نورنیوز-گروه اجتماعی: پروبیوتیک‌ها، باکتری‌ها و مخمرهای زنده و مفیدی هستند که با مصرف به مقدار کافی، سلامتی میزبان را بهبود می‌بخشند و امروزه جایگاه ویژه‌ای در علم داروسازی و پزشکی یافته‌اند.
دکتر احمد غلامی - عضو هیات علمی گروه زیست فناوری دارویی در دانشگاه علوم پزشکی شیراز با بیان اینکه سلامتی تنها فقدان بیماری نیست، بلکه به عنوان تعادلی ظریف در تمامی ارگان‌های بدن، به ویژه سیستم گوارش ما تعریف می شود، افزود: در روده‌های هر یک از ما، دنیایی شگفت‌انگیز از میکروارگانیسم‌ها به نام «میکروبیوتا» زندگی می‌کند که نقش کلیدی در حفظ این تعادل ایفا می‌کند و پروبیوتیک‌ها با اثربخشی بر روی این میکروارگانیسم‌ها، در سلامتی ما ایفای نقش می‌کند.
به گفته غلامی، پروبیوتیک‌ها را می‌توان به عنوان سربازان مفید برای روده در نظر گرفت؛ زمانی که تعادل میکروبیوتای روده به دلیل عوامل مختلفی مانند مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، رژیم غذایی نامناسب، استرس یا بیماری به هم می‌خورد (دیس‌بیوزیس)، پروبیوتیک‌ها با کلونی‌سازی در روده و رقابت با میکروب‌های مضر، به بازگرداندن این تعادل کمک می‌کنند.
او بهبود سلامت گوارش را از جمله مهم‌ترین مزایای پروبیوتیک‌ها عنوان کرد و گفت: پروبیوتیک‌ها با کمک به درمان و پیشگیری از اسهال ناشی از مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، بهبود علائم سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) مانند نفخ و درد شکم و کمک به هضم لاکتوز در افراد عدم تحمل لاکتوز، می‌تواند در بهبود سلامت گوارش ما نقش داشته باشند.
این عضو هیات علمی گروه زیست فناوری دارویی با اشاره به اثربخشی پروبیوتیک‌ها بر تقویت سیستم ایمنی ما افزود: حدود 70 درصد از سیستم ایمنی بدن در روده قرار دارد، پروبیوتیک‌ها با تحریک تولید آنتی‌بادهای طبیعی و تقویت سد مخاطی روده، بدن را در برابر عفونت‌ها مقاوم‌تر می‌کنند.
غلامی ادامه داد: همچنین برخی سویه‌های پروبیوتیک قادر به تولید ویتامین‌های گروه B و ویتامین K هستند و در زنان نیز پروبیوتیک‌ها با حفظ تعادل فلور طبیعی واژن و پیشگیری از عفونت‌های قارچی و باکتریایی، به افزایش سلامت کمک می کنند.
ملاحظات مصرف و نکات مهم برای بیماران
او با تاکید بر اینکه با وجود بی‌خطر بودن اغلب پروبیوتیک‌ها، مصرف آن‌ها نیازمند دقت و توجه است، افزود: بهترین زمان مصرف پروبیوتیک، دو تا سه ساعت پس از مصرف آنتی‌بیوتیک است تا از تخریب باکتری‌های مفید در اثر مصرف آنتی‌بیوتیک جلوگیری شود؛ همچنین دوره مصرف پروبیوتیک باید تا چند روز پس از اتمام دوره آنتی‌بیوتیک ادامه یابد.
شرایط نگهداری
به گفته غلامی، بسیاری از پروبیوتیک‌ها به ویژه انواعی که در داروخانه‌ها به صورت دارو عرضه می‌شود، نیاز به نگهداری در یخچال (دمای ۲-۸ درجه سانتی‌گراد) دارد، بنابراین لازم است به دستور درج شده روی جعبه توجه شود و رعایت نکردن این موضوع منجر به کاهش شدید تعداد باکتری‌های زنده و بی‌اثر شدن محصول می‌شود.
تداخل‌های دارویی
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شیراز تاکید کرد: در افراد با سیستم ایمنی بسیار ضعیف، مانند بیماران تحت شیمی‌درمانی، ایدز پیشرفته یا افرادی که داروهای سرکوب‌گر ایمنی قوی مصرف می‌کنند، مصرف پروبیوتیک‌ها لازم است با نظر پزشک باشد.
عوارض جانبی
او در ادامه به عوارض احتمالی مصرف پروبیوتیک‌ها پرداخته و در این زمینه توضیح داد: ممکن است در ابتدای مصرف، علائم خفیفی مانند نفخ یا گاز روده در افراد ایجاد شود که اغلب پس از چند روز برطرف می شود، اما شروع مصرف با دوز پایین‌تر می‌تواند به کاهش این عوارض کمک کند.
پروبیوتیک در مقابل مکمل غذایی
غلامی با اشاره به اینکه پروبیوتیک‌ها هم به شکل دارو (دارای شماره ثبت از سازمان غذا و دارو) و هم به شکل مکمل غذایی در بازار موجود هستند، گفت: پروبیوتیک‌هایی که به صورت دارو عرضه می شوند، استانداردهای سخت‌گیرانه‌تری از نظر تعداد باکتری زنده (CFU) و خلوص دارند و برای هدف درمانی خاصی فرموله شده‌اند؛ بنابراین، مشورت با داروساز برای انتخاب محصول مناسب بسیار حائز اهمیت است.
خوددرمانی را کنار بگذاریم!
توصیه دیگر این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در خصوص مصرف پروبیوتیک‌ها، ضرورت مشورت با پزشک در مواردی مانند بیماری‌های التهابی روده بود.
بنابر اعلام وزارت بهداشت، غلامی یادآور شد: در مجموع پروبیوتیک‌ها ابزارهای قدرتمندی برای ارتقای سلامت هستند، اما مانند هر داروی دیگری، مصرف آگاهانه و منطقی آن‌ها کلید دستیابی به فواید مطلوب است. با انتخاب محصول مناسب بر اساس سویه‌های موثر و رعایت دقیق دستورالعمل مصرف و نگهداری، می‌توان از آن برای داشتن یک زندگی سالم‌تر بهره برد.
ایسنا