نورنیوز- گروه جامعه: موضوع جمعیت، طی سال‌های اخیر به یکی از زمینه‌های پژوهشی و مشهورات رسانه‌ای دغدغه‌مندان جامعه بدل شده است. در همین زمینه هر از گاهی انتشار خبری در خصوص شاخص‌های جمعیت و ریزمسائل مرتبط با خانواده، مطالب این حوزه را به تیتریک مطبوعات و خبرگزاری‌ها تبدیل می‌کند.
در این راستا، وضعیت شاخص‌های جمعیتی و ادله علمی جمعیت‌شناسان از شرایط بغرنج خانواده ایرانی درخصوص نرخ پایین باروری و تغییر ناگهانی ترکیب سنی جمعیت، حکایت دارد. با وجود این بررسی محتوای چندسال اخیر برخی از نخبگان سیاسی و رسانه‌های کشور درباره مطالب مرتبط با جمعیت، روند ایدئولوژیک‌سازی حوزه جمعیت و خانواده را نشان می‌دهد.
به گزارش فرهنگ سدید، این درحالی است که بسیاری از کارشناسان حوزه جمعیت، نسبت به تقلیل مباحث کارشناسی جمعیت به گفتمانی ایدئولوژیک انتقاد دارند. زیرا معتقدند این مسئله موضوع جمعیت را دستمایه بازی‌های جناحی و سیاسی می‌کند. همچنین، بررسی محتوایی رسانه‌های خارجی در این زمینه نشان می‌دهد یکی از مهم‌ترین اهداف این رسانه‌ها ایدِئولوژیک کردن موضوع جمعیت و خانواده است.
در همین راستا، این رسانه‌های خارجی همواره سعی دارند با کتمان تبعات پیری‌جمعیت، تغییرات ترکیب سنی جمعیت را دغدغه شخصی رهبر جمهوری اسلامی جلوه دهند. مثلاً ایندپندنت فارسی طی گزارشی با تیتر «کشمکش [آیت الله]خامنه‌ای و مردم بر سر بچه‌دار شدن» تلاش کرده ضرورت فرزندآوری خانواده‌ها صرفاً دغدغه شخصی رهبری، تلقی شود.
رادیو فردا نیز در گزارشی با عنوان «نگاه ایدئولوژیک به مقوله جمعیت» مسئله سیاست‌های مشوق فرزندآوری را دغدغه تندرو‌ها برشمرده است. همچنین، یکی از رسانه‌های خارجی در بحبوحه جنجال مصوبه غربالگری در مجلس، در گزارشی با تیتر «ارتباطِ 'رهنمود‌های رهبری' با موضوع غربالگری جنین» تلاش‌کرد سیاستگذاری غلط در زمینه حذف تست‌های سلامت جنین را به توصیه‌های کارشناسی رهبری در موضوع جمعیت، نسبت دهد.
همچنین، در این زمینه شبکه بیگانه ایران‌اینترنشنال طی گزارشی با عنوان «فرزند بیشتر، امت صالح‌تر» بدنبال استوارسازی انگاره جناحی و ایدئولوژیک جمعیت است؛ در بخشی از این گزارش ضمن شانتاژ تاثیر جمعیت در وضعیت اقتصادی کشورها، مبحث فرزندآوری را به نظریه امت گره زده و رشد جمعیت برخلاف منافع‌ملی تلقی می‌شود.
با وجود این، برخی از مسئولان و فعالان حوزه سیاستگذاری جمعیت بدون توجه به تبعات ایدئولوژیک‌سازی مسئله جمعیت، رویه‌های غیرعلمی و ناصواب موضوع جمعیت را پیگیری می‌کنند.
در همین راستا محمداسماعیل اکبری مشاور عالی وزارت بهداشت، بار‌ها بحران تغییر ناگهانی ترکیب سنی (پیری‌جمعیت) را دغدغه شخصی رهبری معرفی کرده و سیاستگذاری در مسئله جمعیت را به مثابه جهاد و فرزندآوریخانواده‌های ایرانی را قیام حق علیه باطل شمرده‌است.
