شناسه خبر : 72918
تاریخ انتشار : 1400/04/03 19:23
«فقر کودکی» عاملی برای بازتولید کودکان کار

مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودکان در گفت‌‌وگو با «نورنیوز»:

«فقر کودکی» عاملی برای بازتولید کودکان کار

مسائل اجتماعی معمولاً عوامل متعدد دارند و ابعاد مختلف دارند. اما معمولاً یک عامل، عامل مؤثرتری هست. در خصوص «کار کودکان» اولین عامل فقر است. این استراتژی بقا است که کودک را وارد کار می‌کند.

نورنیوز-گروه جامعه: مسئله کار کودکان و حواشی آن یکی از مهمترین دغدغه های جامعه شناسان و فعالان اجتماعی است زیرا این معضل آسیب‌های متعددی برای کودکان به وجود می‌آورد که تاثیرات آن تا سال‌های طولانی بر روی زندگی آنان باقی می‌ماند. چرخه معیوب سیاست‌گذاری در این حوزه و عدم حل مسئله در سالیان اخیر باعث شد تا گفت‌گویی با دکتر فرشید یزدانی پژوهشگر اجتماعی و فعال حقوق کودک در این خصوص داشته باشیم.

چرا در حوزه حکمرانی هنوز به راهکاری برای حل مسائل کودکان مبتنی بر سیاستگذاری نرسیده‌ایم؟

اساساً به نظر می‌رسد دولت‌های ما دغدغه کمی نسبت به مسائل اجتماعی دارند و در حوزه سیاست‌گذاری اجتماعی علی‌رغم همه شعارهایی که داده شده است، کمتر به این حوزه پرداخته‌اند. آنجایی هم که کمی به موضوع پرداخته شده با نگاه اقتصادی محض و خیلی جاها بازار محور به موضوع پرداخته شده است.

در کنار بحث کلان اجتماعی که به نظر می‌رسد جزو دغدغه‌های اصلی دولت‌ها نیست، در حوزه سیاسی و اجتماعی نیز هیچ‌کدام از دولت‌ها رویکرد مشخصی را در این حوزه تدوین نکردند. رویکردی که دارای مبانی و اصولی باشد که خیلی هم کار سختی نیست فقط باید گفتمان حوزه اجتماعی در آن عرصه وجود داشته باشد.


 

متأسفانه این گفتمان وجود ندارد. یعنی حتی در حوزه‌های دانشگاهی هم کمتر به این موضوع پرداخته‌اند که بتوانند برای رئیس‌جمهور یا نماینده مجلس باز کنند که بخشی از مسائل، مسائل کلان اجتماعی هستند به جز مسائل کلان و موضوعات معطوف به قدرت سیاسی.

به طبع همان در حاشیه بودن، حوزه سیاست اجتماعی کودکان در حاشیه قرار می‌گیرند. چون کودکان آن حداقل نقشی که بزرگسالان در حوزه قدرت دارند را ندارند. مثلاً اینکه کودکان حق رای ندارند و وقتی رای ندارند، هیچ دلیلی برای پرداختن به آنها دیده نمی‌شود.

شما به برنامه‌های انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر نگاه کنید، حتی یک کلمه دررابطه ‌با حوزه کودک گفته نشد. درحالی‌که نزدیک به سی درصد جمعیت را کودکان تشکیل می‌دهد. اما هیچ نکته‌ای در این باره گفته نشد.

بنابراین به نظر می‌رسد که مهم‌ترین وجه این است که آن دغدغه در میان سیاستگذاران در سطح سیاستمداران و برنامه‌ریزان ما دراین‌خصوص وجود ندارد.

آیا اساساً مسئله کار کودک و کودکان کار قابل‌حل شدن است؟ نمونه موفقی در جهان در این زمینه وجود دارد؟

به نظر می‌رسد که چنین چیزی وجود دارد. در دنیا بسیار تجربه شده است. از حدود سال 2001 تاکنون روند کار کودکان در جهان نزولی بوده است. یعنی از ۲۵۰ میلیون کودک کار در سال‌های ۲۰۰7 و 2008 به نزدیک به ۱۵۰ میلیون رسیده است که این نشان می‌دهد با برنامه حرکت کرده‌اند و این برنامه‌ای بود که نهادهای بین‌المللی هدف‌گذاری کرده بودند.

البته آمارها در سال گذشته به دلیل شیوع کرونا برای اولین‌بار در سیزده سال اخیر کمی افزایش داشته است. بااین‌حال به نظر می‌رسد که این مسئله به‌خصوص در کشور ما قابل‌حل است.

