نورنیوز-گروه اقتصادی: گرچه تلاش برای تشویق صنایع بزرگ به احداث نیروگاه از دهه ۸۰ شروع شده بود اما برق ارزان و نبود الزام قانونی سبب شد تا پس از یک دوره نیروگاه‌سازی صنایع در این دهه صنعت دیگر رقبتی برای ساخت واحدهای نیروگاهی از خود نشان ندهد.
اما با تشدید ناترازی برق در سال ۱۴۰۰ فرایند ساخت نیروگاه توسط صنایع مورد توجه جدی وزارت نیرو قرار گرفت و از طرف دیگر قانون مانع زدایی از صنعت برق براین موضوع تاکید داشت. بر این اساس در همان سال ۱۴۰۰ وزارت نیرو و وزارت صنعت، معدن و تجارت اقدام به امضای تفاهم نامه ای برای ترغیب بخش صنعت به ساخت نیروگاه کردند.
همچنین بر اساس ماده ۴ قانون مانع زدایی از صنعت برق، صنایع انرژی‌بر با هماهنگی وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت نیرو مکلف شدند، حداقل ۹۰۰۰ مگاوات نیروگاه حرارتی با بازدهی حداقل ۵۵ درصد و ۱۰۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر و پاک تا پایان سال ۱۴۰۴ از محل منابع داخلی صنایع مذکور احداث کنند. در صورت عدم احداث، تأمین برق این صنایع در شرایط کمبود برق، در اولویت طرح‌های مدیریت مصرف برق وزارت نیرو قرار می‌گیرد.
فرایند احداث نیروگاه توسط صنایع از همان سال در دستور کار قرار گرفت و کم و بیش برخی صنایع اقدام به احداث نیروگاه کردند. در تیرماه سال ۱۴۰۰ وزیر وقت نیرو از جزئیات صدور موافقت اصولی برای احداث نیروگاه‌هایی با ظرفیت ۱۰ هزار و ۵۰۰ مگاوات از سوی صنایع بزرگ خبر داد و گفت: امیدواریم صنایع با این اقدام فشار سنگینی را از روی دوش صنعت برق کشور که می‌بایست جوابگوی نیازهای متعددی در بخش‌های خانگی و تجاری و صنایع خرد باشد، بردارند.
رضا اردکانیان همان زمان اعلام کرد: بعد از مذاکرات مفصل و اعلام آمادگی صنایع بزرگ از طریق وزارت صنعت، معدن و تجارت که حدود یک هفته پیش صورت گرفت، ۱۳ واحد بزرگ صنعتی در فولاد و آلومینیوم و مس اعلام آمادگی کردند که برای مصارف خود نیروگاه‌هایی را جمعا به ظرفیت ۱۰ هزار و ۵۰۰ مگاوات احداث کنند که موافقت اصولی برای احداث این نیروگاه‌ها صادر شد.
دوازدهم تیرماه امسال مجری طرح احداث نیروگاه های خودتامین صنایع شرکت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران(توانیر)معتقد است: بیش از ۱۳۰۰ مگاوات نیروگاه صنایع تا پایان سال به مدار می آید
مهدی مقیم زاده گفت: ۱۳۱۸ مگاوات از ۶۰۴۱ مگاوات ظرفیت نیروگاهی در حال احداث صنایع انرژی‌بر، تا پایان امسال وارد مدار تولید برق کشور می‌شوند.
وی مجموع نیروگاه های اجرا شده و در دست اجرای صنایع انرژی‌بر را ۸ هزار و ۷۲ مگاوات اعلام کرد که ۲ هزار و ۳۱ مگاوات آن تاکنون اجرا و به بهره برداری رسیده است.
تعلل صنایع در احداث نیروگاه
اما در تازه ترین اظهار نظر در این خصوص، مجری طرح احداث نیروگاه‌های خودتأمین توانیر اعلام کرد: با وجود صدور موافقت اصولی برای احداث بیش از ۱۹ هزار مگاوات ظرفیت نیروگاهی توسط صنایع انرژی‌بر، تنها بخش اندکی از این تعهدات عملی شده و این موضوع صنعت برق کشور را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده است.
