نورنیوز-گروه اقتصادی: در سطح جهانی، آمارها نشان می‌دهد که حدود ۱۷.۳٪ از کل خریدهای خرده‌فروشی به صورت آنلاین انجام می‌شود و باقی (بیش از ۸۲٪) همچنان از فروشگاه‌های فیزیکی صورت می‌گیرد. در این میان، آمریکا با سهم ۳۳.۷٪ و چین با سهم ۳۱.۲٪ از بازار آنلاین، عملاً موتور تجاری دیجیتال جهان هستند و تقریباً دو سوم معاملات آنلاین را در اختیار دارند. پس از آن، کشورهای پیشرفته‌ای مانند انگلستان با ۲۳.۲٪ و کره جنوبی با ۲۲٪ سهم، جایگاه‌های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند؛ کشورهایی که زیرساخت‌های اینترنتی قوی، نفوذ بالای موبایل و فرهنگ مصرف دیجیتال دارند. با وجود این شیوع جهانی، وضعیت خرید آنلاین در ایران هنوز در مراحل اولیه است. طبق گزارش دیجی‌کالا، سهم فروش آنلاین از کل بازار خرده‌فروشی ایران حدود ۴٪ برآورد می‌شود. مطالعات دیگر نیز نشان می‌دهند که کسب‌وکارهای آنلاین در ایران افزایشی چشمگیر داشته‌اند و تقریباً ۶٪ از بازار خرده‌فروشی به بخش فروش آنلاین اختصاص یافته است. بر اساس گزارش رسمی شاپرک در اسفند ۱۴۰۳، ارزش تراکنش‌های شبکه پرداخت کشور در آن ماه ۲۰,۵۳۹,۳۷۱,۶۵۰ میلیون ریال (معادل حدود ۲۰٫۵ میلیون میلیارد ریال) بوده است. علاوه بر رشد ارزش، تعداد تراکنش‌ها نیز افزایش یافته بود؛ تعداد تراکنش‌های الکترونیکی به ۳.۶ میلیارد تراکنش رسیده و میانگین خرید آنلاین در ایران حدود ۳۴۳ هزار تومان بوده است. اما چرا ایران هنوز به مرز اشباع دیجیتال نرسیده است؟ چالش‌های متعددی بر سر راه این تحول وجود دارد:
اعتماد کاربران
یکی از بزرگ‌ترین موانع، اطمینان مصرف‌کننده به فروشگاه‌های آنلاین است. پژوهشی درباره عوامل مؤثر بر اعتماد در کسب‌وکارهای الکترونیک ایران نشان می‌دهد که شفافیت در پیگیری سفارش، امنیت تراکنش‌ها، تحویل به‌موقع و کیفیت کالا پس از تحویل، سه عامل کلیدی در جلب اعتماد مشتری هستند.
محدودیت‌های زیرساختی و تحریم‌ها
محدودیت دسترسی به خدمات بانکی بین‌المللی، دشواری لجستیک، و محدودیت در واردات کالاهای خارجی، بازار ایران را از بسیاری از فناوری‌ها و پلتفرم‌های جهانی دور نگه داشته است. همچنین مقررات پیچیده و تغییرات سریع در قوانین تجارت الکترونیک باری مضاعف بر فعالان دیجیتال ایجاد کرده است.
تأخیر در فرهنگ مصرف آنلاین
در ایران، هنوز کاربران به فروشگاه فیزیکی اعتماد بیشتری دارند و تجربه لمس کالا، بازدید حضوری و مشاوره از فروشنده در خرید، برای اکثر افراد ارزش بالایی دارد. با این حال، فرصت‌ها کم نیستند. نفوذ موبایل، افزایش دسترسی به اینترنت پهن‌باند، رشد شبکه‌های اجتماعی و تجارت از طریق پیام‌رسان‌ها، و تقاضای فزاینده مصرف‌کنندگان جوان برای راحتی و سرعت، بستر رشد قوی برای تجارت الکترونیک ایجاد کرده‌اند. اگر ایران بتواند موانع اعتماد و زیرساخت‌ها را کاهش دهد و تجربه کاربری روان و مطمئنی ارائه کند، امکان دارد طی دهه پیش‌رو سهم آنلاین در خرید خرده‌فروشی به سطح جهانی نزدیک شود. امری که نه تنها رفاه مصرف‌کننده را افزایش می‌دهد، بلکه به توسعه کسب‌وکارها، جذب سرمایه‌گذاری و رقابت منطقه‌ای نیز کمک می‌کند.