نورنیوز - گروه اجتماعی: عطااله پورعباسی، دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی با بیان اینکه فناوری‌های شناختی درنقطه تلاقی سلامت، اقتصاد و امنیت ملی قرار دارند و سرمایه‌گذاری در این حوزه، تنها سرمایه‌گذاری درسلامت نیست، گفت: همگرایی بی‌سابقه علوم اعصاب، هوش مصنوعی، مهندسی و نانوفناوری درحال شکل‌دهی به حوزه‌ای راهبردی به نام «فناوری‌های عصبی» است و در این میان، ایمپلنت‌های مغزی و نوروپروتزها به عنوان پیشرفته‌ترین تجلیات این همگرایی، نقش کلیدی در تعیین مرزهای توانایی‌های بشر در قرن بیست و یکم ایفا می‌کنند.
پورعباسی افزود: ایمپلنت‌های مغزی دستگاه‌ها یا آرایه‌های الکترونی هستند که به صورت تهاجمی در داخل یا روی سطح قشر مغز کاشته می‌شوند و نقش اصلی آنها ثبت سیگنال‌های عصبی و یا تحریک الکتریکی بافت عصبی است و این فناوری هسته مرکزی سیستم‌هایی مانند تحریک عمقی مغز و واسط‌های مغز-رایانه پیشرفته را تشکیل می‌دهد.
دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی اضافه کرد: نوروپروتزها، دستگاه‌هایی هستند که مسیرهای عصبی آسیب‌دیده را دور می‌زنند تا عملکردهای حسی، حرکتی یا شناختی از دست رفته را بازیابی کنند و نمونه‌های بارز شامل دست‌های مصنوعی کنترل شونده با فکر، کاشت حلزون شنوایی و ایمپلنت‌های شبکیه برای بازگرداندن بینایی هستند و این فناوری‌ها تبلور همگرایی بین علوم اعصاب، مهندسی و هوش مصنوعی است.
وی با بیان اینکه توسعه این فناوری‌ها ناظر بر نیازهای حیاتی و فرصت‌های استراتژیک متعددی برای کشور است و ایمپلنت‌های مغزی و نوروپروتزها سهم عمده‌ای در این بازار دارند، افزود: تحول در اقتصاد ملی و خلق ثروت، حرکت به سمت اقتصاد دانش‌بنیان یک ضرورت غیرقابل انکار است.
به گفته وی، حجم بازار جهانی فناوری‌های عصبی در سال ۲۰۲۳ بالغ بر ۲۱.۲ میلیارد دلار برآورد شده و پیش‌بینی می‌شود با نرخ رشد ترکیبی سالانه به حدود ۵۰ تا ۷۲ میلیارد دلار تا سال ۲۰۳۰ برسد.
دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی با اشاره به اینکه سرمایه‌گذاری در این حوزه، ارزش اقتصادی کلانی از طریق خلق بازارهای جدید با ارزش افزوده فوق‌العاده، اشتغال‌زایی برای نیروی کار بسیار متخصص و کاهش وابستگی به واردات ایجاد می‌کند، یاد آور شد: تأمین امنیت ملی و کسب برتری استراتژیک: آینده صنایع دفاعی، امنیت سایبری و برتری شناختی به شدت به فناوری‌های عصبی وابسته است و واسط‌های مغز-رایانه مبتنی بر ایمپلنت‌های مغزی برای کنترل سامانه‌های پیچیده، تقویت شناختی پرسنل و کاربردهای امنیتی، از جمله حوزه‌های راهبردی هستند.
پورعباسی با بیان اینکه خوشبختانه جمهوری اسلامی ایران از پتانسیل و مزایای نسبی قابل توجهی در این حوزه برخوردار است، تصریح کرد: وجود نیروی انسانی جوان، مستعد و متخصص در حوزه‌های مهندسی، پزشکی و علوم اعصاب، حضور پژوهشگران شناخته شده بین‌المللی و دستاوردهای خوب در حوزه‌هایی مانند روش‌های جراحی نوروپروتز، تجارب ارزشمند پژوهشی در حوزه‌های مرتبط مانند سلول‌های بنیادی، داروسانی هوشمند و نوروانفورماتیک بر شمرده می‌شوند.
وی خاطرنشان کرد: به واسطه اقدامات و برنامه‌ریزی‌های ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی با تشکیل کارگروه تخصصی و انتشار ۱۰ درخواست پروپوزال برای تکمیل زنجیره طراحی یک ایمپلنت مغزی، بسترسازی اولیه را انجام داده است و این اقدام منجر به تصویب ۱۸ عنوان طرح با مشارکت حدود ۱۵۶ محقق در ۱۳ دانشگاه برتر کشور شده و نشان از وجود ظرفیت و عزم علمی دارد.
به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، به گفته این مقام با استفاده از مزایای نسبی موجود و رفع چالش‌های شناسایی‌شده از طریق یک برنامه منسجم و حکمرانی هوشمند، کشور می‌تواند خود را در میان بازیگران پیشرو این عرصه استراتژیک در منطقه و جهان قرار دهد و غفلت از این فرصت تاریخی، نه تنها منجر به عقب‌ماندگی فناورانه می‌شود، بلکه وابستگی کشور را در حساس‌ترین حوزه‌های ممکن تضمین خواهد کرد.