نورنیوز ـ گروه فرهنگ و هنر: حضرت امیرالمومنین علی علیه‌السلام در بخشی از نامه 31 نهج البلاغه و در وصیت به امام حسن مجتبی علیه‌السلام می‌فرمایند: «پسرم! چون دیدم سالیانى را پشت سر نهاده‌ام و به سستى در افتاده، بدین وصیت براى تو پیشدستى کردم... تا با رأى قاطع روى به کار آرى و از آنچه خداوندان تجربت در پى آن بودند و آزمودند بهره بردارى و رنج طلب از تو برداشته شود و نیازت به آزمودن نیفتد. پس به تو آن رسد که ما -به تجربت- بدان رسیدیم، و براى تو روشن شود آنچه گاهى تاریکش مى‌دیدیم. پسرکم، هر چند من به اندازه همه آنان که پیش از من بوده‌اند نزیسته‌ام، اما در کارهاشان نگریسته‌ام و در سرگذشت‌هاشان اندیشیده و در آنچه از آنان مانده، رفته و دیده‌ام تا چون یکى از ایشان گردیده‌ام، بلکه با آگاهى که از کارهاشان به دست آورده ام گویى چنان است که با نخستین تا پسینشان به سر برده‌ام. پس از آنچه -دیدم- روشن را از تار و سودمند را از زیان‌بار باز شناختم و براى تو از هر چیز زبده آن را جدا ساختم و نیکویى آن را برایت جستجو کردم، و آن را که شناخته نبود از دسترس تو به دور انداختم...»
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که متمایز کننده بشر از سایر موجودات است، توانایی او در انتقال تجربیات و یافته‌هایش به نسل‌های بعد است.
زبان و ساختار ذهنی آدمی، به او این امکان را داده است که نسل پشت نسل تجربیاتش را انباشت کرده و با یاد گرفتن از موفقیت‌ها و شکست‌های نسل قبل، اندک اندک و قدم قدم پیشرفت کند.
حیوانات اما قرن‌هاست به همان شیوه‌ای زندگی می‌کنند که اجدادشان زندگی می‌کردند و تغییرات قابل توجهی در سبک زندگی آنها به چشم نمی‌خورد، زیرا حیوانات پیر توانایی انتقال تجربیات گرانقدر خودشان را به حیوانات جوان ندارند!
یکی از سنت‌های خیلی رایج در بین غربی‌ها، نگارش و انتشار تجربه‌هاست. کسانی که مسئولیت یا فعالیت خاصی دارند، اهتمام جدی دارند که در دوره فعالیت‌شان کارهای خود را به شکلی ثبت کنند و بعد از مدتی با تجمیع و تدوین آن یادداشت‌ها، خاطرات حرفه‌ای دوره کاری‌شان را منتشر کنند تا برای نسل بعدی فعالان قابل استفاده باشد.
خواندن این تجربیات گاهی خیلی جذاب است و می‌تواند افق‌های جدیدی را برای ما باز کند. ما می‌توانیم به جای اینکه 80 سال سعی و خطا کنیم و بارها به دیوار و در بسته بخوریم، از تجربه کسی که 80 سال سعی و خطا کرده استفاده کنیم.
به نظرمی‌رسد یکی از وظائف اخلاقی نسل قبل این است که تجربیاتش را به نسل‌های بعد منتقل کند تا نسل‌های بعد حتی به اندازه ناچیزی بتوانند بهتر و کم دردسرتر زندگی و فعالیت کنند.
در فرهنگ ایرانی اما این مسئله هنوز تبدیل به یک سنت و رسم رایج نشده است، با این حال به خصوص در سال‌های اخیر توجه بیشتری به این کار می‌شود و به نظر می‌رسد که کم کم افراد متوجه فوائد و مزایای این کار شده‌اند.
یکی از قدیمی‌ترین نمونه‌های این کار در زبان فارسی، در چارچوب پروژه «تاریخ شفاهی ایران» در دانشگاه هاروارد انجام شده و تعدادی از تاکنون آن منتشر شده است.
مجموعه مصاحبه‌هایی با چهره‌های مهم دوره پهلوی و جمهوری اسلامی نیز تاکنون منتشر شده است که می‌توان آنها را نمونه خوبی از این نوع تجربه‌نگاری‌ها دانست.
اما این دو کار و بعضی دیگر از کارهای مشابه، عمدتا روی چهره‌های سیاسی تمرکز داشتند و تجربه فعالان و فعالیت‌های فرهنگی کمتر دیده شده است.
با وجود اهمیت راهی که تاکنون طی کرده‌ایم انتظار می‌رود تا فعالان فرهنگی و مرزبانان فرهنگ و هنر دست به کار شده و تجربه‌های خود را برای نسل‌های آینده ثبت کرده و به یادگار بگذارند.
نورنیوز