نظیر نامه ایدئولوژیک ایشان به رئیس مجلس‌یازدهم؛ در بخشی از این مکاتبه آمده است: «امروز عملیاتی بزرگ در پیش است، عملیاتی نه به وسعت کربلای چهار و پنج بلکه به وسعت همه ایران عزیز. امروز عملیات کربلای ایران در پیش است، آن‌هم نه‌تن‌ها در وسعت خاک ایران بلکه به وسعت تاریخ چند هزار ساله این خاک پر گوهر و مهم‌تر از آن به وسعت اسلام عزیز. امروز در این میدان، پرچم سبز عباس ابن علی علیه‌السلام و سلامت ذوالفقار مولایمان امیرمؤمنان سلام‌الله‌علیه در خطر است و شما فرمانده جبهه بزرگی از این عملیات هستید. فرمانده کل قوا از سال‌ها پیش طراحی این عملیات را انجام داده‌اند و با نام‌های رمز و مستعار فرمان صادر کردند، اما سربازان پاسخ مناسب نداده‌اند، لذا ناچار خود به میدان آمده‌اند و اینک فرمانده کل در میدان است».
همانطور که از مقدمه این مکاتبه پیدا است؛ از نظر این فعال حوزه جمعیت، طبق اهداف رسانه‌های خارجی موضوع کاملا عقیدتی و ایدئوژیک قلمداد می‌شود. یعنی نه‌تن‌ها تبعات و آفت‌های جناحی و ایدئولوژیک شدن مسئله فهم نشده، بلکه گزاره‌های این مسئله نیز تقویت می‌شود.
سال گذشته هم پس از به دنیا آمدن فرزند سوم زهرا شیخی نماینده اصفهان، سمیه رفیعی نماینده تهران طی واکنشی عجیب در توییتر، به تقویت انگاره ایدئولوژیک فرزندآوری پرداخت. وی در توییتی غیرمنتظره نوشت: «همکار عزیز و ولایت مدارم صمیمانه تبریک عرض می‌کنم این اتفاق مثبت را اول خدمت رهبر معظم انقلاب اسلامی، مردم ولایتمدار کشورم و هموطنان عزیز و شریف و ولایتمدار اصفهان. با شناختی که از شما دارم مطمئنم مقتدرانه و مادرانه پای مردم عزیز و شریف اصفهان ایستاده و خواهید ایستاد».
همچنین، جنجال ماجرای حذف غربالگری که پس از توییت کبری خزعلی، عضو شورای انقلاب فرهنگی به پا شد؛ بیش از پیش زمینه جناحی شدن مسئله جمعیت را فراهم کرد. چرا که قبل از این اتفاق هیچ گروه و حزبی در ایران برمبنای سیاست‌های کلی جمعیت، با طرح مشوق فرزندآوری مخالفتی نمی‌کرد؛ اما این روز‌ها نه تنها رسانه‌های خارجی، بلکه برخی رسانه‌ها و فعالین اجتماعی نیز گفتمان جمعیت و فرزندآوری را تمسخر کرده و به مخالفت با طرح جوانی جمعیت به پا خواسته‌اند.
به‌نظر می‌رسد، بسیاری از فعالین حوزه جمعیت بدون توجه به اهداف تبلیغاتی رسانه‌های خارجی هم‌راستا با این شبکه‌های معاند گفتمان جمعیت را بازیچه اهداف سیاسی خود قرار داده و مسئله ملی جمعیت را به مثابه موضوعی دوقطبی و ایدئولوژیک می‌نگرند. خروجی این نگاه آفت‌زا علاوه بر تغییر نگرش مردم به اهمیت فرزندآوری، موضوع سیاست‌های تشویقی افزایش جمعیت با وجود پشتوانه کارشناسی را تا سطح مباحث جناحی و سیاسی تقلیل می‌دهد. در این صورت مسیر کند سیاستگذاری نیز با بن‌بست ایدئولوژیک گره‌خورده و فرصت‌فرزندآوری خانواده‌های ایرانی می‌سوزد.
نورنیوز