شناسه خبر : 72918
تاریخ انتشار : 1400/04/03 19:23
«فقر کودکی» عاملی برای بازتولید کودکان کار

مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودکان در گفت‌‌وگو با «نورنیوز»:

«فقر کودکی» عاملی برای بازتولید کودکان کار

مسائل اجتماعی معمولاً عوامل متعدد دارند و ابعاد مختلف دارند. اما معمولاً یک عامل، عامل مؤثرتری هست. در خصوص «کار کودکان» اولین عامل فقر است. این استراتژی بقا است که کودک را وارد کار می‌کند.

نورنیوز-گروه جامعه: مسئله کار کودکان و حواشی آن یکی از مهمترین دغدغه های جامعه شناسان و فعالان اجتماعی است زیرا این معضل آسیب‌های متعددی برای کودکان به وجود می‌آورد که تاثیرات آن تا سال‌های طولانی بر روی زندگی آنان باقی می‌ماند. چرخه معیوب سیاست‌گذاری در این حوزه و عدم حل مسئله در سالیان اخیر باعث شد تا گفت‌گویی با دکتر فرشید یزدانی پژوهشگر اجتماعی و فعال حقوق کودک در این خصوص داشته باشیم.

چرا در حوزه حکمرانی هنوز به راهکاری برای حل مسائل کودکان مبتنی بر سیاستگذاری نرسیده‌ایم؟

اساساً به نظر می‌رسد دولت‌های ما دغدغه کمی نسبت به مسائل اجتماعی دارند و در حوزه سیاست‌گذاری اجتماعی علی‌رغم همه شعارهایی که داده شده است، کمتر به این حوزه پرداخته‌اند. آنجایی هم که کمی به موضوع پرداخته شده با نگاه اقتصادی محض و خیلی جاها بازار محور به موضوع پرداخته شده است.

در کنار بحث کلان اجتماعی که به نظر می‌رسد جزو دغدغه‌های اصلی دولت‌ها نیست، در حوزه سیاسی و اجتماعی نیز هیچ‌کدام از دولت‌ها رویکرد مشخصی را در این حوزه تدوین نکردند. رویکردی که دارای مبانی و اصولی باشد که خیلی هم کار سختی نیست فقط باید گفتمان حوزه اجتماعی در آن عرصه وجود داشته باشد.


 

متأسفانه این گفتمان وجود ندارد. یعنی حتی در حوزه‌های دانشگاهی هم کمتر به این موضوع پرداخته‌اند که بتوانند برای رئیس‌جمهور یا نماینده مجلس باز کنند که بخشی از مسائل، مسائل کلان اجتماعی هستند به جز مسائل کلان و موضوعات معطوف به قدرت سیاسی.

به طبع همان در حاشیه بودن، حوزه سیاست اجتماعی کودکان در حاشیه قرار می‌گیرند. چون کودکان آن حداقل نقشی که بزرگسالان در حوزه قدرت دارند را ندارند. مثلاً اینکه کودکان حق رای ندارند و وقتی رای ندارند، هیچ دلیلی برای پرداختن به آنها دیده نمی‌شود.

شما به برنامه‌های انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر نگاه کنید، حتی یک کلمه دررابطه ‌با حوزه کودک گفته نشد. درحالی‌که نزدیک به سی درصد جمعیت را کودکان تشکیل می‌دهد. اما هیچ نکته‌ای در این باره گفته نشد.

بنابراین به نظر می‌رسد که مهم‌ترین وجه این است که آن دغدغه در میان سیاستگذاران در سطح سیاستمداران و برنامه‌ریزان ما دراین‌خصوص وجود ندارد.

آیا اساساً مسئله کار کودک و کودکان کار قابل‌حل شدن است؟ نمونه موفقی در جهان در این زمینه وجود دارد؟

به نظر می‌رسد که چنین چیزی وجود دارد. در دنیا بسیار تجربه شده است. از حدود سال 2001 تاکنون روند کار کودکان در جهان نزولی بوده است. یعنی از ۲۵۰ میلیون کودک کار در سال‌های ۲۰۰7 و 2008 به نزدیک به ۱۵۰ میلیون رسیده است که این نشان می‌دهد با برنامه حرکت کرده‌اند و این برنامه‌ای بود که نهادهای بین‌المللی هدف‌گذاری کرده بودند.

البته آمارها در سال گذشته به دلیل شیوع کرونا برای اولین‌بار در سیزده سال اخیر کمی افزایش داشته است. بااین‌حال به نظر می‌رسد که این مسئله به‌خصوص در کشور ما قابل‌حل است.

