نور نیوز- گروه فرهنگ و جامعه: ورود شبکه های نمایش خانگی به فضای رسانه ای کشور در طول سال‌های گذشته با پیامدهای متعددی همراه بوده است. شبکه خانگی در مقایسه با صدا و سیما که تا همین چند سال پیش مرجع سنتی نمایش سریال بود از فضای بازتری برای پرداختن به برخی سوژه‌های خاص برخوردار است، موضوعاتی که صدا و سیما یا به دلیل محدودیت در بودجه و یابرخی ملاحظات خود نمی‌توانست به آن‌ها بپردازد.
اما نکته ای که توجه کارشناسان را بیشتر به خود جلب کرده این است که در این حوزه متاسفانه در کنار گسترش و وسعت دسترسی و مراجعه مردمی، شاهد پیشرفت و حرکت رو به جلو نبوده ایم بلکه هر سال سریالهای نمایش خانگی دچار افت کیفیت و ضعف بیشتری می‌شوند.
تمرکز بر درآمدزایی در این حوزه به مرور باعث شده که تولید کنندگان با انتظار بازگشت سریع سرمایه خود به جای پرداختن به سوژه های عمیق و پروژه‌های طولانی و فرهنگی مانند آنچه در نمونه های اروپایی و آمریکایی شاهد هستیم، اغلب از سوژه‌های دم دستی و مبتذل بدون پشتوانه های فکری و فرهنگی استفاده کنند تا در کمترین زمان و با حداقل هزینه و یا با هزینه بسیار زیاد اما بدون داستان پردازی و تنها با تکیه بر بازیگران مطرح و فضاسازی رسانه ای، سریال را تولید و به بازار عرضه کنند.
ناگفته نماند که در این میان استثناهایی هم وجود داشته که می‌توان از آن‌ها به عنوان نمونه های موفق در جذب مخاطب و ارائه داستان و سوژه تاثیر گذار نام برد.
پیداست که با رشد تکنولوژی و فراگیری اینترنت و ظهور پلتفرم‌های متعدد، روش‌های قدیمی برای انتشار سریال ،کمرنگ تر شده و طبیعی است که مخاطبان برای دریافت آثار مورد علاقه خود به پلتفرم های مخصوص مراجعه کنند.موقعیت اشاره شده، هم می‌تواند به فرصتی برای رشد فضای فرهنگی کشور و ارتقای صنعت فیلم و سریال کمک کند و هم می‌تواند تهدیدی علیه آن باشد.
در این میان فراگیری ویروس کرونا و محدودیت های ایجاد شده برای فعالیت مراکز فرهنگی مانند سالن‌های سینما نیز باعث شده تا حجم بیشتری از مردم به سمت شبکه نمایش خانگی جذب شوند.
این جذابیت قاعدتا از چشم صاحبان و سرمایه گذاران در این حوزه پنهان نمانده و این گروه با بهره برداری از فقدان نظارت لازم از سوی نهادهای مسئول، توانسته‌اند در مدتی محدود با ساخت تعداد بالایی سریال با استانداردهای پایین و زرق و برق زیاد و تبلیغات شهری فراوان درآمد هنگفتی کسب نمایند.
بر اساس داده‌های منتشر شده توسط یکی از پلتفرم‌های مطرح در کشور، درآمد ناخالص این مجموعه در سال آینده دستکم 751 میلیارد تومان از مجموع اشتراک و دانلود نیم‌بهای داخلی خواهد بود.
اگر بخواهیم حجم این درآمد را بهتر بفهمیم باید بدانیم که در بودجه سال جاری سازمان صدا و سیما، اعتبار پیش بینی شده برای "تامین، تولید و پخش سیمای سراسری" (یعنی همه شبکه‌های تلویزیونی سراسری) 701 میلیارد تومان تعیین شده است.جالبتر اینکه این مجموعه اعلام کرده که 30 عنوان سریال را در دست ساخت دارد که از تعداد سریالهای درحال ساخت سیمافیلم بیشتر است.
این در شرایطی است که کسب درآمد در این حوزه اگر همراه با رعایت استانداردهای حرفه‌ای در تولید محصول و با توجه به شئونات فرهنگ بومی باشد به رشد و توسعه فضای فرهنگی جامعه و ایجاد رقابت بین فعالان صنعت سینما و سریال کمک فراوانی خواهد کرد.
علاوه بر این، شبکه نمایش خانگی می‌تواند رقیبی توانا برای صدا و سیما به عنوان مرجع رسمی و سنتی پخش محتوای فرهنگی باشد که نتیجه این رقابت بروزرسانی و تحول در برنامه سازی و بالارفتن کیفیت فنی و هنری سریالهای تولیدی سیمای ملی است. محصول چنین رقابتی هم باعث جذب مخاطب به بازار فرهنگی داخلی شده و هم بهبود کیفیت و کمیت آثار هنری را به ارمغان خواهد آورد.
برای رسیدن به چنین جایگاهی باید نهادهای متولی نظارت بر تولید محتوای فرهنگی در کشور بتوانند ریل گذاری صحیحی در این حوزه داشته باشند تا هم جلوی موازی‌کاری و ناهماهنگی بین این نهادها گرفته شود و هم استاندارهای مشخص و قوانین معینی برای تولید آثار هنری در عرصه شبکه نمایش خانگی تدوین شود.
همچنین آثاری که در شبکه نمایش خانگی عرضه می‌شود به اندازه کارهای سینمایی و تلویزیونی مورد توجه منتقدین و کارشناسان و از نظر زیبایی شناختی، محتوایی و فرهنگی مورد بررسی قرار نمی‌گیرد و این خلا حس می‌شود که به دلیل عدم نقد فنی و محتوایی این آثار ما شاهد نوعی رکود فرهنگی در خصوص سوژه یابی و کیفیت محصولات خواهیم بود. با ورود منتقدین به حوزه شبکه نمایش خانگی می‌توان امیدوار بود تا این نقاط ضعف به مرور برطرف شود.
در صورتی که شرایط گفته شده محقق شود هم سازندگان آثار با قوانین مشخص مواجه هستند و از آسیب برخوردهای سلیقه محور مصون خواهند بود و هم مخاطبان سریال ها و فیلم‌های تولید شده در ازای هزینه ای که پرداخت می‌کنند آثاری استاندارد و حرفه‌ای و جذاب مشاهده خواهند کرد.
نورنیوز