نورنیوز-گروه اقتصادی: شرکت دولتی صنایع فضایی روسیه موسوم به روسکاسموس، ۳۰ دقیقه قبل از پرتاب، از فرایند آمادهسازی نهایی برای پرتاب این موشک ماهوارهبر خبر داده بود.
بنا بر اعلام معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و رئیس پژوهشگاه فضایی ایران، سه ماهواره سنجشی که امروز - هفتم دی- از پایگاه روسیه به فضا پرتاب شدند، توسط بخش خصوصی ساخته شدهاند.
وحید یزدانیان افزود: ماهوارههای سنجشی دادههای تصویری را با قدرتهای تفکیکی از ۱۵ متر تا کمتر از پنج متر مخابره می کنند و می توان با استفاده از این داده ها طیف گسترده ای از فعالیتها را برای آنها در کشور متصور بود.
وی کاربرد این تصاویر را در کشاورزی، مدیریت منابع آب و محیط زیست یادآور شد و افزود: در مجموعه ماهواره های بومی که ما تاکنون پرتاب کردیم، این سه ماهواره هم به جمع آنها اضافه خواهند شد.
رئیس پژوهشگاه فضایی ایران درباره تفاوت این ماهواره ها با نمونه های پیشین اظهار داشت: این ماهوارهها در فاصله ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار میگیرند که مدار لئو نام دارد.
وی با بیان اینکه عمر مفید این ماهواره ها بین ۲ تا پنج سال و این استاندارد جهانی است افزود: امیدوار هستیم بعد از این پرتاب شاهد افزایش عمر اسمی آن باشیم و با عمر بیشتری عملیاتی شوند.
شرکت دولتی صنایع فضایی روسیه موسوم به روسکاسموس اعلام کرد که موشک سایوز ۲.۱بی حامل ۵۲ ماهواره است.
بنا بر اعلام این شرکت، این ماهوارهها شامل ماهوارههای شماره ۱ و ۲ آیست با وزن ۲ تن به عنوان ماهوارههای سنجش از دور برای ایجاد مدلهای دیجیتالی از زمین است.
علاوه بر این، ماهواره بر سایوز، ۵۰ ماهواره دیگر از جمله سه ماهواره ایرانی را در مدار قرار میدهد.
ملاقات «لئو» و 3 ماهواره ایرانی به وقت 16 و 48
3 ماهواره سنجشی ایران امروز یکشنبه 7 دی ماه به وقت 16 و 48 پرتاب میشوند.
ماهواره «کوثر ۱.۵» روز ۷ دیماه به مدار زمین پرتاب می شود. این پرتاب بخشی از برنامه ارسال سه ماهواره سنجشی کشور شامل ظفر ۲، پایا و کوثر ۱.۵ است که قرار است خدمات متنوعی در حوزههای کشاورزی، منابع زیستی، محیط زیست و منابع آب ارائه دهند.
این پرتاب از کشور روسیه و با ماهوارهبر «سایوز» انجام میشود.
تاریخ ۷ دیماه بهعنوان زمان اولیه پرتاب ماهواره «کوثر ۱.۵» اعلام شده است. با این حال، طبق روال مأموریتهای فضایی، امکان تغییر در زمان پرتاب وجود دارد.
کاربردهای صنعت فضایی از مدیریت زمین تا منابع آبی
سید ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در برنامه پرتاب همزمان ۳ ماهواره ایرانی به فضا که امروز بعد از ظهر برگزار شد، با اشاره به اهمیت راهبردی صنعت فضایی اظهار کرد: حضور مسئولان و مدیران در این رویداد، مایه دلگرمی فعالان زیستبوم فضایی کشور و نشانه توجه جدی به ظرفیتهای نخبگانی ایران اسلامی است.
