در خانه‌مان صرفه‌جویی کنیم، کشور پیشرفت می‌کند؟

نورنیوز ـ گروه جامعه: ما معمولاً از ژاپن و پیشرفت هایش، آلمان توسعه یافته، کشورهای فناور و موفق دنیا زیاد صحبت می کنیم و معتقدیم مسئولان خوب عمل کنند با موهبت های الهی و موقعیت چهارفصل که ایران دارد، یک سر و گردن از همه آن ها بالاتر خواهیم بود چون به اصطلاح روی گنج خوابیده ایم. درست! این اما همه ماجرا نیست. پیشرفت از خانه های ما باید شروع شود از همین خانواده های ایرانی. تا وقتی که در برخی زمینه ها پرمصرفیم و هدررفت انرژی و منابع طبیعی داریم، کشورمان را در گردنه تأمین هزینه های داخلی کاذب نگه می‌داریم.

هزینه هایی که می تواند جایی دیگر برای تحقیقات و فناورتر شدن صرف شود. مسئولان باید دست بجنبانند، فساد مالی نباشد، از نخبه ها حمایت شود و.... درست! ما هم اما نباید عقب بمانیم. اولین قدم را از همین خانه خودمان برداریم تا پایمان رنگ قلّه را به خود ببیند؛ هیچ کشوری پیشرفت نکرده مگر با مردمش. حالا چه طور می توانیم الگوی مصرف آب، برق، گاز را خانه اصلاح کنیم تا در این پیشرفت سهیم باشیم؟

خانه های ما چقدر مد است؟

نورپردازی در دنیا، هنر و مهارتی جاافتاده و مهم به شمار می رود. این یک اصل و پای ثابت معماری خانه ها هم هست. برخی سایت ها و نشریات خارجی در مطالب مهارتی خود به نکته جالبی اشاره می کنند. هرچه عمارت و ساختمان مجلل تر است از نورپردازی هم ظریف تر استفاده می شود. نورهای لایت، سبک و ملایم طرفدار بیشتری دارند چون آرامش بخش تر هستند و فضا را زیباتر نشان می دهند. در واقع به جای استفاده از لوسترهای آنچنانی سنگین پر زرق و برق، امروزه سبک تر شدن سازه های روشنایی، زوایه نورپردازی، تأمین بهترین نور ازکمترین تعداد لامپ، طراحی نور و سبک های نورپردازی مثل نورهای رنگین، دیوارکوب، عمودی و افقی اهمیت دارد. خلاصه ی این جملات شاید این باشد که بهره وری بیشتر از مصرف کمتر. حالا خانه های ما چقدر شبیه این سبک و به روز است؟ مصرف برق، آب و گاز ما ایرانی ها بیش از میانگین مصرف جهانی است. این یعنی هر ماه مبلغی از حقوق هر خانوار اضافه تر از آنچه باید برای پرداخت  قبض ها می رود. بعضی از ما تقریباً تمام لامپ های خانه را روشن می کنیم و همچنان معتقدیم خانه به اندازه کافی روشن نیست!

خاموش کن شمع را؛ عاشق شدی؟

البته بخشی از ایراد به سبک مهندسی و طراحی داخلی ما بر می گردد. در کمتر خانه ای طراحی مناسب برای نورپردازی بهینه وجود دارد. همچنین در تهیه نقشه خانه ها، تعداد پنجره های نورگیر و آفتاب گیر خانه چه برای تأمین گرمایش طبیعی و جابه جایی هوا چه دریافت روشنایی چندان مطلوب نیست. غفلت های ما اما کجاست؟ برای مثال وقتی چراغ مطالعه شارژی یا باطری خور، نور مورد نیاز مطالعه در یک اتاق را تأمین می کند این اکتفای ما برای اهل خانه عجیب به نظر می رسد و سریع لامپ را روشن می کنند.