بهانه کسانی که این مسئله را قابل حل شدن نمیدانند چیست؟

نخستین بحثی که مخالفین مطرح می‌کنند این است که امکانات مالی نداریم. درحالی‌که به نظر بنده امکان مالی چندانی نیاز ندارد. بلکه برنامه، سیاست‌گذاری و تخصیص مناسب منابع نیاز دارد. از نظر منابع مالی نیز دولت‌های ما کم ندارند بلکه نوع و جهت‌گیری تخصیص این امکانات مالی بیشتر در جاهایی است که کمتر نگاه‌های اجتماعی وجود دارد.

آمارهای رسمی می‌گوید ما چیزی در حدود یک میلیون کودک کار داریم. سال ۹۵ حدود نهصد و خورده‌ای هزارنفری بوده است که باتوجه‌به تحولات و افزایش فقری که داشته‌ایم این رقم افزایش پیدا کرده است و برآورد می‌شود اکنون حدود 1 میلیون کودک کار داریم و پوشش دادن این 1 میلیون نفر هزینه خیلی زیادی نمی‌برد. حل شدن این معضل اگر تغییر در نوع تخصیص و نگاه برنامه‌ای به وجود بیاید و برنامه‌ریزی انجام گیرد به این معنی که اولویت‌بندی شود امر ناممکنی نیست . مثلاً اول حذف بدترین اشکال کار کودک اتفاق بیفتد و سپس به سراغ مراحل دیگر رفت ، می‌توان این مسئله را حل کرد به‌طوری‌که در ظرف سه تا چهار سال شاهد کار کودکان در کشور نباشیم.

درست است که کار کودک معضلی است که دلایل متعددی مانند فقر اقتصادی تا فرهنگ عمومی و حتی نگاه اشتباه تاریخی به کودک به‌عنوان ابزار کار دارد اما در ایران امروز و بر اساس پژوهش‌های انجام شده کدام‌یک از موارد را می‌توان مهم‌ترین دلیل گسترش این پدیده دانست؟

مسائل اجتماعی معمولاً عوامل متعدد دارند و ابعاد مختلف دارند. اما معمولاً یک عامل، عامل مؤثرتری هست. در این عرصه اولین عامل فقر است. یعنی یکی از مسائل مستقیم فقر، کار کودک است. این استراتژی بقا است که کودک را وارد کار می‌کند و خانواده‌ها به‌خاطر بقا حاضر می‌شوند کودکشان کار کند؛ لذا اجبار ناشی از فقر و تنگناهای اقتصادی است که اینها را وارد فقر می‌کند.

اما قطعاً در کنار فقر عوامل فرهنگی و اجتماعی هم هست. مثلاً نگاه بزرگ‌سالانه به کودکان یا اینکه در برخی موارد مشاهده می‌کنیم که ادبیات تشویقی وجود دارد و اسم آن را «نان‌آوران کوچک» می‌گذارند که خود این به‌نوعی گسترش کار کودک است. این نشان می‌دهد عوامل فرهنگی هم تأثیر دارد.

در برخی مناطق حاشیه‌ای کلان‌شهر تهران این مفهوم وجود دارد که کودک باید کار کند تا بتواند در آینده زندگی خود را بچرخاند. درحالی‌که کودک باید با توانمندی‌های جدید و ارتباطات جدید بیشتر آشنا شود تا بتواند شغل مناسب را انتخاب کند و نقش ایفا کند.

بنابراین بخشی اثرات فرهنگی است اما به نظر می‌رسد عامل فرهنگی در مراتب دوم و سوم قرار دارد و مهم‌ترین عامل فقر و نابرابری است.

مسئولیت اصلی در زمینه کار کودک برعهده کدام نهاد دولتی است؟ آیا نهادهای متولی نقشه راهی در این زمینه طراحی کرده‌اند و آیا اساساً هماهنگی بین نهادهایی که به‌نوعی درگیر این ماجرا هستند وجود دارد؟ یا به‌صورت جزیره‌ای هرکدام فعالیت‌هایی انجام می‌دهند؟

به لحاظ قانونی مهم‌ترین متولی این امر وزارت کار تعاون و رفاه اجتماعی است که در حوزه زیرمجموعه آن بخشی مبحث کار است و همچنین بهزیستی که زیر نظر این وزارت‌خانه است. بهزیستی از نظر سیاست‌گذاری‌های اجتماعی مسئولیت حوزه کودکان را برعهده دارد. طبق قانون، کودک بالای ۱۵ سال نباید کار کند و کودک بالای 15 سال نیز با شرایط خاص یعنی ساعت کار کمتر، کار مناسب‌تر و کار غیر شیفتی را می‌تواند برعهده بگیرد. نظارت بر این امر برعهده وزارت کار است که در واقع مسئولیت فراموش شده ایست. وزارت کار در بسیاری موارد اصلاً بازرسی نمی‌کند.