وی با بیان اینکه دستاوردهای امروز صنعت فضایی حاصل سالها تلاش، مجاهدت علمی و شببیداری متخصصان کشور است، افزود: این افتخارآفرینیها پشتوانهای تاریخی دارد و به فضل الهی این مسیر با قدرت ادامه خواهد یافت. امروز شاهد ثمره تلاش جوانان افتخارآفرین کشور هستیم که با علم، دانش و جسارت، نام ایران را در عرصه فضایی بلندآوازه کردهاند.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به پرتاب ماهوارههای جدید گفت: ارسال ماهواره به فضا صرفاً یک اقدام فنی نیست، بلکه به معنای بردن امید، دانش و جسارت ایرانی به مدار زمین است و این یک اتفاق بزرگ و مبارک به شمار میرود. صنعت فضایی یک صنعت راهبردی و یک ضرورت انکارناپذیر برای کشور است که نقش آن در زندگی روزمره مردم کاملاً ملموس است.
هاشمی با تأکید بر اهمیت ماهوارههای سنجشی تصریح کرد: یکی از مهمترین کارکردهای صنعت فضایی، کمک به مدیریت زمین است. مدیریت منابع آبی، پایش فرونشست زمین، کشاورزی هوشمند، برآورد سطح زیر کشت و شناسایی آفات از جمله حوزههایی است که با بهرهگیری از تصاویر ماهوارههای سنجشی میتوان بهصورت دقیق و علمی آنها را مدیریت کرد. همچنین موضوع حدنگاری که همواره مورد تأکید مقام معظم رهبری بوده، از دیگر عرصههایی است که صنعت فضایی میتواند در انسداد بسترهای فسادزا نقش مؤثری ایفا کند.
وی در ادامه به نقش ماهوارههای مخابراتی اشاره کرد و گفت: ماهوارههای مخابراتی امروز نقش بیبدیلی در زندگی بشر دارند، بهویژه در توسعه ارتباطات در مناطق دورافتاده، روستاها و مناطق صعبالعبور. یکی از جدیترین راهکارها برای تحقق عدالت ارتباطی، استفاده از ظرفیت ماهوارههای مخابراتی است.
وزیر ارتباطات با اشاره به برنامههای این وزارتخانه خاطرنشان کرد: در قالب طرح «USO» هدفگذاری کردهایم تا پایان برنامه هفتم توسعه، تمامی روستاهای بالای ۲۰ خانوار به شبکه ارتباطی پرسرعت متصل شوند. با این حال، در برخی مناطق صعبالعبور، ناگزیر از استفاده از خدمات ارتباطی ماهوارهای هستیم و از این رو، بهرهگیری از ظرفیت ماهوارههای بومی طراحیشده توسط متخصصان داخلی، یک اولویت راهبردی محسوب میشود.
هاشمی با بیان اینکه صنعت فضایی کشور بر سه محور اصلی استوار است، گفت: ماهوارههای سنجشی، ماهوارههای مخابراتی و ماهوارههای ناوبری سه محور کلان برنامههای فضایی کشور هستند که برای هر یک از آنها برنامهریزیهای مفصلی انجام شده و گامهای مهمی نیز برداشته شده است، هرچند مسیر پیشرو همچنان طولانی است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود، بر اهمیت کار تیمی در صنعت فضایی تأکید کرد و افزود: ماهوارههای «پایا»، «کوثر» و «ظفر» که به فضل الهی با موفقیت در مدار قرار میگیرند، حاصل یک کار جمعی و عبور از نگاههای فردی است. این دستاوردها نتیجه تعامل، همافزایی و همدلی میان مجموعههای مختلف از جمله وزارت دفاع، شرکتهای دانشبنیان، معاونت علمی و فناوری، بخش خصوصی و سایر نهادهای مرتبط است؛ بسیاری از این تلاشها در پشت صحنه انجام شده و شاید در ظاهر دیده نشوند، اما نقش آنها بیبدیل است.
وزیر ارتباطات ضمن قدردانی از همه پژوهشگران، مهندسان، نخبگان و فعالان زیستبوم فضایی کشور گفت: صنعت فضایی امروز بیش از هر زمان دیگری به مشارکت بخش خصوصی و تداوم همافزایی نیاز دارد. هر جا که در کنار هم ایستادیم و همدل بودیم، اتفاقات بزرگ و ماندگاری رقم خورد. برای همه عزیزانی که با عشق و دانش، ایران را در مدار پیشرفت قرار دادهاند، از درگاه خداوند متعال سلامتی، توفیق و خیر و برکت مسئلت دارم.
