دغدغه سیاست‌گذاران؛ جمعیت سازی یا جمعیت پروری؟

نورنیوز-گروه جامعه: جمعیت عموما به عنوان یکی از مولفه های مهم در حوزه حکمرانی و توسعه مطرح میشود . کشور ایران با پهنای سرزمینی وسیع و تنوع فرهنگی گسترده دارای ظرفیت های قابل توجهی است که در صورت مدیریت و سیاست گذاری صحیح و هدفمند و بهره برداری مناسب از آن می توان امید داشت تا در امر توسعه پیشرفت چشمگیری داشته باشد. 

برای استفاده از ظرفیت های سرزمینی و فرهنگی کشور نیازمند جمعیت به عنوان یک عامل مهم در به حرکت در آوردن ماشین توسعه هستیم . جمعیت به عنوان نیروی کار و فعال اقتصادی عنصری مهم در اقتصاد شناخته میشود زیرا توالی جوانی جمعیت در طول دهه های مختلف باعث میشود تا همیشه در کشور جمعیت فعال برای ورود به اقتصاد آماده باشد و با بحران پیری نیروی کار در کشور مواجه نشویم .

البته در این حوزه عدم برنامه ریزی و سیاست گذاری عالمانه و عدم توجه به اصلاح زیرساخت های اقتصادی و روند های اجتماعی باعث شده است تا اکنون با معضل اشتغال روبرو باشیم یعنی یکی از نقاط قوت جمعیتی ما تبدیل به مسئله و‌ تهدید شده است. 

یکی دیگر از حوزه های کلان و استراتژیکی که جمعیت در آن اهمیت ویژه ای دارد، فرهنگ است. جمعیت به عنوان مصرف کننده و تولید کننده و انتقال دهنده فرهنگ عموما یکی از بیشترین تاثیرات را در بقای تمدن ها و فرهنگ ها در طول تاریخ داشته است.

نیروی فعال جوامع در حوزه های دانش و فرهنگ و سیاست باید به صورت مستمر علاوه بر تولید و‌ مصرف توجه ویژه ای به انتقال هم داشته باشند و بحران پیری جمعیت یکی از بزرگترین موانع برای ادامه حیات فرهنگی و دانشی جوامع است. 
پس از اشاره به اهمیت جمعیت برای کشورها باید به نکته مهمی اشاره کنیم که متاسفانه این روزها کمتر به آن توجه میشود . 

این روزها در طرح جوانی جمعیت مجلس شورای اسلامی و همچنین یادداشت ها و مصاحبه های اکثر مسئولین و سیاست گذاران آنچه بیشتر به چشم میآید تلاش برای افزایش جمعیت از طریق ترویج و گسترش و آسان سازی ازدواج و فرزند آوری است . این موارد قطعا یکی از ملزومات توجه به جمعیت فعال در کشور است اما توجه ویژه به این سطح از مسئله بیشتر جنبه روبنایی دارد . 

در حقیقت با تشویق و تایید روندهای افزایش فرزند آوری بدون سیاست گذاری کلان در حوزه های زیربنایی و مورد نیاز جمعیت از جمله اصلاح ساختارهای معیوب اقتصاد کلان و عدالت آموزشی و خدمات عمومی و فرهنگی آنچه اتفاق خواهد افتاد چیزی غیر از جمعیت سازی نیست .

جمعیت سازی به معنای آن است ک سیاست گذاران با مشوق های کوتاه مدت اقتصادی مانند وام ازدواج و وام تولد فرزند و فرهنگیان با ترویج شعارگونه فرزند بیشتر زندگی بهتر، صرفا به دنبال بالا بردن نرخ تولد و افزایش جمعیت هستند. 

جمعیت سازی در حقیقت تنها به افزایش تعداد انسان های یک سرزمین توجه دارد اما به کیفیت زندگی و امکان های موجود برای ارتقای رشد فردی و جمعی آنها توجهی ندارد. به همین دلیل چنین سطحی نگری در حوزه جمعیت منجر به نگرانی کارشناسان و عدم اقبال مردم به چنین سیاست هایی میشود. تجربه ای که یکبار ایران در دهه 60 با آن مواجه شد و تبعات آن تاکنون گریبانگیر دولت ها و متولدین دهه ۶۰ است.

دولت و مجلس باید در کنار جمعیت سازی به جمعیت پروری نیز اهمیت دهند. جمعیت پروری یعنی نگاه ریشه ای و زیربنایی به موضوع جمعیت به صورتی که الزامات افزایش جمعیت در زمینه های اقتصادی اجتماعی آموزشی و سلامت تامین شود. در جمعیت پروری اولویت با پرورش جمعیت و تربیت جمعیت فعال و کارآمد است نه صرفا تولید فرزند . جمعیت پروری به خلاف جمعیت سازی امکان بهره بردن از ظرفیت های رشد جمعیت را فراهم میکند زیرا صرفا به تولید فرزند بیشتر توجه ندارد بلکه قبل از تولید ، زیرساخت های مناسب و رشد آور را برای جمعیت ایجاد کرده است.

چنین رویکردی کمک میکند تا در کنار مشوق های مالی دولت ها خود را ملزم به اصلاحات زیربنایی در حوزه های مختلف کنند تا در نتیجه جمعیت فعال فرصتی برای رشد و توسعه کشور باشد نه اینکه در مسائل گوناگون از اشتغال تا تحصیل و ازدواج به تهدید و معضل تبدیل شود.