نورنیوز_ گروه سیاسی: موضوع بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، یکی از مباحث مهم در فرایند فعالیت‌های صلح‌آمیز جمهوری اسلامی از ابتدای گفتگوهای هسته‌ای در دهه ۸۰ شمسی تاکنون به شمار می‌رود. ایران خواستار تعریف چارچوبی برای بازرسی‌ها بود و از سال ۲۰۰۶ به این‌سو، از «محمد البرادعی»، مدیرکل آژانس و بخش پادمان این سازمان بین‌المللی همواره این مطالبه را داشت که بین درخواست پادمانی و فراپادمانی تفکیک قائل شود. این مطالبه به این جهت بود که مدیرکل در گزارش‌های خود به شورای حکام، ترکیبی از نتایج بازرسی‌های تحت پادمان و فراتر از آن را مطرح می‌کرد و خواننده نیز درنهایت متوجه نمی‌شد که مطالب ارائه‌شده، با تعهدات ایران مرتبط است یا خیر. پس از انعقاد «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) و مشخص شدن ساز و کار بازرسی‌ها، اطلاعاتی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان به دست می‌آورد، روال معینی به خود گرفت.
مسیرهای نظارت و کسب اطلاع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از فعالیت‌های ایران
اولین مسیر، گزارش‌هایی است که ایران در اختیار آژانس قرار می‌دهد و دومین کانال، پاسخ ایران به ابهامات مطرح‌شده از سوی این نهاد است. به‌عنوان نمونه، ایران با اینکه بر اساس مدالیته سال ۲۰۰۷، بنا بود در مورد موضوعی به نام «مطالعات ادعایی» ابتدا اصل اسناد و مدارک را دریافت کند و بعد پاسخ دهد، اما برای شفاف‌سازی، یک گزارش شامل ۱۱۷ صفحه ارزیابی ارائه کرد. گفتنی است؛ پاسخ‌هایی که ایران به برخی نگرانی‌های آژانس می‌دهد، بر اساس بند ۷۵ برجام است. بر اساس این بند، چنانچه آژانس، نگرانی‌هایی مرتبط با مواد یا فعالیت‌های اعلام‌نشده و همچنین فعالیت‌های مغایر با برجام در محل‌هایی که تحت موافقت‌نامه جامع پادمان یا پروتکل الحاقی قرار ندارند، داشته باشد، این نگرانی‌ها را اعلام کرده و درخواست شفاف‌سازی از ایران می‌کند.
مسیر سوم اطلاع یافتن آژانس از ابعاد برنامه هسته‌ای ایران، بازرسی‌هاست که وفق بند ۷۶ برنامه جامع اقدام مشترک صورت می‌گیرد. در این بند آمده است: «اگر توضیحات ایران نگرانی‌های آژانس را حل‌وفصل نکند، آژانس ممکن است دسترسی به چنین محل‌هایی را منحصراً به‌دلیل راستی‌آزمایی عدم وجود مواد و فعالیت‌های اعلام‌نشده یا فعالیت‌های مغایر با برجام در چنین محل‌هایی را درخواست نماید. آژانس به‌صورت مکتوب دلایل خود برای دسترسی و اطلاعات مرتبط را در اختیار ایران می‌گذارد.
نکته بسیار کلیدی و محوری این است که جمهوری اسلامی همچنان که تعهدی برای پاسخگویی به اسناد ادعایی ندارد، می‌تواند به درخواست آژانس انرژی اتمی برای دسترسی به اماکن موردنظرش، پاسخ منفی دهد. ایران به این دلیل موظف به پذیرش همه درخواست‌های دسترسی نیست، چراکه آژانس، سابقه درخواست دسترسی و توضیح بدون ارائه سند و مدرک را در سابقه خود دارد.
حرکت مدیرکل آژانس برخلاف جهت آب!
رویه‌ای که در دوره «رافائل ماریانو گروسی»، مدیرکل جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پیش گرفته‌شده، برخلاف مفاد توافق هسته‌ای است، چراکه درخواست دسترسی‌ها به دلیل گزارش‌های جعلی به‌ویژه اسناد ادعایی رژیم صهیونیستی ارائه‌شده است. روز دوشنبه، سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان، ساعاتی پیش از برگزاری نشست شورای حکام آژانس انرژی اتمی به این نهاد گوشزد کرد که در خصوص پرونده ایران «واقع‌نگر» باشد و «ادعای آمریکا و رژیم صهیونیستی را مبنای سؤال خود قرار ندهد.
«رافائل ماریانو گروسی»، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
«بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی تابه‌حال در چندین نمایش تلویزیونی، مدعی دسترسی به مدارک و اسنادی از فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده کشورمان شده است. وی در مهرماه ۹۷، طی سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، با نشان دادن تصویری از یک ساختمان در تورقوزآباد واقع در جنوب تهران، ادعا کرد کشورمان در این منطقه، یک انبار تجهیزات و مواد اتمی دارد که تأسیسات مخفی ایران محسوب می‌شود.
او همچنین در ۱۰ اردیبهشت ۹۸، درحالی‌که تنها هشت روز به اعلام خروج آمریکا از توافق هسته‌ای باقی‌مانده بود، در یک سخنرانی تلویزیونی خبر از به‌اصطلاح کشف پروژه‌ای به نام «آماد» در شورآباد توسط سازمان جاسوسی موساد خبر داد و مدعی شد که این طرح، ساز و کاری کامل و جامع برای طراحی، تولید و آزمایش سلاح‌های هسته‌ای است.