حسن سالاریه رئیس سازمان فضایی ایران نیز در این مراسم با اشاره به گسترش برنامههای فضایی کشور گفت: انعقاد قرارداد با شرکتها و مجموعههای مختلف و به ثمر رسیدن ماهوارههای طراحی و ساختهشده، نشاندهنده توسعه، گستردگی و افزایش سرعت رشد صنعت فضایی ایران است.
ورود بخش خصوصی نویدبخش آیندهای روشن برای صنعت فضایی
وی افزود: ورود بازیگران جدید، بهویژه بخش خصوصی و شرکتهای دانشبنیان، نویدبخش آیندهای روشن برای صنعت فضایی کشور است. این روند علاوه بر توسعه فناوری، زمینهساز اقتصادی شدن صنعت فضاست؛ موضوعی که بهطور جدی در دولت دنبال میشود.
رئیس سازمان فضایی ایران با بیان اینکه محصولات و گزارشهای مبتنی بر تصاویر ماهوارهای میتوانند ارزش افزوده قابل توجهی ایجاد کنند، تصریح کرد: از چند منظر میتوان برای صنعت فضایی کشور ارزش اقتصادی تعریف کرد که این موضوع نقش مهمی در پایداری و رشد این حوزه دارد.
ایران جزو ۱۰ تا ۱۱ کشور برتر دنیا در صنعت فضایی است
با اشاره به جایگاه ایران در صنعت فضایی جهان اظهار کرد: جمهوری اسلامی ایران جزو ۱۰ تا ۱۱ کشور برتر دنیاست که بهصورت همزمان توان طراحی و ساخت ماهواره، ماهوارهبر و زیرساختهای پرتاب، دریافت داده و پردازش تصاویر را در اختیار دارد و سالهاست در این حوزه بهطور مستمر فعالیت میکند.
وی ادامه داد: آنچه برای ما ضروری است، افزایش تعداد ماهوارهها، ارتقای دقت و کیفیت آنها و توسعه کلاسهای مختلف ماهوارهای از جمله مخابراتی، سنجشی، راداری و تصویربرداری است. صنعت فضا در دنیا کاملاً رقابتی است و کشورهایی که وارد این حوزه شدهاند، در حال افزایش بهرهبرداری خود از فضا هستند.
پرتاب 3 ماهواره ایرانی؛ گام تازه صنعت فضایی کشور
رئیس سازمان فضایی ایران با اشاره به پرتاب همزمان سه ماهواره ایرانی به فضا، این رویداد را گامی تازه و راهبردی در مسیر توسعه و اقتدار صنعت فضایی کشور دانست و بر ضرورت ترویج دستاوردهای فضایی و همراهی مردم و نخبگان در این مسیر تأکید کرد.
مراسم پرتاب همزمان 3 ماهواره ایرانی به فضا، در محل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و با حضور سید ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و مسئولان سازمان فضایی ایران برگزار شد.
این ماهوارهها با پرتابگر «سایوز» روسی به فضا پرتاب خواهند شد و حاضران در کانون پرورش فکری به صورت ویدیوکنفرانسی شاهد این پرتاب خواهند بود.
در ادامه این مراسم، حسن سالاریه رئیس سازمان فضایی ایران اظهار کرد: بسیار خوشحالم که با افتخار در خدمت شما هستم تا این روز بسیار مهم و مبارک برای صنعت فضایی ایران را در کنار هم جشن بگیریم.
نگاه تحولی در وزارت ارتباطات؛ لزوم ترویج صنعت فضایی در میان مردم
وی با تاکید بر اهمیت حوزه فضایی برای اداره کشور گفت: همکاران عزیزم و سازندگان ماهواره به قدر کافی راجع به مسائل فنی حوزههای صنعت فضایی صحبت میکنند، اما من میخواهم راجع به یک موضوع مهم دیگر صحبت کنم که در کشور کمتر به آن توجه شده و یکی از دلایل جمع شدن ما در اینجا نیز همین موضوع است؛ و آن موضوع «ترویج در صنعت فضایی» است.
