برای تأمین شرایط لازم جهت بهره‌مندی از این حق به کار می‌گیرد و با مفاسد اخلاقی ازجمله دروغ، ریا، تملق، نابردباری، بی‌تفاوتی، تنفر، بی‌اعتمادی، افراط‌گری و نفاق در جامعه مبارزه می‌کند.
نورنیوز