ما در فیلم و سریال ها، روشن کردن شمع را فقط در چند «تعریف مصرف» ثابت دیده ایم، صحنه های رمانتیک، عزا و هنگام رفتن برق. حالا فرض کنید یک جوان برود در اتاق خودش به جای لامپ شمع روشن کند و کتاب بخواند. اولین جمله هایی که با چاشنی طنز و سرکوفت می شنود، این است: «عاشق شدی؟» یا «پاشو خاموش کن آن شمع را تا تمام خانه را به آتش نکشیدی!» گاهی استفاده و اصلاح یک الگوی مصرف عجیب به نظر می رسد و فرد طوری خودش را تنها می بیند که گویی خلاف مسیر آب شنا می کند. این همان خلاء الگوسازی صحیح در رسانه است. وقتی در دکور برنامه ده ها لامپ با نورخیره کننده روشن است و مجری مردم را به کاهش مصرف برق و خاموش کردن یک لامپ اضافی دعوت می کند، شوخی تلخی است؛ نیست؟!

آرامش و صرفه جویی در عصر شتاب

امروزه یکی از شیوه هایی که برخی روان درمانگران برای درمان یا بهبود استرس و افسردگی استفاده می کنند، خلوت کردن محیط از مازادها و استفاده از کمترین هاست. در کمینه گرایی یا بهینه گرایی عطرهای ملایم جایگزین عطرهای تند می شود. شنیدن صدای آب، طبیعت و حیات وحش جایگزین موسیقی های تند می گردد. توصیه می شود در نورپردازی اتاق یا محل سکونت فرد، نور ملایم جایگزین نور تند و خیره شود. فرد به جای خرید یک دسته گل شلوغ یک دسته کوچک یا تک شاخه گل بخرد. یک تک گل را در یک ظرف آب بیاندازد و در کنار نورشمعی که اتاق را با آن روشن کرده، قرار دهد و البته تکنیک های بسیار دیگر. در واقع در این شیوه فرد از بیشینه گرایی، شتاب در مصرف و  ریتم تند زندگی رها می شود. مهارت استفاده بیشتر و بهتر از کمترین ها و آرام کردن ریتم زندگی را یاد می گیرد. رضایت درونی در او ایجاد می شود و به مرور زمان آرامش بیشتری پیدا می کند. درست چیزی که همه به آن نیاز داریم. ما از «مصرف گرایی» به «شتاب در مصرف» و استرس های ناشی از آن می رسیم. بنابراین خاموش کردن یک لامپ اضافه در خانه فقط صرفه جویی انرژی و مالی نیست؛ قدم برداشتن برای سبک زندگی بهتر هم است.

وقتی قبض گاز با ما حرف می زند

راه دور نرویم و مثال دورتر نزنیم. برای مثال همین زمستان 1399 چگونه می توان مصرف گاز خانه را پایین بیاوریم؟ شعله بخاری را کم کنیم. بعضی ها فضای خانه را چنان گرم می کنند که زمستان هم در خانه با لباس تابستانه می چرخند. در برخی کشورهای خارجی به خصوص غربی هزینه حامل های انرژی چنان زیاد است که افراد، زمستان ها در خانه با لباس های بسیار گرم حضور دارند و فقط یک اتاق یا محل خوابشان کمی گرمتر از بقیه قسمت های خانه است. دست کم به لطف فیلم های بسیاری چنین سبک زندگی را دیده ایم. در اینکه کشور ما در زمینه منابع نفتی و سوخت، کشوری ثروتمند و غنی است، شکی وجود ندارد اما و هزینه و کار استخراج، فرآوری مشتقات سوخت و انشعاب آن به خانه تک تک ما کم و آسان نیست. دلیل نمی شود چون در بهره مندی از این منابع، غنی هستیم باید بیشتر مصرف کنیم. به خصوص زمستان و روزهای سرد سال که در مناطق سردسیر کشور با افت فشار گاز و مشکلاتی برای انتقال و توزیع پیش می آید. درب اتاق یا اتاق های کم رفت و آمدتر را ببندیم. شعله بخاری و درجه سیستم های گرمایشی را پایین تر بیاوریم. در خانه هم  لباس های گرم بپوشیم. خاموش کردن حتی یک شعله اضافه گاز صرفه جویی قابل توجهی درهزینه های ملّی و مخارج خانوار دارد. تاثیر همین کار ساده را آخر ماه در قبض گاز خواهیم دید.