سالاریه افزود: توسعه فنی و توسعه علمی همواره به عنوان یکی از موضوعات اصلی رشد فناوری کشور مورد توجه است، اما نگاه ما در مجموعه وزارت ارتباطات کاملاً تحولی است. معتقدیم بدون توجه به ترویج و بدون اینکه بتوانیم با زبان ساده با اقشار جامعه ارتباط برقرار کنیم، هر آنچه که در مجموعه وزارت ارتباطات برای رشد صنعت فضایی تلاش میشود، آن اثربخشی لازم را نخواهد داشت. موضوعی که ما دنبال میکنیم این است که فضا و پیشرفتهای فضایی در بین آحاد مردم جایگاه پیدا کرده و یک مطالبهگری جدی برای آن به وجود بیاید.
صنعت فضایی بدون همراهی مردم و نخبگان رشد نمیکند
وی با مروری بر تاریخچه صنعت فضایی تصریح کرد: اگر به گذشته برگردیم، در قرن بیستم و دوران جنگ سرد، بلوک شرق و غرب برای اقتدارآفرینی در صنعت فضایی رقابت را شروع کردند. سال 1957 اولین ماهواره «اسپوتنیک-1» در مدار قرار گرفت و رقابتهای فضایی آغاز شد. صنعت فضایی صنعتی هزینهبر است و رسیدن به فضا و اقتدارآفرینی در آن، بدون جاری و ساری کردن آن در بدنه مدیریتی و آحاد جامعه و بدون انگیزهبخشی امکانپذیر نیست.
سالاریه ادامه داد: اگر نگاه کنید، اغلب فیلمها و انواع سریالهای فضایی در همان دوران شروع شد. ما نمیتوانیم بدون همراه کردن مردم و بدون جلب توجه نخبگان، رشد صنعت فضایی را ایجاد کنیم. این سه ماهوارهای که ملاحظه میکنید و ماهوارههای دیگری که در ادوار گذشته طراحی و ساخته شده و در مدار قرار گرفتهاند، حاصل شبانهروز خون دل خوردن متخصصین این صنعت است. ما در شرایطی هستیم که نیاز به تلاش دوچندان داریم و اگر انگیزه، صبر، استقامت، هوش و پشتکار بالا نباشد، این صنعت به جواب نمیرسد. ما در مجموعه وزارت ارتباطات به جد دنبال این هستیم که با ایجاد شور و اشتیاق در جامعه نخبگانی، پرتابهای فضایی و رخدادهای مهم این صنعت را در چشم مردم به نمایش بگذاریم.
در صنعت فضایی واژهای به نام «شکست» نداریم
وی در خصوص ماهیت دشوار پروژههای فضایی توضیح داد: در حوادث و رویدادهای صنعت فضایی، شکست یکی از الزامات موفقیت و پیروزی است. ما هیچوقت در صنعت فضایی واژهای به نام «شکست» نداریم؛ عملیات فضایی یک آزمون است.
سالاریه با زبانی ساده خطاب به کودکان و نوجوانان حاضر در جمع تشریح کرد: وقتی یک ماهواره ساخته میشود، ابتدا از طراحی شروع شده و انواع محاسبات مهندسی و شبیهسازیها انجام میشود. در نهایت زیرسامانهها و اجزای مختلف ماهواره -که برای تصور بهتر باید گفت بعضاً چند ده هزار قطعه در یک ماهواره وجود دارد- باید در پیچیدهترین شرایط کنار هم کار کنند.
شرایط سخت «ماورای جو» و چالشهای فنی
وی در پایان به تشریح شرایط فنی محیط فضا پرداخت و گفت: این قطعات باید در سختترین شرایط، یعنی «شرایط ماورای جو» کار کنند. در زمین، انتقال حرارت و دما به راحتی از طریق هوای اطراف انجام میشود، اما در فضا چیزی نداریم؛ پس چگونه انتقال حرارت صورت میگیرد؟ اینها باید طراحی شود و مکانیزمهای مخصوص آن استخراج گردد.