این وزارت‌خانه می‌تواند نقشه راه طراحی کند و پاسخ بدهد و چون این وزارت‌خانه این حوزه را رها کرده است ما شاهد آن هستیم که در این زمینه سیاست‌های منسجمی نداریم. یک وقتی بهزیستی می‌آید وارد کار شود اما فقط کودکان کار را آنهایی که در خیابان هستند می‌بیند. یعنی آن وجه نمایشی را مدنظر قرار می‌دهد. مدیریت‌های شهری نیز باید مسئولیت اجتماعی داشته باشند که ما شاهد آن هستیم که آنها هم به‌جای نگاه مسئولیت اجتماعی، نگاه مبلمان شهری دارند.

این نهادها عمدتاً به‌صورت جزیره‌ای عمل کرده‌اند و هرگاه همکاری کرده‌اند نیز همکاری‌ها در همین قالب بوده است. مثلاً سال گذشته که استانداری، وزارت کشور، شهرداری وارد شدند هزینه زیادی هم کردند و نامش را هم ساماندهی گذاشتند. اما در واقع دستگیری کودکان بود. چیزی در حدود سیصد کودک را در سطح خیابان دستگیر کردند و تحویل خانواده‌ها دادند و دوباره بعد چند ماه این کودکان برگشتند به خیابان‌ها و چیزی حاصل نشد.

به این دلیل که آنها مسئله بزرگ‌تر و پیچیده‌تری دارند و مجبور به کار هستند؛ بنابراین مسئله دستوری نیست که دستوری حل شود و طبیعتاً این نوع ساختار و سازماندهی نیز راه به جایی نخواهد بود.

قانون در این زمینه چه نظری دارد؟ آیا در ایران با خلأ قانونی در این موضوع مواجه هستیم؟

جدای از قوانین کار که توضیح دادم ، قانون حمایت از اطفال و نوجوانان که سال گذشته تصویب شد به‌علاوه پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک که از سال 1372 ایران به آن پیوسته است و در زمره قوانین داخلی به شمار می‌آید چون مصوبه مجلس می باشد وجود دارد.

در واقع ما این قوانین را در ممنوعیت کار داریم. به‌خصوص قانون حمایت از اطفال و نوجوانان نیز در بحث کار کودکان و استثمار کودکان تأکید خوبی گرده است و ابزارهایی نیز در نظر گرفته شده است. شاید گفته شود ابزارها ناکافی است اما به نظر می‌رسد از نظر قانونی کمتر مشکل داریم.

در چارچوب همین قوانین ما می‌توانیم به سمت برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری برای حذف کار کودک برویم.

باوجود اینکه شبکه آسیب‌های اجتماعی در موضوع کار کودک مطرح است به نظر شما برای قطع این زنجیره چه اقدامات عملی می‌توان انجام داد؟

آسیب‌های اجتماعی به‌صورت شبکه‌ای است. مثلاً در جایی عدم اشتغال، نابرابری و تورم هست و مجموعه خانواده دچار فقر می‌شود و خانواده دچار فقر انواع آسیب‌ها را می‌تواند دچار شود. مثلاً برخی کودکان دچار عارضه بدسرپرستی هستند و پدر یا مادر یا هر دو درگیر اعتیاد هستند و بسیاری آسیب‌های دیگر مانند جداشدن کودک یا خشونت خانگی.

درهرصورت این حلقه از آسیب‌هاست که به نظر می‌رسد اقتصاد کلان و ایجاد فقر و نابرابری شروع آن است.

یک نکته مهم در حذف کار کودکان مواجهه با فقر کودکی است. چند سال قبل یونیسف در گزارشی این بحث را مطرح کرد که اگر می‌خواهید فقر را از بین ببرید باید «فقر کودکی» را از بین ببرید و این یک واقعیت است. یعنی اگر بخواهیم فقر را از بین ببریم باید از حذف فقر کودکان شروع کنیم.

