نورنیوز - گروه اقتصادی: ایران در مسیر توسعه انرژی‌های پاک، با ظرفیت‌های عظیم خورشیدی و بادی، بارها تلاش کرده سهم منابع تجدیدپذیر را در سبد انرژی خود افزایش دهد.حدود یک ماه پیش، ابلاغ طرح نیروگاه‌های تجدیدپذیر به‌عنوان طرح پیشران کشور توسط هیئت دولت انجام شد؛ اقدامی که قرار بود نقطه عطفی در توسعه انرژی‌های پاک باشد.
با این حال، روند واردات تجهیزات از چین، بزرگ‌ترین تولیدکننده تجهیزات خورشیدی جهان، به دلیل تعلل وزارت نیرو و گمرک کند پیش می‌رود. طرح ۷۰۰۰ مگاواتی نیروگاه‌های خورشیدی که جزو طرح‌های کلیدی است، همچنان با تاخیر مواجه شده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر این روند ادامه یابد، تابستان آینده ایران مجدد با خاموشی‌های گسترده روبه‌رو خواهد شد.
خاموشی‌ها و فشار بر صنعت
خاموشی‌های مکرر برق در سال‌های اخیر به‌طور مستقیم بیش از ۵۰ درصد بهره‌وری بخش صنعتی کشور را کاهش داده است و خسارت اقتصادی ناشی از آن در سال ۱۴۰۲ بالغ بر ۱۸۳٬۰۰۰ میلیارد تومان گزارش شده است.
توقف خطوط تولید، کاهش ظرفیت عملیاتی کارخانه‌ها و اختلال در زنجیره تأمین، اثرات ملموس و فوری این خاموشی‌ها هستند.کارشناسان انرژی تأکید می‌کنند که نبود تسریع در گسترش نیروگاه‌های تجدیدپذیر، به ویژه تأمین تجهیزات و سرمایه‌گذاری‌ها، تابستان آینده را به دوره‌ای پرخطر برای صنایع و مصرف‌کنندگان خانگی تبدیل خواهد کرد. وابستگی بیش از حد به نیروگاه‌های حرارتی و گاز طبیعی، در شرایط محدودیت سوخت و افزایش تقاضای برق، خطر خاموشی را به شدت افزایش می‌دهد.
نیروگاه‌های خورشیدی؛ راهکاری عملی برای تاب‌آوری شبکه
نیروگاه‌های خورشیدی، به ویژه نیروگاه‌های کوچک و متوسط نصب‌شده در محل مصرف صنایع(تولید در توزیع)، می‌توانند برق مستقیم و پایدار برای خطوط تولید و شبکه صنعتی فراهم کنند.این نیروگاه‌ها کاهش وابستگی به شبکه مرکزی، تامین برق در ساعات اوج مصرف، جلوگیری از توقف خطوط تولید و کاهش هزینه‌های بلندمدت انرژی را تضمین می‌کنند.
ترکیب آن‌ها با باتری‌های ذخیره انرژی امکان تامین برق حتی در شب یا روزهای ابری را فراهم می‌کند و تاب‌آوری صنایع را در برابر ناترازی و خاموشی‌های غیرمنتظره تقویت می‌نماید.ظرفیت تابش خورشیدی متوسط سالانه در ایران حدود ۱۷۰۰ تا ۲۲۰۰ کیلووات‌ساعت بر متر مربع است که نشان می‌دهد کشور توان بالقوه عظیمی برای توسعه نیروگاه‌های خورشیدی دارد.بهره‌برداری از این ظرفیت نه تنها نیازهای برق کشور را کاهش می‌دهد، بلکه فرصت‌های اقتصادی و شغلی جدید در حوزه تولید، نصب و نگهداری نیروگاه‌ها ایجاد می‌کند.
تجربه جهانی و اهمیت همکاری با چین
چندی پیش، ابلاغ طرح نیروگاه‌های تجدیدپذیر به‌عنوان طرح پیشران کشور انجام شد، اما کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون تسریع در واردات تجهیزات از چین، اهداف این طرح‌ها محقق نخواهد شد.چین، به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده تجهیزات خورشیدی، به دلیل روابط اقتصادی و تجاری نزدیک با ایران، می‌تواند روند واردات و نصب صفحات را به طور قابل توجهی سرعت ببخشد.
تجربه کشورهای پیشرفته نشان می‌دهد که توسعه سریع انرژی تجدیدپذیر مستلزم همکاری دولت، بخش خصوصی و واردات تجهیزات مطمئن است.در آلمان و چین، نیروگاه‌های خورشیدی و بادی با بهره‌برداری سریع و سرمایه‌گذاری مشترک، سهم قابل توجهی از برق صنایع و شبکه خانگی را تأمین کرده‌اند و وابستگی به سوخت‌های فسیلی را کاهش داده‌اند.همچنین در ایالات متحده، صنایع با نصب نیروگاه‌های خورشیدی در محل مصرف، برق خطوط تولید را تامین کرده و مازاد انرژی را به شبکه بازمی‌گردانند. ایران نیز با بهره‌گیری از ظرفیت‌های خورشیدی و بادی و همکاری راهبردی با چین می‌تواند جایگاه خود را در میان کشورهای پیشرو منطقه تثبیت کند.
چالش‌های اداری، تهدیدی جدی برای طرح‌های تجدیدپذیر
با وجود مزایای آشکار توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر، روند اجرای طرح‌ها با چالش‌هایی جدی روبه‌روست.یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، تأمین مالی پایدار و به‌موقع است؛ سرمایه‌گذاری در بخش انرژی تجدیدپذیر بدون منابع مالی متناسب با کندی و تاخیر مواجه می‌شود و اجرای طرح‌ها را به عقب می‌اندازد.همچنین واردات تجهیزات، به ویژه طرح ۷۰۰۰ مگاواتی از چین، هنوز به دلیل مشکلات دیوان‌سالاری و اداری، گمرکی و کندی تامین مالی، با تاخیر قابل توجهی روبه‌رو است.علاوه بر این، هماهنگی نهادهای دولتی و خصوصی، از جمله وزارت نیرو، ساتبا و گمرک، نقش حیاتی در سرعت‌بخشی به روند نصب و راه‌اندازی طرح‌ها دارد.کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر این چالش‌ها رفع نشوند و روند فعلی ادامه یابد، تابستان آینده ایران دوباره با خاموشی‌های گسترده مواجه خواهد شد و این خاموشی‌ها تأثیرات اقتصادی و اجتماعی شدیدی بر صنایع و زندگی روزمره مردم خواهد گذاشت.
ابلاغ طرح نیروگاه‌های تجدیدپذیر به‌عنوان طرح پیشران کشور، گامی مهم در توسعه انرژی‌های پاک است. با تسریع واردات تجهیزات، تأمین مالی طرح‌ها و همکاری نهادهای دولتی، ایران می‌تواند سهم انرژی‌های تجدیدپذیر را در سبد برق افزایش دهد، وابستگی به سوخت‌های فسیلی را کاهش دهد و تابستان‌های آینده را بدون خاموشی‌های گسترده پشت سر بگذارد.