شیرآلات کم مصرف در خانه ها

یکی از کارهایی که برای انجام آن دست دست می کنیم، تغییر لوازم و سازه های مرتبط با حامل های انرژی و آب است. برای مثال شیرآلات چشمی دار یا اهرمی بنابه میزان مصرف مشترکان از هدررفت آب جلوگیری می کنند. همه ما این موضوع را تایید می کنیم اما وقتی صحبت از اجرای آن به میان می آید یک دلیل اقتصادی محکم داریم؛ هزینه تغییر شیرآلات خانه آن هم در این شرایط  اقتصادی فراهم نیست. این، نوعی سرمایه گذاری است و ماه های آینده با کاهش چشمگیر آب بها پولی که صرف کرده ایم به نحوی دیگر به ما بر می گردد. با این حال هزینه هایی ضروری تر در زندگی داریم که امکان این کار را به سهولت به ما نمی دهد. یکی از طرح های ملّی که می توان انجام داد، همین می تواند باشد مثل تجربه برخی کشورها. واحدهای تولیدی و کارخانه ها از طرف دولت، حمایت مالی می شوند و کالاهای خود را ارزان به مشتری عرضه می کنند. مشترکان موظف می شوند از شیرآلات جدید در خانه استفاده کنند در نتیجه هزینه قبض ماه های آینده شان کم می شود. در این بین هزینه آن تاسیسات به صورت اقساط در قبض هر مشترک طی چند ماه گنجانده می شود. طرحی که در کشور ما که میانگین بارندگی کمی دارد و جزو کشورهای اقلیم گرم و خشک جهان است، می تواند در حوزه عزم ملّی برای کاهش مصرف آب از خانه ها آغاز شود.

جریان آب چربی را پاک نمی کند!

اما در حوزه کاهش مصرف آب در خانه چه کار دیگری از ما بر می آید؟ اولین و ساده ترین کار، تعمیر شیرهایی است که چکه می کنند. تعویض یک واشر ارزان قیمت از هدررفت مترمکعب ها آب، جلوگیری می کند. این نوع هدررفت به تعبیری«سارقی خاموش» است که با هر شبانه روز چکه کردن آب میزان قابل توجهی آب تصفیه شده را هدر می دهد و رقم قبض ما را سنگین تر می کند. در واقع پول و سرمایه ما را می دزدد. تعویض واشر 5 دقیقه هم وقت نمی گیرد. در مرحله بعد ترک عادات اشتباه اهمیت دارد. تصوری پُر واهی وجود دارد که برای تمیز شدن ظرف ها باید شیر آب باز بماند! بهتر است اول لیوان ها را بشوییم بعد قاشق و چنگال ها را. ظرف ها را با کمک یک دستمال یا روزنامه از چربی و غذا پاک کنیم. مرتب جمع کنیم. پیاله ها جدا، خورشت خوری، پلوخوری و ... جدا. به تفکیک بشوییم. هر دسته را کف بزنیم بعد شیر آب را باز کنیم و آب بکشیم. کار تمام شد دوباره ببندیم.

باغبانی با آب های خاکستری

«آب خاکستری» را دور نریزیم. این در واقع پساب بدون موادشیمیایی است. آبی که موقع آبکشی سبزی یا آبکشی نهایی لباسی که با دست می شوییم در ظرف جمع می شود را در مخزن یا یک سطل ساده نگه داریم. برای نظافت پله ها، آبیاری گیاهان خانگی و دیگر مصارف استفاده کنیم. آب جوشیده باقیمانده کتری یا سماور را شب به شب در پارچ یا بطری آب بریزیم تا برای پخت و پز فردا یا نوشیدن استفاده شود. موقع آمدن به خانه برای شستن دست ها و ضدعفونی کرونایی وقتی 20 ثانیه دستمان را کف می زنیم آب بسته باشد بعد آبکشی کنیم. برای مسواک زدن یا دوش گرفتن هم همین طور. یکی از مشکلات ما در حمام، سرد بودن فضای آن در چند دقیقه اول است. یک تشت بگذاریم کنار دستمان. آب گرم را باز کنیم داخل آن. بخار آب حمام را گرم می کند حالا می توانیم لباس هایمان را با همان تشت آب، بشوییم. به این ترتیب ماشین لباسشویی هم کمتر استفاده می شود.