حذف فقر کودکان یعنی آنکه کودکی نباشد که از خدمات مناسب سلامت برخوردار نباشد. خدمات سلامت اعم از تغذیه، بهداشت و درمان. کودکی نباشد که محروم از خدمات آموزشی باشد. یعنی کودکی خارج از چرخه تحصیل نداشته باشیم. کودکی نداشته باشیم که فاقد سرپناه مناسب باشد و این مجموعه است که کمک می‌کند به حل موضوع کار کودکان. باید تأکید کرد که این امر شدنی است اما باید سیاستمداران و برنامه‌ریزان ما بپذیرند که این مسئله مهم است و باید به آن پرداخت!


نورنیوز
اخبار مرتبط








نظرات

با پاس گل و پنالتی آزمون قهرمان شد

زلزله 4.5 ریشتری در زیراب مازندران

تکذیب کشف چاقو در ورودی حرم مطهر رضوی

بنزین گران نمی شود/ضروردت واردات خودرو

عکس های منتخب جهان،13 دسامبر 2024

احتمال ریزش سنگ از کوه در جاده‌های هراز و چالوس

آغاز خدمات سفارت آذربایجان در ایران از 25 آذر

هشدار حشد شعبی درباره توطئه‌ علیه استان الانبار

پادکست | نعل وارونه به رنگ تروئیکای اروپایی

هشدار درباره فیشینگ با ترفند سود سهام عدالت

آلودگی و سرمای هوا؛ مدارس تهران تعطیل نشد/ مدارس کدام شهرها غیرحضوری شد؟

بازگشت خاموشی به پایتخت؛ برنامه‌ محدودیت‌ برقی را از سامانه برق من ببینید

اطلاعیه بانک مرکزی در خصوص شکل‌گیری بازار یکپارچه ارز

اتحادیه اروپا خواستار توقف غنی سازی اورانیوم توسط ایران شد

توصیه پزشکیان به مدیریت هوشمندانه تولید و مصرف انرژی

خروجی‌در بسیاری از رشته‌ها بیش از نیاز داخلی است

فرانسوا بایرو، نخست وزیر جدید فرانسه شد

جریان پرواز گوی آتشین در آسمان چه بود؟

عملیات مشترک ارتش یمن و مقاومت عراق علیه اهدافی در جنوب فلسطین اشغالی

آجیل و میوه شب یلدا چند؟

پسر 14 ساله در رودخانه تجن غرق شد

اعلام نتایج قرعه‌کشی جام‌جهانی 2026

مرغ و گوشت ارزان شد

راز 2 ساله قتل پیرمرد فاش شد

ورود مجلس به اجرای قانون هوای پاک

ریاکاری غرب؛ اشک تمساح برای یمن در سایه جنایت و کشتار درغزه

فرانسوا بایرو نخست‌وزیر جدید فرانسه شد

نورنما | صید ماهی 1.5 متری در کارون +فیلم

سرنگونی 3 پهپاد رژیم صهیونیستی توسط حماس

سازمان گزارشگران بدون مرز: 54 خبرنگار در سال 2024 کشته شدند

حمله روسیه به تاسیسات انرژی اوکراین در پاسخ به حمله به یک فرودگاه

والیبالیست‌های نوجوان ایران مقابل هند مغلوب شدند

آزادی برادر خالد مشعل از زندان آمریکا بعد از 20 سال

چرا سکه گران شد؟

مهاجرانی: مردم در پویش «دو درجه کمتر» شرکت کنند

نور ویدئو | مکانیسم ماشه؛ نعل وارونه به رنگ تروئیکای اروپایی +فیلم

تمدید فرصت دریافت سود سهام عدالت برای جاماندگان

آیت‌الله خاتمی: جامع‌ترین تحلیل درباره سوریه را رهبر معظم انقلاب اعلام کردند

تظاهرات خانواده‌های اسرای اسرائیلی علیه رژیم صهونیستی

«تام و جری»با داستانی تازه بازمی‌گردند

آنژه از عملکرد مهاجم آلمانی در لیگ اروپا انتقاد کرد

صدور بخشنامه‌ای جدید در دولت برای بررسی احکام خلاف شرع

18 نفر در نطنز با گاز مونوکسیدکربن مسموم شدند

نورنما | میراث جهانی چغازنبیل ، شوش +فیلم

اشغال جبل الشیخ سوریه توسط وزیر جنگ رژیم صهیونیستی تایید شد

آغاز اطلاع رسانی خاموشی‌ها در تهران

30 فلسطینی در 24 ساعت گذشته شهید شدند

رکورد فروش خودروهای برقی شکسته شد

تمرین استقلال ادامه دارد

عدم حمایت ترامپ از عضویت اوکراین در ناتو