بهانه کسانی که این مسئله را قابل حل شدن نمیدانند چیست؟

نخستین بحثی که مخالفین مطرح می‌کنند این است که امکانات مالی نداریم. درحالی‌که به نظر بنده امکان مالی چندانی نیاز ندارد. بلکه برنامه، سیاست‌گذاری و تخصیص مناسب منابع نیاز دارد. از نظر منابع مالی نیز دولت‌های ما کم ندارند بلکه نوع و جهت‌گیری تخصیص این امکانات مالی بیشتر در جاهایی است که کمتر نگاه‌های اجتماعی وجود دارد.

آمارهای رسمی می‌گوید ما چیزی در حدود یک میلیون کودک کار داریم. سال ۹۵ حدود نهصد و خورده‌ای هزارنفری بوده است که باتوجه‌به تحولات و افزایش فقری که داشته‌ایم این رقم افزایش پیدا کرده است و برآورد می‌شود اکنون حدود 1 میلیون کودک کار داریم و پوشش دادن این 1 میلیون نفر هزینه خیلی زیادی نمی‌برد. حل شدن این معضل اگر تغییر در نوع تخصیص و نگاه برنامه‌ای به وجود بیاید و برنامه‌ریزی انجام گیرد به این معنی که اولویت‌بندی شود امر ناممکنی نیست . مثلاً اول حذف بدترین اشکال کار کودک اتفاق بیفتد و سپس به سراغ مراحل دیگر رفت ، می‌توان این مسئله را حل کرد به‌طوری‌که در ظرف سه تا چهار سال شاهد کار کودکان در کشور نباشیم.

درست است که کار کودک معضلی است که دلایل متعددی مانند فقر اقتصادی تا فرهنگ عمومی و حتی نگاه اشتباه تاریخی به کودک به‌عنوان ابزار کار دارد اما در ایران امروز و بر اساس پژوهش‌های انجام شده کدام‌یک از موارد را می‌توان مهم‌ترین دلیل گسترش این پدیده دانست؟

مسائل اجتماعی معمولاً عوامل متعدد دارند و ابعاد مختلف دارند. اما معمولاً یک عامل، عامل مؤثرتری هست. در این عرصه اولین عامل فقر است. یعنی یکی از مسائل مستقیم فقر، کار کودک است. این استراتژی بقا است که کودک را وارد کار می‌کند و خانواده‌ها به‌خاطر بقا حاضر می‌شوند کودکشان کار کند؛ لذا اجبار ناشی از فقر و تنگناهای اقتصادی است که اینها را وارد فقر می‌کند.

اما قطعاً در کنار فقر عوامل فرهنگی و اجتماعی هم هست. مثلاً نگاه بزرگ‌سالانه به کودکان یا اینکه در برخی موارد مشاهده می‌کنیم که ادبیات تشویقی وجود دارد و اسم آن را «نان‌آوران کوچک» می‌گذارند که خود این به‌نوعی گسترش کار کودک است. این نشان می‌دهد عوامل فرهنگی هم تأثیر دارد.

در برخی مناطق حاشیه‌ای کلان‌شهر تهران این مفهوم وجود دارد که کودک باید کار کند تا بتواند در آینده زندگی خود را بچرخاند. درحالی‌که کودک باید با توانمندی‌های جدید و ارتباطات جدید بیشتر آشنا شود تا بتواند شغل مناسب را انتخاب کند و نقش ایفا کند.

بنابراین بخشی اثرات فرهنگی است اما به نظر می‌رسد عامل فرهنگی در مراتب دوم و سوم قرار دارد و مهم‌ترین عامل فقر و نابرابری است.

مسئولیت اصلی در زمینه کار کودک برعهده کدام نهاد دولتی است؟ آیا نهادهای متولی نقشه راهی در این زمینه طراحی کرده‌اند و آیا اساساً هماهنگی بین نهادهایی که به‌نوعی درگیر این ماجرا هستند وجود دارد؟ یا به‌صورت جزیره‌ای هرکدام فعالیت‌هایی انجام می‌دهند؟

به لحاظ قانونی مهم‌ترین متولی این امر وزارت کار تعاون و رفاه اجتماعی است که در حوزه زیرمجموعه آن بخشی مبحث کار است و همچنین بهزیستی که زیر نظر این وزارت‌خانه است. بهزیستی از نظر سیاست‌گذاری‌های اجتماعی مسئولیت حوزه کودکان را برعهده دارد. طبق قانون، کودک بالای ۱۵ سال نباید کار کند و کودک بالای 15 سال نیز با شرایط خاص یعنی ساعت کار کمتر، کار مناسب‌تر و کار غیر شیفتی را می‌تواند برعهده بگیرد. نظارت بر این امر برعهده وزارت کار است که در واقع مسئولیت فراموش شده ایست. وزارت کار در بسیاری موارد اصلاً بازرسی نمی‌کند.

