نورنیوز ـ گروه فرهنگ: کتاب «پروازهای زیرزمینی» اثر بن اچ. وینترز با ترجمه مینا محمودی راهی کتابفروشی‌ها شد.
نسخه اصلی رمان «پروازهای زیرزمینی» با نام « Underground Airlines» در سال 2016 میلادی منتشر شد. وینترز، نویسنده این داستان، برای روایت یک دغدغه اجتماعی، واقعیت و خیال را در هم می‌آمیزد و حوادث تاریخی و دغدغه‌های اجتماعی و انسانی را با بهره‌گیری از قدرت تخیل خود در مسیری متفاوت از واقعیت به پیش می‌برد.
«پروازهای زیرزمینی» روایتگر تبعیض‌های اجتماعی است، آن‌هم در عصری که سیاستمداران ادعای برابری و آزادی دارند و برده‌داری سال‌هاست منسوخ شده. اما نویسنده این کتاب، با داستانی که بیان می‌کند تلنگری می‌زند بر انسان‌های قرن بیست و یکمی تا بگوید برده‌داری فقط در ظاهر از بین رفته و هنوز انسان‌هایی هستند که به خاطر رنگ پوستشان، از بسیاری از حقوق انسانی محرومند.
وینترز داستان آمریکایی را روایت می‌کند که در آن جنگ داخلی آمریکا هرگز رخ نداده زیرا آبراهام لینکلن قبل از مراسم تحلیف خود در سال 1861 ترور شده و این روایت تاریخی از تخیل نویسنده نشات گرفته زیرا تاریخ نشان می‌دهد که لینکلن، شانزدهمین رئیس‌جمهور آمریکا شد و یک سال بعد، یعنی در دسامبر ۱۸۶۲، «اعلامیه آزادی بردگان» را در اوج جنگ داخلی این کشور صادر و آن را وارد قانون اساسی آمریکا کرد تا سیاهپوستان به حق طبیعی خود برای داشتن زندگی آزاد دست یابند.
در کتاب «پروازهای زیرزمینی» داستان سیاهپوستان آمریکایی متفاوت از این واقعیت تاریخی رقم می‌خورد و حتی در عصر حاضر نیز سیاهپوستان، به عنوان برده خرید و فروش می‌شوند. در واقع داستان در دوره معاصر ایالات متحده آمریکا اتفاق می‌افتد و برده‌داری هنوز قانونی است.
در نتیجه می‌توان گفت این رمان، روایتی مابین واقعیت و خیال است و نویسنده با بهره گرفتن از وقایع تاریخی و قوانین منسوخ شده برده‌داری که قرن‌ها به امری عادی در ایالات متحده تبدیل شده بود، و پیوند زدن آن با خیال، داستانش را خلق می‌کند.
داستان در آمریکای دوره معاصر اتفاق می‌افتد، در حالی که در چهار ایالت جنوبی این کشور همچنان برده‌داری قانونی است و گروهی از انسان‌های خیرخواه که عضو «حزب پروازهای زیرزمینی» هستند تلاش می‌کنند برده‌ها را با سفرهای هوایی مخفیانه به مناطق امن بفرستند.
شخصیت اصلی این داستان سیاه‌پوستی است که بعد از گذراندن سال‌هایی سخت، رنگ آزادی را می‌بیند و پس از فوت اربابش، به وصیت او آزاد می‌شود، اما نقطه اوج داستان از جایی شکل می‌گیرد که سرویس مارشال ایالات متحده، این سیاه‌پوست را مجبور می‌کند برای یافتن و معرفی برده‌های فراری با این سازمان همکاری کند.
