نورنیوز-گروه بین الملل: بر اساس رده‌بندی «شاخص گذرنامه هنلی» (Henley Passport Index)، که بر مبنای تعداد کشورهایی که اتباع هر کشور می‌توانند بدون نیاز به ویزا یا با دریافت ویزا هنگام ورود سفر کنند، تنظیم می‌شود، سه کشور آسیایی همچنان در صدر جدول قرار دارند:
سنگاپور با دسترسی بدون ویزا به ۱۹۳ مقصد،
کره جنوبی با ۱۹۰ مقصد،
و ژاپن با ۱۸۹ مقصد.
در مقابل، گذرنامه آمریکا در جایگاه دوازدهم و در کنار مالزی قرار گرفته است. دارندگان این دو گذرنامه امکان سفر بدون ویزا به ۱۸۰ کشور از مجموع ۲۲۷ کشور و قلمرو ثبت‌شده در این شاخص را دارند. به دلیل برابری امتیازها، در عمل ۳۶ کشور از نظر قدرت گذرنامه بالاتر از ایالات متحده قرار گرفته‌اند.
کاهش قدرت گذرنامه آمریکا
در سال ۲۰۱۴، گذرنامه آمریکا در جایگاه نخست این فهرست قرار داشت و تا تابستان ۲۰۲۵ هنوز در میان ۱۰ کشور برتر دیده می‌شد، اما تغییرات اخیر در سیاست‌های ویزا موجب سقوط رتبه آن شد.
از جمله، برزیل در آوریل امسال معافیت ویزا برای شهروندان آمریکا، کانادا و استرالیا را لغو کرد. در همین حال، چین سیاست‌های جدیدی برای تسهیل ورود اتباع کشورهای اروپایی از جمله آلمان و فرانسه اتخاذ کرده، اما نام آمریکا در میان آنها دیده نمی‌شود.
همچنین تغییر در سیاست‌های ورود به پاپوآ گینه نو و میانمار و حذف آمریکا از فهرست کشورهای معاف از ویزای ویتنام از عوامل دیگر این افت عنوان شده‌اند.
کریستیان اچ. کیلن، رئیس شرکت «هنلی و پارتنرز»، در این باره گفت: «کاهش قدرت گذرنامه آمریکا تنها یک جابه‌جایی در رتبه‌ها نیست، بلکه نشانه‌ای از تغییر بنیادی در پویایی‌های جابه‌جایی جهانی و قدرت نرم کشورهاست. کشورهایی که رویکرد باز و همکاری‌جویانه دارند، در حال پیشرفت‌اند و دیگران در حال عقب‌ماندن از این جریان جهانی هستند.»
«قدرت نرم» و سیاست مهاجرت
ریچارد کوئست، دبیر ارشد اقتصادی CNN، با اشاره به کاهش قدرت گذرنامه آمریکا گفت که محدودیت‌های جدید سفر، از جمله مقررات ESTA در اتحادیه اروپا و بریتانیا، در این روند بی‌تأثیر نبوده‌اند. او افزود: «می‌توان ارتباطی میان سیاست‌های مهاجرتی دولت ترامپ و کاهش اعتبار گذرنامه آمریکا یافت.»
با این حال، او تأکید کرد که گذرنامه‌های کشورهای صدرنشین همچنان از ارزش بالایی برخوردارند و برخی افراد ثروتمند از طریق برنامه‌های سرمایه‌گذاری برای شهروندی، از جمله طرح «کارت طلایی ۵ میلیون دلاری» پیشنهادی ترامپ، به دنبال دریافت آنها هستند.
صعود چین و امارات؛ سقوط بریتانیا
در سوی دیگر، چین در ۱۰ سال گذشته پیشرفت قابل توجهی داشته و از رتبه ۹۴ در سال ۲۰۱۵ به رتبه ۶۴ در سال ۲۰۲۵ رسیده است. پکن با اعطای معافیت ویزا به کشورهایی چون روسیه، کشورهای حوزه خلیج فارس، برخی کشورهای آمریکای جنوبی و اروپایی، سیاست «درهای باز» خود را تقویت کرده است.
امارات متحده عربی نیز یکی از موفق‌ترین کشورها در این شاخص محسوب می‌شود؛ این کشور در یک دهه گذشته ۳۴ پله صعود کرده و اکنون در جایگاه هشتم قرار دارد.
در مقابل، بریتانیا که در سال ۲۰۱۵ در صدر فهرست قرار داشت، اکنون با دو پله سقوط نسبت به تابستان گذشته در رتبه هشتم ایستاده است.
شکاف بزرگ میان گذرنامه‌ها
در پایین‌ترین سطح جدول، افغانستان با امکان سفر بدون ویزا به تنها ۲۴ مقصد، در رتبه ۱۰۶ قرار دارد. پس از آن سوریه با ۲۶ مقصد و عراق با ۲۹ مقصد جای گرفته‌اند. به این ترتیب، فاصله بین قدرتمندترین و ضعیف‌ترین گذرنامه‌های جهان به ۱۶۹ مقصد می‌رسد.
رتبه ایران
در این رده‌بندی که به تازگی از سوی این موسسه اعلام شده است، گذرنامه ایران با امکان سفر بدون ویزا یا با ویزا در ورود (visa-on-arrival) به ۴۱ مقصد، در رتبه ۹۸ قرار گرفته است.
براساس شاخص‌های دیگر، گذرنامه ایران در سال ۲۰۲۵ دارای رتبه‌های متغیر ـ تقریباً بین رده‌های ۹۰ تا ۹۸ ـ با امکان سفر بدون ویزا یا با ویزا در ورود به حدود ۴۰ تا ۴۴ کشور، بوده است. در برخی از این رده‌بندی‌ها و فهرست‌ها، بعضی توافق‌های ایران با دیگر کشورها درباره سفر شهروندان از طریق ویزای الکترونیک، یا سفرهای گروهی بدون ویزا، لحاظ نشده است.
برترین گذرنامه‌های جهان در سال ۲۰۲۵
۱. سنگاپور – ۱۹۳ مقصد
۲. کره جنوبی – ۱۹۰ مقصد
۳. ژاپن – ۱۸۹ مقصد
۴. آلمان، ایتالیا، لوکزامبورگ، اسپانیا، سوئیس – ۱۸۸ مقصد
۵. اتریش، بلژیک، دانمارک، فنلاند، فرانسه، ایرلند، هلند – ۱۸۷ مقصد
۶. یونان، مجارستان، نیوزیلند، نروژ، پرتغال، سوئد – ۱۸۶ مقصد
۷. استرالیا، جمهوری چک، مالت، لهستان – ۱۸۵ مقصد
۸. کرواسی، استونی، اسلواکی، اسلوونی، امارات، بریتانیا – ۱۸۴ مقصد
۹. کانادا – ۱۸۳ مقصد
۱۰. لتونی، لیختن‌اشتاین – ۱۸۲ مقصد
۱۱. ایسلند، لیتوانی – ۱۸۱ مقصد
۱۲. آمریکا، مالزی – ۱۸۰ مقصد