این وزارت‌خانه می‌تواند نقشه راه طراحی کند و پاسخ بدهد و چون این وزارت‌خانه این حوزه را رها کرده است ما شاهد آن هستیم که در این زمینه سیاست‌های منسجمی نداریم. یک وقتی بهزیستی می‌آید وارد کار شود اما فقط کودکان کار را آنهایی که در خیابان هستند می‌بیند. یعنی آن وجه نمایشی را مدنظر قرار می‌دهد. مدیریت‌های شهری نیز باید مسئولیت اجتماعی داشته باشند که ما شاهد آن هستیم که آنها هم به‌جای نگاه مسئولیت اجتماعی، نگاه مبلمان شهری دارند.

این نهادها عمدتاً به‌صورت جزیره‌ای عمل کرده‌اند و هرگاه همکاری کرده‌اند نیز همکاری‌ها در همین قالب بوده است. مثلاً سال گذشته که استانداری، وزارت کشور، شهرداری وارد شدند هزینه زیادی هم کردند و نامش را هم ساماندهی گذاشتند. اما در واقع دستگیری کودکان بود. چیزی در حدود سیصد کودک را در سطح خیابان دستگیر کردند و تحویل خانواده‌ها دادند و دوباره بعد چند ماه این کودکان برگشتند به خیابان‌ها و چیزی حاصل نشد.

به این دلیل که آنها مسئله بزرگ‌تر و پیچیده‌تری دارند و مجبور به کار هستند؛ بنابراین مسئله دستوری نیست که دستوری حل شود و طبیعتاً این نوع ساختار و سازماندهی نیز راه به جایی نخواهد بود.

قانون در این زمینه چه نظری دارد؟ آیا در ایران با خلأ قانونی در این موضوع مواجه هستیم؟

جدای از قوانین کار که توضیح دادم ، قانون حمایت از اطفال و نوجوانان که سال گذشته تصویب شد به‌علاوه پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک که از سال 1372 ایران به آن پیوسته است و در زمره قوانین داخلی به شمار می‌آید چون مصوبه مجلس می باشد وجود دارد.

در واقع ما این قوانین را در ممنوعیت کار داریم. به‌خصوص قانون حمایت از اطفال و نوجوانان نیز در بحث کار کودکان و استثمار کودکان تأکید خوبی گرده است و ابزارهایی نیز در نظر گرفته شده است. شاید گفته شود ابزارها ناکافی است اما به نظر می‌رسد از نظر قانونی کمتر مشکل داریم.

در چارچوب همین قوانین ما می‌توانیم به سمت برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری برای حذف کار کودک برویم.

باوجود اینکه شبکه آسیب‌های اجتماعی در موضوع کار کودک مطرح است به نظر شما برای قطع این زنجیره چه اقدامات عملی می‌توان انجام داد؟

آسیب‌های اجتماعی به‌صورت شبکه‌ای است. مثلاً در جایی عدم اشتغال، نابرابری و تورم هست و مجموعه خانواده دچار فقر می‌شود و خانواده دچار فقر انواع آسیب‌ها را می‌تواند دچار شود. مثلاً برخی کودکان دچار عارضه بدسرپرستی هستند و پدر یا مادر یا هر دو درگیر اعتیاد هستند و بسیاری آسیب‌های دیگر مانند جداشدن کودک یا خشونت خانگی.

درهرصورت این حلقه از آسیب‌هاست که به نظر می‌رسد اقتصاد کلان و ایجاد فقر و نابرابری شروع آن است.

یک نکته مهم در حذف کار کودکان مواجهه با فقر کودکی است. چند سال قبل یونیسف در گزارشی این بحث را مطرح کرد که اگر می‌خواهید فقر را از بین ببرید باید «فقر کودکی» را از بین ببرید و این یک واقعیت است. یعنی اگر بخواهیم فقر را از بین ببریم باید از حذف فقر کودکان شروع کنیم.