وی افزود: همچنین در اتمسفر زمین بخش زیادی از تشعشعات پرانرژی گرفته میشود، اما در فضا اینچنین نیست. به محض اینکه چند صد کیلومتر از زمین فاصله میگیرید -مثلاً این سه ماهواره که در مدار 500 کیلومتری قرار میگیرند- تشعشعات شروع میشود و اثرات حفاظتی زمین آنقدر کم میشود که ذرات پرانرژی وارد ماهواره شده، از اجزای آن عبور کرده و بعضاً آسیب وارد میکنند. بنابراین خرابی وجود دارد و ما انواع و اقسام شبیهسازیها را به کمک نرمافزارهای توسعهیافته و تستهای آزمایشگاهی بر اساس استانداردها انجام میدهیم تا شرایط فضایی را شبیهسازی کنیم.
چالشهای پرتاب و قرارگیری در مدار؛ هر عملیات فضایی یک آزمون بزرگ است
سالاریه در ادامه به تشریح چالشهای فنی مرحله پرتاب و استقرار در مدار پرداخت و گفت: هنگامی که یک ماهوارهبر از زمین بلند میشود، انواع ارتعاشات (حرکتهای با فرکانس بالا) در فرکانسهای مختلف به بدنه ماهواره وارد میشود. ممکن است اجزای مختلف ماهواره در اثر این تکانها و شتاب وارده، دچار نقص فنی شده و آسیب ببینند.
وی افزود: در مدار زمین نیز چالشهایی نظیر وجود انواع ذرات پرانرژی و اختلاف دمای شدید حاکم است. بعضاً اختلاف دما بین دو وجه مختلف ماهواره به بیش از 100 درجه سانتیگراد میرسد؛ پدیدهای که ما روی زمین به هیچ وجه تجربه نمیکنیم.
این مقام مسئول با بیان اینکه تمام این شرایط در تستهای زمینی شبیهسازی میشود، تأکید کرد: اما اگر ماهواره در مدار قرار نگیرد، تمام این شبیهسازیها و تستها ناقص باقی میماند. به همین دلیل است که در حوزه فضایی، به سرانجام رساندن یک عملیات مداری، اتفاق بسیار بزرگی محسوب میشود و وقتی کشوری به این صنعت دست پیدا میکند، تمام دنیا به افتخار محققان و دانشمندان آن کلاه از سر برمیدارند.
...
پایگاه فضایی چابهار صاحب پرتابگر میشود/پرتاب ۵ ماهواره تا پایان سال
رئیس سازمان فضایی ایران با اشاره به ماهوارههای «ناهید ۲» و سری ماهوارههای پژوهش ۱، ۲ و ۴ گفت: نمونه دوم ماهواره ناهید ۲ و سری ماهوارههای پژوهش در حال تکمیل هستند و به زودی برای پرتاب داخلی و بینالمللی آماده خواهند شد.
به گزارش ایسنا، دکتر حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی ایران امروز در حاشیه مراسم پرتاب همزمان سه ماهواره ایرانی از پایگاه فضایی وستوچنی روسیه در جمع خبرنگاران، گفت: در سال جاری پرتابهای متعددی انجام شده است تا فناوری ماهواره در کشور تثبیت شود.
وی افزود: در سال جاری سه پرتاب داخلی و دو پرتاب خارجی انجام شده و پرتابهای دیگری نیز تا پایان سال برنامهریزی شده است. هدف اصلی این پرتابها، تثبیت فناوری پرتابگر و ماهواره است.
سالاریه با اشاره به پایگاه فضایی چابهار، گفت: فاز اول این پایگاه به اتمام رسیده و تنها بخشهای محدودی از آن باقی مانده است. برنامه ریزی برای انجام اولین پرتاب ماهواره از این پایگاه در حال انجام است و آماده سازی پرتابگر برای این هدف، از مهمترین اقدامات جاری سازمان فضایی ایران محسوب میشود.
رئیس سازمان فضایی ایران خاطرنشان کرد: پرتابهای دیگری نیز برای ایام بهمن ماه پیشبینی شده است که زمان دقیق آن به موقع اعلام خواهد شد.
رئیس سازمان فضایی ایران، درباره آخرین وضعیت برنامههای پرتاب ماهواره گفت: فاز طراحی اولیه ماهوارهها به اتمام رسیده و هماکنون فاز طراحی تفصیلی و ساخت نمونههای اولیه در حال انجام است.
