نورنیوز-گروه اقتصادی: در حالی که دولت روز‌های پایانی عمر خود را سپری می‌کند و فضای عمومی کشور با برگزاری سه مرحله مناظره داغ هفت کاندیدای ریاست جمهوری، به روز برگزاری انتخابات نزدیک می‌شود و توجه رسانه‌ها نیز به طور کامل درگیر این رخداد سیاسی است، قراردادی مهم و تعهد آور در حوزه انرژی در مجموعه وزارت نیرو استارت خورده که می‌تواند دولت بعدی را به دردسر و منافع ملی را به مخاطره جدی بیندازد.
هشت سال قبل حسن روحانی با شعار تدبیر و امید، عنان اداره کشور را به دست گرفت و ادعا‌های او و همقطارانش حاکی از عزم جدی کابینه وی بر جلوگیری از حراج منافع کشور در قرارداد‌های بزرگ خارجی به خصوص در حوزه انرژی بود، اما حالا در فاصله کمتر از دو ماه تا تحویل پاستور به رییس دولت جدید، و در شلوغی‌های مباحث سیاسی انتخابات، اتفاقاتی بحث برانگیز و پرشائبه در حوزه قرارداد‌های خارجی مشاهده می‌شود که نشانی از درایت در آن دیده نمی‌شود و می‌تواند از جنبه‌های گوناگون ضربات جبران ناپذیری را بر پیکره مصالح ملی وارد سازد و در تعارض با اصول اقتصاد مقاومتی، باعث ناامیدی، سرخوردگی و بیکاری متخصصان جوان ایرانی شود.
سیریک؛ خنجری از پشت به تولید و فناوری و اشتغال ایرانی‌ها
ماجرا به عقد قرارداد احداث «نیروگاه سیریک» بر می‌گردد. ساختگاه این نیروگاه در منطقه کوهستک استان هرمزگان در 140ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮی ﺷـﺮق ﺷﻬﺮﺳـﺘﺎن ﺑﻨـﺪرﻋﺒﺎس و 30 ﮐﯿﻠـﻮﻣﺘﺮی ﺟﻨـﻮب ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻣﯿﻨﺎب در ساحل دریای عمان - یکی از بهترین فرصت‌های سرمایه گذاری در بخش انرژی ایران - در زمینی به مساحت حدوداً 199هکتار قرار دارد.
در نیروگاه سیریک، منافع ملی از چند جنبه قربانی شده است. هم از بابت عدم استفاده از ظرفیت‌های گسترده شرکت‌های ایرانی که نزدیک به 100 درصد توانایی ساخت تجهیزات و احداث نیروگاه دارند، هم از بابت راندمان پایین و ضریب بالای اتلاف سوخت و هم از ابعاد زیست محیطی و میزان بالای آلایندگی نیروگاه‌های بخار که در جهان در حال منسوخ شدن و جمع‌آوری هستند.
این قرارداد را می‌توان ترکمانچای صنعت برق کشور قلمداد کرد که نماد واقعی نادیده گرفتن منافع ملی از جنبه‌های اقتصادی، فنی و فناوری، اشتغال نیروی کار متخصص ایرانی، ابعاد زیست محیطی و در نهایت به تاراج دادن 1.4 میلیارد یورو از ثروت کشور است.
تقدیم رقمی معادل کل یارانه یکسال کشور به روس‌ها با وجود توانمندی مسلم داخلی
ساخت این نیروگاه از محل وام همراه با بهره صادراتی دولتی فدراسیون روسیه به دولت ایران به ظرفیت 1400 مگاوات در دستور کار شرکت مادر تخصصی تولید نیروی برق حرارتی (زیر مجموعه وزارت نیرو) قرار گرفته است و با وجود توان بالای صنعت برق کشور و وجود سازندگان تجهیزات و پیمانکاران توانمند ایرانی در صنعت نیروگاهی، شرکت پاورماشینز روسیه پیمانکار کلید در دست احداث نیروگاه و پست فشارقوی GIS بلافصل آن طرح است. این در حالی است که سالهاست کشور جزء پنج سازنده تجهیزات کلیدی نیروگاهی است و ساخت پست‌های نیروگاهی، بخش بسیار ساده و پیش پا افتاده در این صنعت است.