اثری داستانی در ژانر «تاریخ جایگزین»
این رمان تحسین‌های زیادی را به جهت پرداختن به موضوع نژادپرستی، با تلفیق واقعیت و خیال و نگاه متفاوت نویسنده به این موضوع به دست آورده است. رمان «پروازهای زیرزمینی» در ژانری از داستان‌نویسی به نگارش در آمده که به آن ژانر «تاریخ جایگزین» یا «تاریخ متناوب» می‌گویند؛ ژانری که خیلی هم جدید نیست و نویسنده در آن با نگاهی به وقایع تاریخی، واقعیت و خیال را در هم می‌آمیزد و به همین دلیل این ژانر در زیرمجموعه ژانر علمی-تخیلی و داستان‌های ادبی و تاریخی جای می‌گیرد.
گرچه بخشی از داستان این کتاب برگرفته از تخیلات نویسنده است اما جزئیاتی که در آن روایت می‌شود به شدت قابل باور هستند. زندگی شخصیت اصلی داستان که قرار است بعد از مرگ اربابش آزادی حقیقی را تجربه کند، پر شده از تناقضات دردناک و او که قرار بود رها از هر محدودیتی باشد حالا مجبور می‌شود جاسوس برده‌های فراری شود.
به گفته منتقدان، بن اچ. وینترز نویسنده سفیدپوست این داستان، در کتابش توانسته روایتی باورپذیر و بدون حس ترحم نسبت به سیاهپوستان را روایت کند. وینترز درباره دلایل موفقیتش در این نوع روایت در مصاحبه‌ای گفته بود: «کشور ما پیشینه ادبی طولانی در بیان داستان سیاهان و نوشتن از زبان سیاهپوستان دارد اما بسیاری از آثار در این حوزه، به دل نمی‌نشینند. هدفم از ابتدا این بود که نویسنده‌ای شبیه نویسندگان قبلی چنین آثاری نباشم و می‌خواستم با ترکیب همدلی و ذکاوت، این موضوع مهم اجتماعی را به شیوه‌ای دیگر قلم بزنم. برای نوشتن اثری بهتر، روایت شفاهی برده‌ها و همچنین آثار معاصر و کلاسیک ادبیات آفریقایی – آمریکایی را خواندم. مطالعه تاریخ برده‌داری و نسل بعد از لغو برده‌داری نیز کمک زیادی به من کرد. چالش بزرگ من برای نوشتن رمان «پروازهای زیرزمینی»، به دست آوردن صدای سیاهان نبود، آنچه بیش از همه برای من چالش‌برانگیز شد، رسیدن به صدای خاص راوی داستان بود.»
رمان «پروازهای زیرزمینی» نقدی است بر مشکلات اجتماعی جوامعی که در آن‌ها با وجود پایان ظاهری برده‌داری، همچنان نگاه بالا به پایین سفیدپوستان بر سیاهپوستان سنگینی می‌کند.
نویسنده تلاش دارد بگوید تمام نگرش‌ها و دیدگاه‌هایی که طی قرن‌های برده‌داری در مردم آمریکا و صد البته جهان نهادینه شده بود، همچنان بر ذهن انسان‌های قرن بیست و یکمی حاکم است و از همین رو تصمیم گرفته داستانی بنویسد که در آن مشکلات برده‌داری در دوره معاصر موضوع محوری باشد.
گرچه ممکن است برخی تصور کنند با گذشتن چند قرن از پایان قانون برده‌داری، دلیلی برای نوشتن اینگونه داستان‌ها، وجود ندارد اما ارائه چنین دیدگاهی در جهانی که هنوز هم خشونت علیه سیاهپوستان به پایان نرسیده و سیاهپوستان برای گرفتن حقوق اولیه انسانی خود مجبورند تظاهرات و جنبش‌های متعددی را ترتیب دهند می‌تواند تلنگری باشد بر ذهن انسان‌هایی که جهان را به مکانی ناامن برای زندگی تبدیل کرده‌اند...
کتاب «پروازهای زیرزمینی» اثر بن اچ. وینترز با ترجمه مینا محمودی در 448 صفحه و با قیمت 65 هزار تومان از سوی نشر خوب منتشر شده است.
ایبنا