وی افزود: چندین ماهواره ایرانی دیگر نیز در برنامه پرتاب قرار دارند و سازمان فضایی ایران برنامههای متعددی برای توسعه پرتابگرهای داخلی از جمله «سیمرغ» و «قاصد» دارد. زمان دقیق پرتابها به موقع اعلام خواهد شد.
سالاریه با اشاره به ماهوارههای «ناهید ۲» و سری ماهوارههای پژوهش ۱، ۲ و ۴ گفت: نمونه دوم ماهواره ناهید ۲ و سری ماهوارههای پژوهش در حال تکمیل هستند و به زودی برای پرتاب داخلی و بینالمللی آماده خواهند شد.
رئیس سازمان فضایی ایران تأکید کرد: در کنار پرتابهای داخلی که با هدف تثبیت فناوری ماهواره و ماهوارهبر انجام میشوند، پرتابهای خارجی نیز برای تسریع فرآیند تثبیت فناوری و توسعه ظرفیتهای فضایی کشور برنامهریزی شده است.
برنامههای پرتاب فضایی
سالاریه با تشریح برنامههای پرتاب ماهواره گفت: سال آینده نیز پرتابهای خارجی در دستور کار قرار دارد. همزمان، با افزایش تعداد ماهوارههای ساخته شده در کشور، ضرورت دارد فرایند تثبیت فناوری ماهوارهها سریعتر انجام شود. ظرفیت پرتاب داخلی ایران نیز در وضعیت مطلوبی قرار دارد.
وی افزود: تا کنون امسال سه پرتاب آزمایشی برای تثبیت فرایند ماهوارهبر انجام شده و پیش بینی میشود تا پایان سال ۵ تا ۶ پرتاب داخلی دیگر انجام شود. همچنین تعدادی پرتاب خارجی نیز برنامهریزی شده است.
سالاریه با اشاره به ماهوارههای مختلف داخلی گفت: در این پرتاب، سه نهاد متفاوت از مجموعههای دولتی، خصوصی و دانشگاهی ماهواره تولید کردهاند. ماهوارههای پژوهش ۱، پژوهش ۲، پژوهش ۴، نمونه دوم ناهید ۲ و بلوش انتقال مداری سامان از جمله ماهوارههایی هستند که آماده پرتاب یا در شرف تکمیل هستند.
رئیس سازمان فضایی ایران تأکید کرد: برای این ماهوارهها، ماهوارهبرهای مناسب در نظر گرفته شده است. همچنین برنامه منظومه «شهید سلیمانی» که یکی از پروژههای مهم سازمان محسوب میشود، از سال آینده آغاز خواهد شد و پیشبینی میشود ظرف یک سال، تمام پرتابهای آن انجام شود. پرتاب منظومه ماهوارهها با پرتابگر داخلی خواهد بود.
وی ادامه داد: با توجه به افزایش تعداد ماهوارههای ساخته شده، ضروری است فرایند تثبیت ماهواره در مدار انجام شود تا مرحله تست مداری که از مهمترین مراحل تثبیت فناوری محسوب میشود، به طور کامل طی شود. این فرایند، گامی مهم در مسیر صنعتی و اقتصادی شدن صنعت فضایی کشور است.
سالاریه افزود: فاز طراحی این ماهوارهها به اتمام رسیده و پیشبینی میشود تا شهریور سال آینده، بسیاری از زیرسامانههای آن آماده پرتاب شوند.
کپسول زیستی
رئیس سازمان فضایی ایران گفت: کپسول فضایی در حال حاضر ساخته شده و مراحل تست آن در جریان است و برخی زیرسامانهها هنوز در دست تکمیل قرار دارند.
وی افزود: پیشبینی میشود این کپسول تا سال ۱۴۰۵ برای پرتاب آماده شود، هرچند ممکن است برخی چالشهای فنی باعث جابهجایی برنامهها شود.
رئیس سازمان فضایی ایران تأکید کرد: با وجود این چالشها، پروژه در مسیر پیشرفت قرار دارد و تلاش میشود تا موعد برنامهریزیشده، آماده پرتاب شود.
...
همزمان با پرتاب سه ماهواره بومی «پایا»، «ظفر ۲» و نمونه دوم «کوثر» به مدار نزدیک زمین، رویداد پخش زنده این مأموریت فضایی با حضور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات برگزار میشود.