کل رقم قرارداد بیش از 1400 میلیون یورو (یعنی 1.4 میلیارد یورو معادل چهل هزار میلیارد تومان) ارزش دارد که از این رقم باید1197میلیون یورو توسط روسیه تامین مالی شده که البته با بهره خواهد بود و مابقی این رقم معادل 211 میلیون یورو توسط جمهوری اسلامی ایران و از طریق کارفرما تامین مالی می‌شود. لازم به یادآوری است که چهل هزار میلیارد تومان رقمی فراتر از یارانه‌های یکسال کشور است که تا حد زیادی توجه آگاهان و کارشناسان را به خود جذب نموده است. برای مقایسه می‌توان گفت هزینه احداث یک بلوک نیروگاه سیکل ترکیبی کلاس f که شامل دو واحد توربین گاز و یک‌واحد بخار مجهز به سیستم بازیاب حرارت و راندمان آن نزدیک به 58 درصد است حدود 500 میلیون یورو خواهد بود. به این معنی که با مبلغ یک‌میلیارد و چهارصد میلیون یورویی که صرف احداث یک نیروگاه بخار مبتنی بر فناوری قدیمی با راندمان ناخالص 46درصد می‌شود، می‌توان 3 بلوک سیکل ترکیبی مبتنی بر فناوری روز دنیا ساخت که راندمان آن نزدیک به 58 درصد خواهد بود!
به عبارت دیگر با تکیه بر دیدگاه‌های کارشناسی می‌توانستیم از تسهیلات فدراسیون روسیه به شکل بهینه استفاده کنیم و ازتوانمندی داخلی بیشتر استفاده شود.
بازگشت به فناوری ۴۰ سال پیش و ضربه به محیط زیست کشور
نیروگاه سیریک قرار است دارای 4 واحد توربین بخار 350 مگاوات باشد؛ فناوری که متعلق به دهه‌های قبل است و در اغلب کشور‌های توسعه یافته و در حال توسعه دنیا منسوخ شده است. کل توان نامی خروجی نیروگاه 1400مگاوات با راندمان ناخالص حدوداً 46 درصد است. راندمانی که در برابر نیروگاه‌های سیکل ترکیبی ساخت داخل که در کلاس F به 55 تا 60 درصد می‌رسد، و با نمونه‌های پیشرفته ساخت اروپا در رقابت قرار دارد، بسیار پایین است و بهره‌برداری از آن در طول عمر 30 تا 40 ساله نیروگاه، مساوی با اتلاف حجم عظیمی از منابع انرژی کشور خواهد بود. این مضرات علاوه بر مشکلات عدیده زیست محیطی است که این نیروگاه برای مناطق جنوبی کشور ایجاد خواهد نمود.
نکته جالب اینکه روس‌ها خود نیز در سال‌های اخیر جزو مشتریان نیروگاه سیکل ترکیبی و توربین‌های فوق پیشرفته کشورمان بوده اند، و برای احداث نیروگاه در خاک خود به طرف ایرانی سفارش کار داده اند! به زبان ساده تر، آن‌ها فناوری روز را از شرکت‌های توانمند ایرانی می‌خرند و دانش چند دهه قبل خود را به دولت ایران می‌فروشند!
واریز 38 میلیون یورو به حساب طرف روس در اوج بحران ارزی و به رغم طلب نجومی ایران
حتما در خبر‌ها در مورد میزان بدهی ارزی روسیه به کشورمان زیاد خوانده اید که به بهانه تحریم‌های آمریکا امکان پرداخت آن به بانک مرکزی ایران نیست، اما همین روسیه که میلیارد‌ها دلار به اقتصاد ایران بدهکار است، در پروژه احداث نیروگاه سیریک فقط در یک قلم کوچک 38 میلیون یورو از ما دریافت کرده است!
