نورنیوز-گروه جامعه: سیل اخبار منفی بدون هیچ‌گونه هشدار و اخطاری میان مردم پخش می‌شود. دسترسی به گوشی‌های هوشمند و رسانه‌های دیجیتالی به حدی میان مردم گسترش یافته که فرزندان کم سن خانواده‌ها نیز این ابزار را در اختیار دارند.
پیش از این به دلیل شرایط اقتصادی یا دیدگاه خانواده برای دور نگاه داشتن کودک از فضای مجازی، ممکن بود کودکان تا سن مشخصی به تلفن همراه و تبلت دسترسی نداشته باشند یا ساعت استفاده از این ابزار محدود باشد، اما با همه‌گیری ویروس کرونا و تعطیلی مدارس، این قوانین دگرگون شد. زیرا کودکان باید بسیاری از آموزش‌ها و تکالیف خود را در فضای مجازی انجام دهند؛ آن‌هم در شرایطی که هر روز اخبار ناراحت‌کننده‌ای در همه کشورها منتشر می‌شود.
چند روزی اخبار پدر و مادری که فرزندان خود را به قتل رساندند، فضای رسانه‌ها را به خود اختصاص داد. همچنین چند روز بعد، خبر رسید که مادری دو فرزند خود را مسموم کرده است.
در چنین شرایطی کودکان چه حسی خواهند داشت؟ آیا می‌توانند مانند قبل در خانواده احساس امنیت و آرامش کنند؟ مادر و پدر برای ایجاد این حس چه اقداماتی باید انجام دهند؟
فاطمه قاسم‌زاده رئیس هیات مدیره شبکه یاری کودکان کار و فعال حقوق کودک درباره تاثیر اخبار ناگوار بر کودکان به خبرنگار ایرناپلاس گفت: کودکان از راه‌های مختلف خبر و اطلاعات به دست می‌آورند و این مساله در آنها اضطراب ایجاد می‌کند. اینکه خشونت از طرف پدر و مادر باشد، برای کودکان خیلی فرق می‌کند تا اینکه خشونت را افراد ناشناخته مرتکب شوند. زیرا اگر خشونت از بیرون از خانه باشد کودک می‌تواند به عنوان جایی امن، به خانه پناه ببرد اما اگر خشونت از خانواده باشد روی کودکان تاثیر بیشتری خواهد داشت.
به گفته این فعال حقوق کودک، صرف‌نظر از اینکه تفاوت‌هایی در خانواده‌ها از نظر اخلاقی و تربیتی وجود دارد و افراد در محیط خشن یا کم‌خشونت زندگی می‌کنند، واقعیت این است که در جامعه خشونت افزایش یافته است.
خشونت در خانواده بیشتر شده‌است
قاسم‌زاده به ترویج خشونت در فضای مجازی، خیابان‌ها و ... اشاره و تاکید کرد: کودکان می‌توانند شاهد خشونت‌های جامعه باشند، بسیاری از اخبار مجازات‌ها و دستگیری‌ها در رسانه‌ها و فضای مجازی اعلام می‌شود و کودکان می‌توانند در جریان این اخبار قرار گیرند. اگر خانواده‌ها در خشونت مداخله داشته باشند، تاثیر بیشتری بر کودک خواهد داشت. آمار رسمی اورژانس نشان می‌دهد خشونت در خانواده بیشتر شده، زیرا مردم به شدت درگیر شرایط اقتصادی و مشکلات معیشتی هستند.
وی افزود: با وجود تاکید کارشناسان برخی از رسم‌ها در خانواده‌ها جا نمی‌افتد. یکی از مهم‌ترین این رسم‌ها گفت‌وگوست که میان اعضای خانواده بسیار کم است. وقتی میان اعضای خانواده گفت‌وگو نباشد، مسائل به خشونت می‌کشد.
در مشاوره‌ها از پدر و مادر خواهش می‌کنیم هفته‌ای یک یا دوبار با یکدیگر گفت‌گو کرده و در حل مسائل تلاش کنند؛ همچنین با کودکان جلسه‌های گفت‌وگو بگذارند، تا متوجه شوند که چه مسائلی آنها را ناراحت کرده است. در این صورت می‌توانند سردی و بی‌توجهی و در مرحله آخر خشونت را در فضای خانواده کاهش دهند.
این کارشناس حقوق کودک به حضور بیشتر نوجوانان در پارک‌ها و فضای شهری نسبت به سال‌های گذشته اشاره و این تغییر را به دلیل بی‌توجی به جوانان در خانه عنوان کرد.
