نورنیوز-گروه اقتصادی:راه‌اندازی تالار دوم معاملات ارزی توسط بانک مرکزی که با هدف شفاف‌سازی و رسمیت بخشیدن به معاملات ارزی صادرکنندگان خرد صورت گرفت، در همین مدت کوتاه، سیگنال مهمی را به بازار غیررسمی ارز مخابره کرده است. بررسی‌های خبرنگار تسنیم نشان می‌دهد نرخ‌های کشف‌شده در این تالار که بر اساس توافق مستقیم صادرکننده و واردکننده تعیین می‌شود، حدود 15 تا 20 درصد پایین‌تر از نرخ‌های اعلامی در بازار آزاد قاچاق است.
این اختلاف معنادار، گواهی بر این مدعاست که بخش قابل‌توجهی از نرخ‌های بازار آزاد، تحت تأثیر عوامل روانی و انتظارات تورمی است و با مدیریت صحیح و کاهش تنش‌ها، پتانسیل کاهشی است و حرکت به‌سمت نرخ‌های منطقی‌تر را داراست.
تا پیش از این، صادرکنندگان کالاهای کشاورزی، محصولات دانش‌بنیان و سایر گروه‌های کالایی که در زمره صادرکنندگان عمده (نفت، گاز، پتروشیمی، مس و فولاد) قرار نمی‌گیرند، برای فروش ارز حاصل از صادرات خود با چالش‌های متعددی روبه‌رو بودند، بخش بزرگی از این معاملات به‌صورت غیررسمی، در قالب معاملات "پشت‌خطی" یا "کوتاژفروشی و امکان خالی‌فروشی" و به‌دور از نظارت بانک مرکزی انجام می‌شد.
کدام کالاهای صادراتی در تالار دوم ارزی عرضه خواهند شد؟
این فرآیند، ضمن ایجاد بستری برای سفته‌بازی، ریسک بالایی را نیز متوجه طرفین معامله می‌کرد و نظارت سیاست‌گذار پولی بر جریان بازگشت ارز صادراتی را دشوار می‌ساخت، بانک مرکزی با درک این چالش و در راستای ساماندهی بازار ارز، اقدام به راه‌اندازی "تالار دوم ارزی" در مرکز مبادله طلا و ارز کرد، هدف اصلی از این اقدام، ایجاد یک بستر رسمی، شفاف و امن برای معامله ارز حاصل از صادرات این گروه از صادرکنندگان با واردکنندگان متقاضی بود.
کشف نرخ بر اساس عرضه و تقاضای واقعی
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های تالار دوم که بارها توسط مسئولان بانک مرکزی نیز مورد تأکید قرار گرفته، عدم دخالت مستقیم در فرآیند کشف نرخ است. در این تالار، نرخ ارز بر اساس عرضه و تقاضای واقعی و توافق مستقیم میان صادرکننده و واردکننده تعیین می‌شود. بانک مرکزی در این میان تنها نقش ناظر، بازارگردان و تضمین‌کننده نقدشوندگی معاملات را ایفا می‌کند تا از صحت و سلامت فرآیند اطمینان حاصل نماید.
این مکانیزم باعث می‌شود نرخی که در تالار دوم کشف می‌شود، نماینده واقعی‌تری از ارزش ذاتی ارز بر اساس نیازهای تجاری کشور باشد، نه برآمده از هیجانات و فعالیت‌های سفته‌بازانه در بازار غیررسمی.
پیگیری‌ها و شنیده‌ها از فعالان بازار و منابع آگاه حاکی از آن است که نرخ ارز کشف‌شده در تالار دوم از زمان راه‌اندازی تاکنون، به‌طور مستمر حدود 15 تا 20 درصد پایین‌تر از نرخ‌های معاملاتی در بازار آزاد قاچاق، و با اختلاف قابل‌توجهی زیر 100 هزار تومان بوده است. گفتنی است که در این میان عملاً برای نرخ‌های بالای 100 هزار تومان هیچ تقاضایی وجود نداشته است، که نشان از عدم جذابیت این نرخ‌ها برای متقاضیان ارز است.
این شکاف قیمتی، یک سیگنال آشکار برای فعالان اقتصادی و بازار ارز است. زمانی که صادرکننده و واردکننده واقعی در یک محیط رسمی و شفاف بر سر قیمتی به‌مراتب پایین‌تر از بازار آزاد به توافق می‌رسند، این امر نشان‌دهنده حباب و وزن بالای عوامل روانی در نرخ‌های غیررسمی است،
در واقع، این تفاوت قیمت ثابت می‌کند که با کاهش تنش‌های سیاسی و اقتصادی و مدیریت انتظارات، پتانسیل قابل‌توجهی برای کاهش نرخ ارز در بازار آزاد و نزدیک شدن آن به نرخ‌های تعادلی و منطقی وجود دارد. انتظار می‌رود با افزایش حجم معاملات در تالار دوم و تعمیق این بازار، اثرگذاری آن بر کل بازار ارز کشور بیش از پیش نمایان شود.
تسنیم