نورنیوز-گروه جامعه: وقتی درباره‌ی خانواده می‌شنویم و یا می‌خوانیم، ناخودآگاه تصویری از خانواده در ذهن ما شکل می‌گیرد که شامل زن و مردی جوان با دو فرزند (یک دختر و یک پسر حدود 5 و 8 ساله) است که به یکدیگر لبخند می‌زنند. این تصویر بیش از هر چیز ساخته تبلیغات بازرگانی و سریال‌های داستانی در تلویزیون است. تصویر خانواده شاد و جوان، ما را متاثر می‌کند، زیرا بهترین تصویر از میان چندین تصویر خانواده است.
ما تصویر پنج سال قبل خانواده را نمی‌بینیم، وقتی نوزاد شب‌ها گریه می‌کند و مادر به خاطر بی‌خوابی‌های شبانه و در کنار آن مراقبت از فرزند سه ساله‌اش خسته و کلافه است. تصویر ده سال بعد آنها نیز جالب نیست، دو نوجوان با یکدیگر مشاجره می‌کنند و با سرکشی‌های خود، پدر و مادر را به ستوه می‌آورند.
در آلبوم شکل‌های مختلف خانواده تصاویر دیگری هم هست: بچه ها بزرگ شده، ازدواج کرده و خانه را ترک کرده‌اند و حالا زن و شوهر سالمند، تنها زندگی می‌کنند؛ مرد جوانی در شهری غریب مشغول کار و تحصیل است؛ زن از شوهر طلاق گرفته و با فرزندانش تنها زندگی می‌کند؛ زن و شوهر میانسالی شاغل و بدون فرزند روزگار می‌گذرانند؛ مردی میانسال تلاش می‌کند بین دو زن خود و فرزندانشان، عدالت برقرار کند؛ زن سالمندی عهده‌دار نوه‌های بی‌سرپرست خود است؛ مرد میانسالی مجرد مانده و با مادر خود زندگی می‌کند؛ زن و مرد جوانی در ازدواج دوم خود هستند و سعی می‌کنند بین فرزندان و فرزندخوانده‌های خود دوستی برقرار کنند و ... وقتی درباره خانواده صحبت می‌کنیم، نباید تنها به خانواده نرمال تبلیغات رسانه‌ها (والدین جوان و دو فرزند کوچک) بیاندیشیم بلکه باید تمام این تصاویر را در ذهن داشته باشیم، بدون درک تنوع شکل خانواده، گوناگونی فرهنگی خانواده و سیر زندگی خانوادگی نمی‌توان درباره خانواده، دقیق و علمی سخن گفت.
هر کدام از ما در خانواده زندگی می‌کنیم و گمان می‌کنیم به نحوی از انحاء درباره سرشت و ماهیت خانواده، «چیزهایی» می‌دانیم. بسیاری از کتاب‌های دینی نیز تصوری از خانواده و شکل مطلوب روابط خانوادگی را دربردارند که مبنای عقاید مقبول اجتماعی قرار می‌گیرند. اما علم چیزی فراتر از دانش مبتنی بر عقل سلیم و تجربه زیسته است و برای دوری از درک متعارف روزمره یا برداشت‌های قالبی درباره زندگی خانوادگی نیازمند مطالعات علمی هستیم.
هر دو دانش روانشناسی و جامعه‌شناسی به خانواده می‌پردازند اما این دانش جامعه‌شناسی است که با توجه به ساختارهای اجتماعی می‌تواند عوامل و روند تغییرات آتی خانواده را مشخص کند و مبنای سیاستگذاری اجتماعی قرار گیرد.
محققان اجتماعی بر این امر توافق دارند که نهاد خانواده در ایران دچار چالش شده است، محافظه‌کاری و مکتب سنت‌گرایی در خانواده عوامل این تغییرات را چه می‌داند؟ فرافکنی تغییرات خانواده به تهاجم فرهنگی غرب و نادیده گرفتن تغییرات اجتماعی ساختاری. راهکارش برای تحکیم خانواده: سخت کردن طلاق توافقی و محرمانه محسوب کردن آمار طلاق، اصرار بر تداوم نابرابری جنسیتی، تاکید بر چندزنی و ازدواج در سن پایین، فیلترینگ فضای مجازی و غیرقانونی کردن ماهواره و ...
نهاد خانواده در هر دوران و هر جامعه‌ای متناسب با وضعیت سایر نهادهای اجتماعی شکل گرفته و عمل می‌کند و علیرغم تغییرات بسیار در شکل، ابعاد و ساختار، خانواده همچنان کانون زندگی اجتماعی انسان‌ها هست و خواهد بود. به جای شعارهایی چون تقدس تنها یک مدل از خانواده و اصرار بر بازتولید قهری آن، باید با دیدگاه واقع‌بینانه و علمی سبک‌ها و اشکال مختلف خانواده را به رسمیت شناخت و در سیاست خانواده لحاظ کرد.
نورنیوز