اوکراین: آماده مذاکره با روسیه نیستیم

اردوغان بر نقش اتحادیه اروپا در بازسازی سوریه تاکید کرد

رونمایی مایکروسافت از مدل جدید هوش مصنوعی

رئیس‌جمهور چین در تحلیف ترامپ شرکت نمی‌کند

آغاز صدور احکام متناسب سازی 40درصد براساس جداول ابلاغی

قیمت جهانی طلا امروز 23 آذر 1403

مدارس مازندران 25 و 26 آذر تعطیل شد

آغاز رسمی تولید انبوه قطارهای ملی مترو از روز شنبه

انتخاب کاردار جدید سفارت ترکیه در دمشق

واکنش‌های جهانی به رویدادهای سوریه؛ از نگرانی مشترک تا تناقض آشکار

تداوم آلودگی هوا در تهران

قاتل معلم فرانسوی با تحریرالشام در ارتباط بود

بارش برف و باران در جاده چالوس

سازمان ملل: نقض حاکمیت سوریه توسط اسرائیل را محکوم می‌کنیم

مجلس نمایندگان آمریکا بودجه 895 میلیارد دلاری نظامی را تصویب کرد

طرح صلح ترامپ برای اوکراین؛ واگذاری زمین‌های شرقی به روسیه و منابع معدنی به آمریکا

دیدار و گفت‌و‌گوی وزیر خارجه آمریکا با اردوغان درباره تحولات سوریه

هشدار؛ برف، سیل و یخبندان در راه است/خطر کولاک؛ مسافران برگردند

انهدام 90 درصد موشک‌های سوریه از سوی رژیم اسرائیل/اردن میزبان نشست چندجانبه در باره سوریه

اسرائیل و آینده سوریه!

10 دلیل ناکارآمدی فشار حداکثری امریکا علیه ایران

پزشکیان از مردم درخواست کرد؛ 2 درجه‌ دمای گرمایش منازل را کم کنید

مسجد سلیمان قهرمان لیگ فرنگی شد

پرسپولیس و استقلال در تهران از رقبای آسیایی میزبانی می‌کنند

اسلامی خبر داد؛تامین 20 هزار مگاوات برق هسته‌ای با سرمایه گذاری 80 میلیارد دلاری

چه کسی بر سوریه حکومت خواهد کرد؟

باید صرفه‌جویی در مصرف انرژی را به عنوان یک هنجار در نسل جدید جا بیاندازیم

وضعیت هوای تهران همچنان قرمز / تهران باز هم صاحب «آلوده‌ترین هوا جهان» شد

دبیرکل جنبش انصارالله یمن: رژیم صهیونیستی به فراتر از سوریه طمع دارد

انتشار جزئیات خبر بازداشت 30 شهرک‌نشین صهیونیست به جرم جاسوسی برای ایران

یک هندی قهرمان جدید شطرنج جهان شد

صعود استقلال به یک هشتم نهایی جام حذفی

خاموشی‌ها از سر گرفته می‌شود/ انتشار جداول خاموشی از شنبه/گاز 53 هزار باغ‌ویلا قطع شد+فیلم

8 تیم راه یافته به مرحله یک هشتم نهایی جام حذفی مشخص شد

گفتگوی تلفنی وزرای امور خارجه ایران و امارات

پادکست | آیا ماکارونی میتونه باعث مسمومیت بشه ؟ +فیلم

کسب یک مدال طلا و دو برنز جهانی توسط دو وزنه بردار ایران

هشدار؛ کلاهبرداران سود سهام عدالت در کمین هستند

«دوبله خودکار» در یوتیوب ممکن شد

قاتل جوان پس از یک سال تسلیم قانون شد

غرب از برجسته‌سازی نام ایران در سوریه به دنبال چیست؟

تشریح جزئیات 2 قتل خانوادگی در پایتخت

مدیر عامل گروه زر به عنوان مدیر جهادی برتر در عرصه توسعه اقتصادی معرفی شد

ترامپ برای دومین بار شخصیت سال مجله «تایم» شد/ترامپ: به هیچ کس اعتماد ندارم

رویترز ادعا کرد؛ ایران با نظارت بیشتر در فردو موافقت کرد

سفیر ایران: اجازه حمله تروریستی به عراق را نخواهیم داد

استقبال حماس از قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل برای برقراری آتش‌بس

واکنش غریب‌آبادی به اعتراف گروسی درباره سلاح‌های هسته‌ای اسرائیل

نتایج آزمون کارآموزی وکالت 1403 اعلام شد

نماینده پارلمان انگلیس: بی‌کیفرمانی، اسرائیل را جسورتر کرده است

X
آگهی تبلیغاتی