آسیب کرونا بر روابط اجتماعی کودکان
قاسم‌زاده، تعطیلی مدارس و افزایش وظایف مادر خانواده به دلیل لزوم حضور برای تکمیل روند آموزش آنلاین را به عنوان عامل دیگری برشمرد که امکان برهم زدن آرامش خانواده را بیشتر می‌کند.
وی ادامه داد: همه‌گیری کرونا در رشد اجتماعی کودکان آسیب جدی وارد کرده است؛ مهدکودک‌ها فضایی بودند که کودکان می‌توانستند در آن باهم صحبت کنند و در وضعیت روابط اجتماعی قرار بگیرند. خانواده‌ها در این شرایط می‌توانند ارتباط خود را با کودکان بیشتر و آنها را از حالت نگرانی خارج کنند، زیرا بخشی از کودکان امکان دارد فکر کنند که پدر و مادرشان در زمان عصبانیت ممکن است با آنها چنین رفتاری کنند. حتی کتک زدن کودک که گاهی مادران آن را انجام می‌دهند در کودکان احساس ناامنی ایجاد می‌کند و این مساله به روان کودکان آسیب جدی وارد می‌کند.
وی با تاکید بر لزوم توجه بیشتر به جوانان و نوجوانان در زمانی که اخبار خشن در جامعه ترویج می‌یابد، ادامه داد: کودکان زیر 6 سال ممکن است کمتر با این مسائل درگیر باشند و تاثیر کمتری بببینند، اما در هر حال برایشان ترسی ایجاد می‌شود. نوجوانان بزرگ‌تر بیشتر نیاز به گفت‌گو دارند؛ والدین باید از جوان بخواهند که نظر و دیدگاهشان را بگویند. البته این گفت‌وگو باید در حد متعادل باشد، زیرا اگر از آن بیشتر شود، والدین وارد مسائل جزئی اخبار خشن شوند، ممکن است برای کودک کمکی به همراه نداشته باشد.
خانواده باید درِ گفت‌وگو با کودکان را باز کنند
به گفته قاسم‌زاده، والدین باید شرایطی مهیا کنند تا کودکان در جریان مستقیم اخبار بد قرار نگیرند.
وی افزود: آموزش مجازی باعث شد کودکان بیشتر در فضای مجازی فعالیت داشته باشند؛ کودکان در سنین کمتر و دوران ابتدایی درک کمتری از شرایط جامعه دارند اما در سنین بالاتر بیشتر در خطرند، زیرا ساعت‌های طولانی در فضای مجازی هستند. خانواده‌ها باید درِ گفت‌وگو با کودکان را باز کنند و به سوالات آنها پاسخ دهند؛ در غیر این صورت، ممکن است آنها به نتایجی نامناسبی برسند.
وی ادامه داد: تا جایی که می‌دانم پیش از همه‌گیری کرونا، تبلتی برای کودکان زیر 6 سال درست کرده بودند که متفاوت بود و بیشتر شعر، داستان، فیلم و نکات آموزشی داشت. چیزی نداریم که فضای مجازی را نسبت به سن افراد کنترل کند و اخبار در اختیار همه قرار نگیرد، زیرا کودکان ممکن است به همه جا سر بزنند و به مطالبی دسترسی پیدا کنند که خودشان توانایی تحلیل آن را نداشته باشند. این اخبار برای افراد بزرگسال قابل تحلیل است اما کودکان نمی‌توانند این تحلیل را انجام دهند و اینطور فکر می‌کنند که ممکن است روزی پدر و مادر به او آسیب بزند و واقعا نگران می‌شوند.
پدران و مادران بیمار در اقلیت جامعه قرار دارند
قاسم‌زاده درباره اقداماتی که خانواده می‌تواند برای جلب اعتماد کودک انجام دهد، بیان کرد: خانواده می‌تواند روی این مساله تکیه کند که همه خانواده‌ها کودکان خود را دوست دارند و این اتفاق و جنایت‌ها فقط زمانی رخ می‌دهد که پدر و مادر مشکل روانی داشته باشند و این بدرفتاری میان خانواده به علت مشکلات روانی اتفاق افتاده است. باید اعلام شود که این پدر مادرها بسیار کم‌اند و باید آنها را از عام بودن خارج کنند وگرنه ممکن است کودکان فکر کنند که هر خانواده امکان انجام این رفتارها را دارد.
وی افزود: حتی اگر کودکان در این‌باره صحبت نمی‌کنند، باید والدین از آنها بپرسند و گفت‌وگو کنند؛ از بچه‌ها بخواهند درباره مسائل ذهنی آنها گفت‌وگو کنند و نظر او را بدانند. بعد که کودک صحبت کرد، پدر و مادر درباره افکار آن مطلع شده و می‌توانند کمک‌های لازم را انجام دهند.
ایرنا