این رقم بر اساس قرارداد منعقد شده و قبل از اینکه طرف روس حتی یک گام عملیاتی برداشته باشد، از طرف ایرانی یعنی وزارت نیرو به عنوان نخستین پیش پرداخت به حساب پیمانکار واریز شده است. موضوع بحث برانگیز دیگر عجله دولت برای استارت این پروژه در ماه‌های پایانی کار خود است. فرآیند تامین مالی پروژه، هفته گذشته با گشایش LC پروژه توسط بانک عامل که بانک صنعت و معدن کلید خورد و کلمه علی برکت الله معروف نیز از سوی حسن روحانی اعلام شد. قرار است 15 درصد سهم ایران متناسب با پیشرفت پروژه در یکسال و نیم ابتدایی قرارداد پرداخت شود. قسط اول این مبلغ باید همزمان با گشایش LC پرداخت شود. دو قسط باقی مانده نیز با تحقق اهدافی در بازه زمانی یاد شده به پیمانکار انتقال پیدا می‌کند.
به این ترتیب، در حال حاضر 38 میلیون یورو (مبلغی معادل حدود هزار میلیارد تومان) به حساب پیمانکار روسی پروژه واریز شده و وزارت نیرو در تلاش است تا یک ماه آینده، مابقی 75 میلیون یورو قسط اول را تامین اعتبار کند و این رقم به پیمانکار روسی انتقال پیدا کند.
این در حالی است که با وجود بحران ارز در کشور و مطالبات هنگفت معوق پیمانکاران نجیب صنعت برق کشور، این مبالغ ارزی قابل توجه با سرعت مثال‌زدنی به حساب شرکت روسی واریز می‌شود! واین یعنی صادرات شغل و ثروت که نتیجه آن بیکاری خیل عظیمی از نیروی کار متخصص ایرانی است و تعطیلی شرکت‌های توانمند داخلی.
کارشناسان صنعت برق کشور، بار‌ها و بار‌ها به صورت کتبی و با ارائه دلایل و شواهد، خسارات ناشی از احداث این نیروگاه بخار را به وزارت نیرو متذکر شده اند، اما شاید پای مسایل دیگری غیر از منافع ملی در میان است که هیچ توجهی به این نظرات کارشناسی و دلسوزانه نشد.
اعتراف به حذف توانمندی‌های داخلی در قراردادی که بودار است
به گفته بهنام خائفی نژاد، مجری طرح‌های نیروگاهی بخار شرکت مادر تخصصی تولید نیروی برق حرارتی، همکار ایرانی در قالب قرارداد دیده نشده، اما طرف روس قطعاً از توانمندی شرکت‌های ایرانی استفاده خواهد کرد! این در حالی است که پیش کسوتان صنعت برق به خاطر میاورند که روس‌ها ساده‌ترین تجهیزات نیروگاهی را نیز از روسیه وارد نموده و تعداد کثیری از کارگران و مستشاران روسی در کمپ این نیروگاه در زمان ساخت اشتغال داشتند. امری که تا کنون در هیچ قرارداد خارجی در کشور محقق نشده و بیشتر به توجیهی غیرمستدل و غیرحقوقی برای جاری شدن قرارداد می‌ماند و طرف روس کاملاً در این زمینه مختار است.
بر اساس قرارداد احداث نیروگاه 1400 مگاواتی سیریک، شرایطی پیش‌بینی شده است که فقط 30 درصد از کل فرآیند ساخت با مشارکت شرکت‌های ایرانی فعال انجام شود. این30 درصد که فقط شامل خدمات مهندسی، تامین تجهیزات غیر اصلی و حوزه اجرا تنها شامل 320 میلیون یورو از ارزش قرارداد است.
تابناک