سخنرانی تلویزیونی نتانیاهو درباره کشف اسناد هسته‌ای در شور آباد
نخست‌وزیر رژیم جعلی صهیونیستی در ۱۸ شهریور ۹۸ نیز طی یک کنفرانس خبری، کشف جدیدش در مورد یک تأسیسات هسته‌ای مخفی ایران در شهر آباده واقع در استان فارس را رسانه‌ای کرد و مدعی شد ایران «آزمایش‌هایی برای تولید تسلیحات هسته‌ای» در آن انجام داده است!
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در ابتدای نشست شورای حکام، از امتناع کشورمان در صدور مجوز برای بازرسی از دو مرکز ابراز نگرانی جدی کرد و گفت که ایران بیش از چهار ماه است اجازه دسترسی به این دو مکان را نداده است. وی همچنین افزود که ایران حدود یک سال است «از گفتگوی جدی درباره سؤالات مربوط به فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای اعلام‌نشده احتمالی» در این مراکز امتناع می‌کند. این موضوع، در گزارش ۱۲ روز پیش آژانس نیز مطرح‌شده بود و حالا مدیرکل این سازمان، شخصاً به ایران هشدار می‌دهد که چنانچه جمهوری اسلامی به درخواست بازرسی پاسخ ندهد، «توانایی آژانس در حل‌وفصل سؤالات باقی‌مانده» زیر سؤال خواهد رفت.
درخواست بازرسی بدون سند و مدرک، از سوی رژیم صهیونیستی شارژ می‌شود
دکتر ابراهیم کارخانه‌ای، رئیس کمیسیون هسته‌ای مجلس نهم مجلس شورای اسلامی دراین‌باره گفت: «مسئله بازرسی‌های آژانس، سناریویی برنامه‌ریزی‌شده است. به این دلیل که بسیاری از کشورها در حال حاضر، عضو ان.پی.تی (پیمان منع گسترش جنگ‌افزارهای هسته‌ای) هستند و آژانس ظاهراً بر آن‌ها نظارت دارد اما عملاً هیچ‌گونه نظارت برنامه‌ریزی‌شده و گزینشی در مورد آن‌ها اعمال نمی‌شود. تنها جمهوری اسلامی ایران است که به اذعان مسئولین غربی، سخت‌ترین بازرسی‌های هسته‌ای از آن به‌عمل‌آمده است؛ کشوری که به‌جز فرایند غنی‌سازی تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، هیچ فعالیت دیگری در حوزه هسته‌ای ندارد.»
وی افزود: «بااین‌حال و علیرغم آنکه آژانس ۱۵ بار بر صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران تصریح کرده است، اما خط‌ونشان کشیدن‌ها و تشکیکاتی که این نهاد به‌اصطلاح جهانی در حال مطرح کردن آن‌هاست، تماماً از ناحیه فشار آمریکا و رژیم صهیونیستی در حال انجام است. آمریکا از توافق هسته‌ای خارج‌شده و عملاً نمی‌تواند در شورای امنیت سازمان ملل علیه کشورمان، اقدام مؤثری انجام دهد، ازاین‌رو، تنها اهرمی که به‌منظور وارد آوردن فشار بر ایران در اختیار دارد و قادر است از آن طریق، مسیر تازه‌ای برای توطئه‌چینی علیه جمهوری اسلامی باز کند، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. این امر، مسبوق به سابقه بوده و آژانس از سال ۸۱ تاکنون، خوش‌خدمتی‌های متعددی به سران واشنگتن کرده است.»
کارخانه‌ای با اشاره به اینکه آمریکا از یک‌سو، از برنامه جامع اقدام مشترک خارج‌شده و از سوی دیگر، علی‌الدوام بر تداوم و اعمال تحریم‌های جدید، اهتمام دارد، اظهار کرد: «اروپا نیز با تدابیر تحریمی آمریکا در حال همراهی است و از این طریق، کشورمان را تحت تحریم‌های شدید و حداکثری قرار داده است. نکته اینجاست که کاهش تعهدات برجامی ایران نیز عملاً سدی در برابر زیاده‌خواهی طرف‌های مقابل قرار نداد.»
به گفته این کارشناس ارشد هسته‌ای، «ایران مجاز است به بازرسی اعلام‌شده، اجازه دسترسی ندهد، حتی اگر اسنادی از سوی یک کشور که فرضاً عضو ان.پی.تی است و پادمانی با آژانس امضا کرده، ارائه شود، چراکه همزمان با طرح درخواست، باید اسناد متقن و بدون خدشه‌ای نیز ارائه شوند.
وی در پایان تأکید کرد: «ماده ۷۴ الی ۷۸ مربوط به دسترسی‌هاست و برمبنای آن، آژانس می‌تواند طبق ادله محکمه‌پسند و متقن – نه اسنادی که از سوی سازمان‌های جاسوسی رژیم‌های معاند ارائه شود – تقاضای بازدید از اماکن اعلام‌نشده را مطرح کند. اگر این راه باز باشد، عملاً «نظارت سیستماتیک» بی‌معنا خواهد شد. لذا درصورتی‌که آژانس دلایل قانع‌کننده‌ای نداشته باشد، ایران می‌تواند به درخواست‌ها برای ارائه توضیحات و دسترسی‌ها، پاسخ منفی دهد. این رویه‌ای است که تنها مختص کشورمان نیست بلکه همه اعضای ان.پی.تی نیز آن را در پیش گرفته‌اند. این در حالی است که بی‌سابقه‌ترین و شدیدترین بازرسی‌ها توسط بازرسان و دوربین‌های آژانس در مورد فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان در حال انجام است.»
نورنیوز
آنا