سه ماهواره بومی «پایا»، «ظفر ۲» و نمونه دوم «کوثر»، فردا (یکشنبه ۷ دیماه)، با استفاده از ماهوارهبر سایوز از پایگاه فضایی وستوچنی روسیه به فضا پرتاب میشوند؛ مأموریتی که در چارچوب برنامه توسعه کاربردهای فضایی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و با هدف تقویت خدمات سنجش از دور و توسعه کاربردهای دادهمحور اجرا خواهد شد.
در همین راستا، رویداد پخش زنده این مأموریت فضایی با حضور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، در محل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و با مشارکت نخبگان دانشگاهی، دانشآموزی و نمایندگان مراکز علمی و تخصصی برگزار میشود. این رویداد با تمرکز بر تبیین دستاوردهای صنعت فضایی کشور، زمینهساز تقویت امید و انگیزه در میان نسل جوان و آیندهساز ایران خواهد بود.
این پرتاب که در مدار نزدیک زمین و در ارتفاع حدود ۵۰۰ کیلومتری انجام میشود، یکی از مهمترین رویدادهای فضایی کشور در سال جاری به شمار میرود و امکان بهرهبرداری همزمان از چند ماهواره بومی را در حوزههای متنوع خدماتی، زیرساختی و مدیریتی فراهم میکند.
پایا؛ ماهواره سنجش از دور با دقت تصویربرداری بالا
به گزارش سازمان فضایی ایران، ماهواره «پایا» که با نام «طلوع ۳» نیز شناخته میشود، با مشارکت صنایع الکترونیک ایران طراحی و ساخته شده که در رده ماهوارههای سنجش از دور قرار دارد و با وزنی در حدود ۱۵۰ کیلوگرم، از جمله پیشرفتهترین ماهوارههای تصویربرداری ساخت داخل محسوب میشود. این ماهواره قابلیت تصویربرداری با دقت حدود ۵ متر در حالت تکطیفی و ۱۰ متر در حالت رنگی را دارد و برای کاربردهایی همچون مدیریت منابع آب، کشاورزی، پایش محیطزیست، نقشهبرداری و رصد مخاطرات طبیعی طراحی شده است.
ظفر ۲؛ نسل جدید ماهواره دانشگاهی با مأموریتهای ارتقایافته
ماهواره «ظفر ۲» نسخه تکاملیافته ماهواره ظفر است که با مشارکت دانشگاه علم و صنعت ایران طراحی و ساخته شده و در کلاس وزنی حدود ۱۰۰ تا ۱۳۵ کیلوگرم قرار دارد. این ماهواره با بهرهگیری از زیرسامانهها و محمولههای ارتقایافته، مأموریتهایی در حوزه سنجش از دور و جمعآوری دادههای کاربردی برای پایش منابع طبیعی و مدیریت سرزمین را دنبال میکند.
کوثر ارتقایافته؛ تمرکز بر دادههای کشاورزی و اینترنت اشیا
نسخه دوم ماهواره «کوثر» بهعنوان ادامه نسلهای پیشین این خانواده ماهوارهای، با هدف جمعآوری دادههای عملیاتی، پایش اراضی کشاورزی و پشتیبانی از کاربردهای مرتبط با اینترنت اشیا توسعه یافته است. این ماهواره نقش مکملی در منظومه ماهوارههای دادهمحور کشور ایفا میکند.
گامی در مسیر توسعه کاربردهای فضایی کشور
پرتاب همزمان این سه ماهواره بومی، نشاندهنده حرکت هدفمند برنامه فضایی کشور به سمت توسعه کاربردهای عملی فناوری فضایی در حوزههای اقتصادی، زیستمحیطی و مدیریتی است. دادههای حاصل از این مأموریتها میتواند به بهبود فرآیند تصمیمسازی، افزایش دقت پایش و ارتقای بهرهوری در بخشهای مختلف کمک کند. پس از استقرار ماهوارهها در مدار و آغاز بهرهبرداری عملیاتی، اطلاعات تکمیلی درباره عملکرد و نتایج این مأموریتها اعلام خواهد شد.
