تنش جهانی آب و ماهی‌گیری رسانه‌های معاند

نورنیوز ـ گروه جامعه: پوشش گسترده نارضایتی مردم در شبکه‌های معاند از تنش آبی ایران در یک ماه اخیر به‌گونه‌ای است که به نظر می‌رسد همه اتفاقات اقلیمی مربوط به گرم‌شدن زمین، خشکسالی و کاهش بارش‌ها فقط در ایران جمع شده است. 

این رسانه‌ها سعی دارند با ایجاد تصویری از ایران که در آن ‌همه چیز بحرانی است کاریکاتوری از مشکلات و مسائلی که در سال‌های اخیر گریبان کشور را گرفته ارائه دهند تا در نتیجه هر نوع مطالبه و طرح اعتراض اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی را که جزئی از حقوق مردم است به غائله‌ای سیاسی تبدیل کنند.

عدم تطابق با واقعیت و سعی در بحران‌سازی در رفتار رسانه‌هی معاند در مورد موضوع کم‌آبی به وضوح قابل‌مشاهده است. 

این موضوع که نسبت مستقیمی با برخی مشکلات در ایران از جمله قطعی برق و کاهش بهره‌وری کشاورزی و دامداری دارد از سال‌های گذشته هم دغدغه مردم ایران بوده و ‌هم نهادهای علمی و سیاست‌گذار تلاش‌هایی گرچه ناقص و محدود برای کاهش مشکلات آن داشته‌اند.

اگر به اطلاعات علمی مربوط به خشکسالی جهانی و موضوع گرمایش زمین توجه کنیم متوجه خواهیم شد که تصویر ایجاد شده در این رسانه‌ها که بیشتر به فیلم «مد مکس» شباهت دارد، چندان با حقیقت ماجرا منطبق نیست.

آمارها نشان می‌دهد تنش آبی در مناطقی مانند چین، هند و صحرای آفریقا تعداد زیادی از کشورها را درگیر کرده است و حدود یک‌چهارم جمعیت در این مناطق با تنش آبی زندگی می‌کنند و این آمار در حال افزایش است.

قاعدتا منطقه غرب و جنوب غرب آسیا با میانگین 1200متر مکعب آب برای هر نفر، بیشترین تنش آبی را تجربه می‌کند. در کشور چین نیز بیش از540 میلیون نفر در مناطق تحت تنش آبی زندگی می‌کنند، بنابراین بسیاری از کشورهای آسیایی در این موضوع درگیر هستند.

در حال حاضر بیشتر جمعیت تحت تنش آبی در حوزه‌های رودخانه زندگی می‌کنند، جایی که استفاده از منابع آب به طور چشم‌گیری از تجدید منابع آب است. از این‌جهت می‌توان علت آسیب‌دیدگی بیشتر استان‌های غربی را تفسیر کرد.

در ایران به دلیل کاهش بارش و تغییر اقلیم، حدود 30 درصد از جمعیت کشور در محدوده قرمز تنش آبی قرار دارند، یعنی چیزی نزدیک به 300 شهر کشور که جمعیت ساکن آن نزدیک به 17 میلیون نفر است.

علاوه بر استان‌های غربی برخی از شهرهایی که تحت تنش آبی قرار دارند عبارت‌اند از بوشهر، کرمان، شیراز، اصفهان، مشهد و بندرعباس. این شهرها در خطر مشکلات مربوط به قطعی آب قرار دارند.
گفتنی است نفس این موضوع که در خصوص مدیریت منابع آب نیاز به راهبرد‌های جدیدتر و علمی‌تری داریم می‌تواند در آینده این مسئله مؤثر واقع شود. برای مثال بسیاری از کشورهای ساحلی در دنیا اقدام به تصفیه آب دریاها در سواحل خود کرده‌اند. 

ایران نیز از سال‌های گذشته در خلیج‌فارس این موضوع را دنبال کرده است هرچند برخی ناظران بدون توجه به مسئله کلان تنش آبی و با دست‌مایه قراردادن مباحث مربوط به محیط ‌زیست، با آن مخالفت ورزیده‌اند.

این اصل که هرگز عامل یک رخداد را نباید عاملی واحد در نظر گرفت یک موضوع پذیرفته‌شده علمی است. در این‌ رابطه می‌توان به هرکدام از عوامل موجود در وضعیت بحران آبی کشور سهمی و نقشی سپرد تا هم از مرحله بحران عبور کرد و هم تبعات آن را کاهش داد. بر این اساس مسئله آب ایران باید به‌طور جدی و عملیاتی مورد آینده‌پژوهی و مطالعه قرار بگیرد.

همچنین علاوه بر آموزش‌های همگانی در خصوص مصرف آب، باید آموزش‌های اختصاصی در خصوص کاهش مصرف در بخش کشاورزی، صنعت و دامداری نیز مدنظر قرار گیرد.