حذف فقر کودکان یعنی آنکه کودکی نباشد که از خدمات مناسب سلامت برخوردار نباشد. خدمات سلامت اعم از تغذیه، بهداشت و درمان. کودکی نباشد که محروم از خدمات آموزشی باشد. یعنی کودکی خارج از چرخه تحصیل نداشته باشیم. کودکی نداشته باشیم که فاقد سرپناه مناسب باشد و این مجموعه است که کمک می‌کند به حل موضوع کار کودکان. باید تأکید کرد که این امر شدنی است اما باید سیاستمداران و برنامه‌ریزان ما بپذیرند که این مسئله مهم است و باید به آن پرداخت!


نورنیوز
اخبار مرتبط








نظرات

اعطای زمین رایگان به خانواده‌های دارای چهار فرزند در ایران

پادکست | رمزگشایی از شتاب اسرائیل برای نابودی ارتش سوریه

مسکو: حفاظت از تأسیسات روسی در سوریه، اولویت اصلی ماست

ترافیک نیمه سنگین در محورهای هراز و فیروزکوه

مسمومیت 9 نفر در تهران بر اثر خوردن آش‌کشک

ایران: رفتارهای رژیم اسرائیل نشان‌دهنده بی‌توجهی به قطعنامه‌های بین‌المللی است

عراقچی: همکاری فوری کشورهای منطقه برای مقابله با تجاوزات رژیم اسرائیل ضرورت دارد

مصرف گاز و برق در وضعیت اضطراری

افزایش 20 درصدی حقوق بازنشستگان و کارمندان در سال آینده

مجلس مجوز پرداخت حقوق و مطالبات بازنشستگان فرهنگی را صادر کرد

نورنما | ابری که در اندونزی به زمین افتاد مردم را غافلگیر کرد +فیلم

تصویربرداری «رویای نیمه شب» به پایان رسید

توافق جدید ایران و آژانس: گام‌های تازه در مسیر همکاری‌های هسته‌ای

چرایی و چگونگی سقوط بشار اسد

حقوق سربازان در سال 1404 مشخص شد

ریشه‌های سقوط سریع نظام سیاسی سوریه و چشم انداز آینده در کلام رهبری

قالیباف: بانک‌ها به تعهدات خود در پرداخت وام عمل نمی‌کنند

قاتل پسر نوجوان 12 ساله دستگیر شد

اکبری: ادعای سرقت از سفارت بی‌اساس است، هیچ مالی در آنجا نبود

زمان و شرایط ثبت‌نام در کنکور 1404 اعلام شد

هوای پایتخت پنج درجه سردتر می‎شود

فیفا عربستان را به عنوان میزبان جام‌جهانی 2034 معرفی کرد

فرانسه خواستار عقب‌نشینی رژیم اسرائیل از جولان شد

شاخص آلودگی در پایتخت سر به فلک کشید/ تهران آلوده‌ترین شهر جهان

کام‌بک تماشایی پرسپولیس/ سرخ‌پوشان در یک قدمی صدر قرار گرفتند +فیلم

برگزار محاکمه نتانیاهو در زیرزمین برای دومین روز متوالی

نگرانی گروسی درباره مواد هسته‌ای در سوریه پس از سقوط دولت اسد

رژیم صهیونیستی باید تجاوزات خود به فلسطین، لبنان و سوریه را متوقف کند

ترامپ خواستار آتش‌بس فوری در اوکراین شد

تصویب تأثیر معدل در کنکور از سال 1406: تغییرات جدید در نظام آموزشی

آملی لاریجانی: FATF باید به مجمع بیاید و مورد بررسی قرار گیرد

تهدید ایران با مکانیسم ماشه ثمری جز ایجاد تنش های جدید نخواهد داشت

نورنما | ویدیو های تبلیغاتی پر هزینه رو با این روش ها خیلی ارزون میسازن +فیلم

توافق جمعی بر سر نابودی سوریه/ «پروژه انگلیس و ترکیه» برای سرنگونی اسد/حمله ترکیه به سوریه