مراحل آمادهسازی و پرتاب
قبل از پرتاب، تیمهای فنی ایران و روسیه همکاری گستردهای برای انجام آزمونهای سازگاری الکتریکی و مکانیکی ماهوارهها با ماهوارهبر انجام دادند. این تستها شامل بررسیهای عملکرد سامانهها، باتریها و ارسال سیگنال میان ماهواره و راکت بود.
همه ماهوارهها با موفقیت به ماهوارهبر سایوز، متصل و در سکوی پرتاب در وستوچنی مستقر شدند.
همکاری فضایی ایران و روسیه
ایران و روسیه هر دو کشورهایی هستند که فضا را یک حوزه راهبردی میدانند؛ هم از نظر علمی و فناورانه و هم از نظر اقتصادی و امنیتی.
روسیه بهعنوان یکی از قدرتهای باسابقه فضایی جهان و ایران بهعنوان کشوری در حال توسعه فناوری بومی فضایی، از دههها پیش به این نتیجه رسیدند که همکاری فضایی میتواند منافع دوطرفه ایجاد کند:
ایران به فناوری، تجربه پرتاب و زیرساخت دسترسی پیدا کند و روسیه نیز از همکاری علمی، اقتصادی و گسترش نفوذ فناوری خود بهره ببرد.
آغاز همکاریها؛ دهه ۱۳۷۰ و ۱۳۸۰
همکاریهای آموزشی و فنی:
اولین همکاریهای فضایی ایران و روسیه به دهه ۱۳۷۰ شمسی بازمیگردد؛ زمانی که ایران هنوز در ابتدای مسیر برنامه فضایی خود بود.
در این دوره تعدادی از دانشجویان و متخصصان ایرانی برای آموزشهای فضایی، مخابرات ماهوارهای و مهندسی هوافضا به روسیه اعزام شدند، ایران از دانش فنی روسیه در حوزه ماهوارههای مخابراتی و سنجشی استفاده کرد و تبادل علمی میان مراکز تحقیقاتی دو کشور آغاز شد.
این مرحله بیشتر پایهسازی علمی و انتقال تجربه بود، نه پرتاب عملی ماهواره.
پس از آن ایران به سمت ساخت و طراحی پرتابگرهای داخلی رفت و در این دوره ایران همزمان روی ماهوارهبرهای بومی مانند «سفیر» و «سیمرغ» کار کرد.
با پیچیدهتر شدن مأموریتهای فضایی ایران (ماهوارههای سنگینتر و دقیقتر)، همکاری با روسیه اهمیت ییشتری پیدا کرد.
در این دوره مذاکرات رسمی میان سازمان فضایی ایران و روسکاسموس (سازمان فضایی روسیه) افزایش یافت و موضوعاتی مانند پرتاب ماهوارههای سنجش، استفاده از پایگاههای پرتاب روسیه، تبادل دادههای فضایی در دستور کار نهادهای فضایی کشور قرار گرفت.
ماهواره «خیام»؛ همکاری راهبردی جدید (۱۴۰۱)
ماهواره «خیام» نماد همکاری جدید و پیشرفته ایران و روسیه است. این ماهواره سنجش از دور با دقت بالا است که پرتاب آن توسط ماهوارهبر روسی بود.
کاربرد آن در حوزههای کشاورزی، مدیریت منابع آب، پایش محیط زیست، مدیریت بحران است.
خیام نشان داد همکاری ایران و روسیه وارد مرحله راهبردی و بلندمدت شده است و ایران به دادههای تصویری دقیقتری دست یافت و سطح اعتماد فنی دو کشور افزایش پیدا کرد.
وستوچنی و پرتاب همزمان چند ماهواره در سال
ایران از پایگاه فضایی وستوچنی روسیه برای پرتاب ماهوارههای خود استفاده کرده است:
• پرتاب همزمان چند ماهواره ایرانی با ماهوارهبر سایوز انجام شده
• این نشاندهنده: هماهنگی فنی بال اعتماد متقابل، بلوغ برنامه فضایی ایران است.
در این مرحله، ایران ماهوارهها را خودش طراحی کرد و روسیه نقش پرتابگر و شریک عملیاتی را دارد.