جاروبرقی را هم گردگیری کنیم

وسایل برقی را هم نظافت کنیم. یکی از توصیه های مکرر تعمیرکاران لوازم خانگی به بانوان خانه دار همین است. هرچه در نظافت و نگه داری لوازم برقی دقیق تر باشیم، عمر مفید آن بیشتر و میزان مصرف انرژی کمتر می شود. از طرفی هزینه های جانبی مثل تعمیر یا خرید لوازم جدید روی دستمان نمی ماند. جارو کشیدن با کیسه پر جاروبرقی، عمر موتور را پایین می آورد و برق بیشتر مصرف می شود چون مکش پایین می آید و ناچار یک محدوده را چندبار جارو می کنیم تا تمیز شود. توصیه می شود 10 درصد مانده به پر شدن ظرفیت نهایی کیسه آن را عوض کنیم. موقع تعویض با دستمالی گردگیر که پرز نمی دهد فضای جانمایی کیسه را تمیز کنیم.

هود آشپرخانه کم مصرف می شود؟

در ماشین های ظرفشویی و لباسشویی حتما جعبه پودر و مخزن پایین آن ها را نظافت و به شیوه هایی که آموزش آن در فضای مجازی هست، جزم زدایی و دوباره نصب کنیم. بهتر است ماشین لباسشویی و ظرف شویی، ماهی یکبار خالی کار کند. این بهترین شیوه برای از بین بردن رسوب قطعاتی است که در دسترس نیستند. اقلام برقی را در ساعات اوج مصرف روشن نکنیم. برای رسیدگی به اتو هم بهترین شیوه استفاده از ترکیب بسیار رقیق سرکه، گلاب و آبجوش در مخزن آب اتوست. در این مرحله یک پارچه بدون استفاده را اتو کنید چون ممکن است جرم زرد مخزن و رسوب ها روی لباستان رد بیاندازد.  نظافت هود آشپزخانه هم تاثیر مطلوبی در کاهش مصرف انرژی دارد هم عملکرد دستگاه را بالا می برد. هر 15روز یا یک ماه دریچه های هود را بشویید و دوباره نصب کنید. این کار به مکش بهتر آن کمک می کند از طرفی به دلیل بسته بودن منفذهای دریچه به موتور هود فشار نمی آید. شما هم ناچار نمی شوید پنجره باز کنید یا دستگاه مدت بیشتری روشن بماند تا بو را ببرد.

بخاری در یخچال روشن نکنیم!

گذاشتن غذای داغ یا گرم در یخچال اشتباه رایجی است که معمولاً به آن کم توجهیم. کاری به ظاهر ساده که می تواند عمر مفید یخچال را کم کند. یخچال یک سیستم سرمایشی است. حالا وقتی غذای گرم در یخچال می گذاریم انگار بخاری یا شعله اجاق گاز را درون آن روشن می کنیم. هوای گرم باید از بین برود بنابراین به موتور یخچال فشار می آید. یک اشتباه دیگر هم این است؛ مسیر دریچه های هوای یخچال را با گذاشتن ظروف بزرگ مقابل آن، مسدود می کنیم. جریان هوای سرد درست گردش پیدا نمی کند و به یخچال فشار وارد می شود و مصرف برق بیشتر. حتما یخچال بین 5 تا 10 سانتی متر از دیوار فاصله داشته باشد تا جریان هوای لازم برای خنک ماندن موتور و تهویه هوا انجام شود.

درجه ها بدون استفاده نماند

به طور کلی موقع خرید اقلام برقی سعی کنیم کالاهایی که رده انرژی A دارند بخریم چون کم مصرف تر هستند. هنگام استفاده هم برای کالاهایی که تنظیمات و درجه بندی مختلف دارند حتماً بنابه نوع استفاده از درجه ها استفاده کنیم. برای مثال حوله ها را با همان درجه و تنظیمات نشوییم که ملحفه ها را. اما چند نکته کاربردی دیگر. شارژر بر خلاف تصور ما وقتی به پریز برق وصل است حتی اگر به تلفن همراه متصل نباشد، برق مصرف می کند. برنامه پخت غذا از قبل مشخص باشد تا موادغذایی یخ زده را زودتر بیرون بیاوریم تا به طور طبیعی به دمای محیط برسد و نیازی به استفاده از آب جوش، حرارت یا قرار دادن آن داخل ماکروفر برای یخ زدایی نباشد. فتح دماوند پیشرفت با همین راهکارهای خانگی شدنی تر است.