نورنیوز-گروه بین الملل: این مرکز آمریکایی آورده است که توافق صلح اخیر میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان که بیش از یک ماه قبل با میانجی‌گری «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا در کاخ سفید انجام شد، نشانه‌ای از شکل‌گیری نظم جهانی تازه‌ای است که از اصول پیشین لیبرالی فاصله می‌گیرد و به سوی نوعی «معامله‌گرایی راهبردی» حرکت می‌کند. در این چارچوب جدید، کشورها به‌جای اتکا بر نهادهای بین‌المللی و همکاری‌های چندجانبه، روابط خود را بر پایه منافع ملی، احترام متقابل به حاکمیت، و دادوستدهای عملی و دوطرفه تنظیم می‌کنند.
بنا بر ادعای نشنال اینترست، ترامپ در آن نشست توانست میان دو کشور قفقاز جنوبی توافقی را حاصل کند که از دید بسیاری از ناظران، موفقیتی چشمگیر محسوب می‌شود. در این توافق، همه طرف‌ها منافع خود را پیش بردند، تعهداتی دادند که توان عمل به آنها را دارند و هیچ‌یک مجبور به عقب‌نشینی یا واگذاری امتیاز بزرگ نشدند. این دستاورد در حالی رقم خورد که طی سه دهه گذشته، هیچ دولت آمریکایی و حتی قدرت‌هایی مانند روسیه و اتحادیه اروپا نتوانسته بودند چنین دستاوردی داشته باشند.
این گزارش احترام واشنگتن به حاکمیت کشورها را نقطه عطف این توافق دانست و موفقیت ترامپ را در ترکیب چند عنصر کلیدی عنوان کرد: حل‌وفصل مناقشه، برقراری صلح، ایجاد مسیرهای حمل‌ونقل و انرژی، فرصت‌های اقتصادی، و در عین حال احترام به حاکمیت ملی کشورها. همین احترام به حاکمیت، به‌عنوان «عنصر گمشده» در تلاش‌های پیشین میانجی‌گران خارجی، عامل اصلی تفاوت در رویکرد ترامپ محسوب می‌شود. وی برخلاف سیاست‌مداران غربی که اغلب خواهان ادغام کشورهای کوچک در ساختارهای منطقه‌ای یا بین‌المللی می شوند با دولت‌های مستقلی که بر حق حاکمیت خود پافشاری می‌کنند، رابطه‌ای برابر برقرار کرد.
نشنال اینترست مدعی است: عامل کلیدی در پایداری بلندمدت این مسیر، چنان‌که «نیکولاس گووسدف» آن را توصیف کرد نقش آن به‌عنوان «مسیر عبور بی‌طرف برای همه انواع تجارت‌ها» خواهد بود. برای تحقق این هدف، هیچ قدرت بزرگی —چه غربی و چه غیرغربی— نباید با استفاده شرکت‌ها از مسیر هر کشوری مخالفت کند. گویا واشنگتن می‌تواند با این وضعیت کنار بیاید، زیرا مشارکت ملموس آمریکا در صلح ارمنستان و آذربایجان —موسوم به مسیر ترامپ برای صلح و شکوفایی بین‌المللی (TRIPP)— «یک ابتکار نظامی یا دفاعی» نیست؛ بنا بر گزارش‌ها و به نقل از مقام‌های آمریکایی، ایالات متحده «تضمین امنیت سخت» ارائه نمی‌دهد و نیرویی در این مسیر مستقر نخواهد کرد.
نشنال اینترست مدعی شد: ایران و روسیه، که در ابتدا نسبت به حضور آمریکا در قفقاز جنوبی واکنش منفی نشان داده بودند، اکنون با واقعیت جدید کنار آمده‌اند زیرا ارمنستان تضمین داده که تمام فعالیت‌های این کریدور مطابق قوانین داخلی این کشور انجام می‌شود ضمن آنکه باکو نیز روابط خود را با تهران و مسکو ترمیم کرده است.
دراین راستا موقعیت ژئواکونومیک باکو هم اهمیت ویژه‌ای دارد؛ این کشور نه‌تنها در هر دو انتهای این کریدور قرار دارد، بلکه نقطه‌ای است که کریدور میانی به‌طور طبیعی با طرح «یک کمربند، یک جاده» چین تلاقی پیدا می‌کند. جمهوری آذربایجان همچنین محل تلاقی مسیر شرق-غرب با «کریدور بین‌المللی حمل‌ونقل شمال-جنوب» است که در آغاز قرن جدید توسط هند، ایران و روسیه ایجاد شد.
طبق این تحلیل، تعامل ارمنستان و جمهوری آذربایجان با آمریکا بازتاب‌دهنده تغییری بنیادین در نظم جهانی است. کشورها دیگر خود را ملزم به اصول نظم لیبرال پس از جنگ سرد نمی‌دانند — نظمی که بر بازار آزاد، نهادهای بین‌المللی، امنیت جمعی، دموکراسی و قانون‌گرایی استوار بود. اکنون جای آن را رویکردی واقع‌گرایانه‌تر «معامله‌گرایی راهبردی» گرفته است.
در این رویکرد، کشورها به‌جای حذف یا رقابت، می‌کوشند از هر فرصت و ارتباطی بیشترین بهره را ببرند، به عبارتی «جمع و ضرب به جای تفریق و تقسیم». این سیاست در میان بسیاری از دولت‌های غیرغربی، اعضای G۲۰ و حتی کشورهای کوچک و متوسط در حال گسترش است. آنها آماده همکاری با همه قدرت‌ها هستند، اما هیچ‌گونه مداخله، تحمیل یا سلطه‌طلبی را نمی‌پذیرند.
به باور کارشناس نشنال اینترست، این روند نشان‌دهنده بازگشت حاکمیت ملی به عنوان اصل محوری نظم جهانی است و پایه گذار این تحول، ترامپ و رهبران ملی‌گرای هم‌فکر او هستند و به همین دلیل ارزش گرفتن یک جایزه صلح نوبل در سال آینده را دارد.
ایرنا