معاون رئیس‌جمهور: بخشی از بنزین مصرفی با استانداردها همخوانی ندارد

دوحه، میزبان دهمین کمیسیون همکاری‌های مشترک ایران و قطر

«هان کانگ» جایزه نوبل ادبیات را دریافت کرد

ارسال پیامک به 400 هزار مالک به‌منظور تعیین تکلیف واحدهای مسکونی

وزیر مهاجرین طالبان ترور شد

ترامپ: سوریه باید از خودش مراقبت کند

ترکیب احتمالی پرسپولیس برابر ملوان

اسلامی: در استان‌های ساحلی راکتورهای اتمی می‌سازیم

شعله مقاومت در سوریه خاموش شدنی نیست

کشف یک شمشیر خمیده کمیاب در دانمارک

دستگیری زن و مرد قاتل پس از سه سال

پلنگ مرد زنجانی را درید

تکذیب سرقت دارایی‌ در سفارت ایران در دمشق

101 سال حبس برای اعضای شبکه پولشویی 73 هزار میلیاردی

سومین ‌عضو شورای شهر خرم‌آباد دستگیر شد

گفت و گوی صریح دریابان شمخانی با دانشجویان (قسمت پایانی) +فیلم

نتانیاهو با درگیر شدن در سوریه، اشتباه بزرگی مرتکب شد

قیمت امروز سکه و ارز

بورس باز هم رکورد شکست

گزارش تصویری| دیدار هزاران نفر از اقشار مختلف مردم با رهبر انقلاب

کارت سوخت حذف می شود/ واریز سهمیه به کارت بانکی + فیلم

پادکست | 9 ماده غذایی برای نفس کشیدن

ترامپ، بایدن را به اختلاس متهم کرد

پزشکیان: تعلیم و تربیت نقش کلیدی در تحقق عدالت اجتماعی دارد

قضایای سوریه محصول اتاق فرمان مشترک آمریکا و رژیم صهیونیستی

رمزگشایی از شتاب رژیم اسراییل برای نابودی ارتش سوریه

گفت و گوی صریح دریابان شمخانی با دانشجویان (قسمت دوم) +فیلم

خودکشی نافرجام وزیر دفاع سابق کره ‌جنوبی

تصمیم‌گیری درباره پخش زنده فرمایشات رهبری با دفتر معظم له است

تغییر زمان بازی استقلال - گل‌کهر

جزئیات و حواشی اولین جلسه محاکمه نتانیاهو

دعوت از 17کشتی‌گیر به اردوی تیم ملی

علت سقوط اسد غرور وی از پیروزی بر مسلحین بود

تاریخ جام‌های جهانی بانوان مشخص شد

ترافیک جاده های شمالی سنگین است

واژگونی مرگبار مینی بوس و اتوبوس/ 6 تن کشته و 35 تن زخمی شد

بخشنامه لغو قراردادهای کار معین اصلاح می‌شود

تعرفه واردات خودرو 60 درصد شد

قاتل نوجوان 12 ساله دستگیر شد

شکسته شدن رکورد 5 ساله مخاطبان روزانه سینما

گفت و گوی صریح دریابان شمخانی با دانشجویان (قسمت اول) +فیلم

آغاز تک نرخی کردن ارز با راه اندازی بازار ارز تجاری

حمله راکتی از داخل غزه به اراضی اشغالی

«مقدم زاده» مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس شد

ضرورت هوشیاری در مقابل تهدیدات رقبا و دشمنان منطقه

رژیم صهیونیستی کدام مواضع حساس سوریه را درهم کوبید؟

رژیم صهیونیستی می‌خواهد سوریه را به سرزمینی سوخته تبدیل کند

پارس خودرو هم گران کرد+ لیست قیمت جدید

«سالیوان» در راستای ایجاد آتش بس در غزه به خاورمیانه سفر می‌کند

سیب ایرانی به ریاض رسید

امکان پرداخت عوارض آزادراه‌ها از حساب بانکی اشخاص

هواپیمای سبک سیمرغ رونمایی شد

مشکلات تولید کنندگان پوشاک/ همکاری ایران و روسیه در حوزه پوشاک

پارامترهای جدید ایران در معادله‌ نظم نوین غرب آسیا

مطبوعات‌چی | مروری بر روزنامه‌های چهارشنبه 21 آذر 1403

فروپاشی سوریه از نظرگاه جنگ شناختی

سیاست ایران در سوریه؛ عقلانیت بدون انقضا

آمریکا یک شرکت چینی و کارمند آن را به ادعای هک گسترده تحریم کرد

در آشفته بازار منطقه‌ای؛ مراقب ایران باشید

معمای مرگ دو زن سوخته در تهران/قاتل کیست؟

دمشق در گرداب خیانت، تجاوز و جهل

اخطار به جایگاه‌های سوخت درباره بخارات بنزین

تحولات منطقه پس از سقوط بشار اسد

اقتصاد نگار | واردات خودرو؛ چرا خبری از خودروهای وارداتی در خیابان‌ها نیست +فیلم

مالیات خانه‌های لوکس تعیین شد

تیرباران مجروحان در بیمارستان منبج/کرملین: کناره‌گیری اسد از ریاست‌جمهوری تصمیم شخصی اوست

X
آگهی تبلیغاتی