مهدی مقیم‌زاده، با انتقاد از تعلل صنایع بزرگ در اجرای تعهدات قانونی خود گفت: تاکنون برای احداث ۱۹ هزار و ۳۵۷ مگاوات ظرفیت نیروگاهی توسط صنایع انرژی‌بر موافقت اصولی صادر شده است، اما سهم تحقق‌یافته این تعهدات بسیار محدود بوده و بخش عمده‌ای از پروژه‌ها یا اجرا نشده و یا در مراحل ابتدایی باقی مانده است.
وی افزود: بر اساس ماده ۴ قانون مانع‌زدایی از توسعه صنعت برق، صنایع فولاد، مس، پتروشیمی، آلومینیوم، پالایشگاه‌ها و سایر صنایع انرژی‌بر موظف‌اند زیرساخت‌های انرژی خود را تامین کنند. با این حال، عمل نکردن این صنایع به وظایف قانونی، باعث شده بخش قابل توجهی از بار ناترازی و محدودیت انرژی همچنان بر دوش شبکه برق کشور باقی بماند.
مقیم‌زاده درباره وضعیت فعلی خاطرنشان کرد: از ظرفیت اعلام شده، تنها ۲۶۱۰ مگاوات نیروگاه به بهره‌برداری کامل رسیده و حدود ۸۰۸۰ مگاوات در دست اجرا یا اجرایی شده است. در حالی که بخش اعظم ظرفیت مصوب همچنان بلاتکلیف مانده و سرعت عمل صنایع به هیچ‌وجه پاسخگوی نیاز روزافزون شبکه نیست.
وی ادامه داد: در شرایطی که به دلیل ناترازی‌های انرژی مدت زمان محدودیت برای صنایع افزایش یافته، عدم پایبندی صنایع انرژی‌بر به تعهدات احداث نیروگاه نه تنها خود این صنایع بلکه کل شبکه برق کشور را دچار مشکل کرده است.
به گفته مجری طرح نیروگاه‌های خودتامین توانیر، علاوه بر کم‌کاری صنایع، موانعی همچون محدودیت در تخصیص سوخت نیروگاه‌های حرارتی، زمان‌بر بودن اخذ مجوزهای زیست‌محیطی، تامین مالی و اجرای ناقص آیین‌نامه‌های قانونی نیز بر شدت مشکلات افزوده است.
وی خاطرنشان کرد: اگر صنایع بزرگ کشور در مسیر احداث نیروگاه‌های خودتامین با جدیت و سرعت بیشتری عمل نکنند، تاب‌آوری شبکه و مدیریت ناترازی انرژی در سال‌های آینده با چالش‌های جدی‌تری روبه‌رو خواهد شد.
علت تعلل چیست؟
رئیس گروه توسعه نیروگاه‌ها در صنایع و شهرک‌های خورشیدی ساتبا با اشاره به دغدغه‌های صنایع در حوزه توسعه انرژی های تجدیدپذیر بر این باور است که اصلی ترین مسئله‌ای که در این راستا برای صنایع اهمیت ویژه‌ای دارد این است که بتوانند معافیت خاموشی بگیرند. از طرف دیگر تامین منابع مالی و موضوعات زیرساختی برای اتصال به شبکه بزرگ از گلوگاه‌هایی است که می تواند ضمن پوشش تولید برق هزار مگاواتی از طریق منابع تجدیدپذیر، صنایع را در کمک به ناترازی کشور همراه کند.
علی قاسم‌نژاد، در خصوص تامین برق صنایع، گفت: بر اساس ماده ۴ قانون مانع‌زادایی از صنعت برق، صنایع بزرگ مکلف‌اند تا نیروگاهی ۱۰ هزار مگاواتی احداث کنند که از این میزان حدود هزار مگاوات آن نیروگاه تجدیدپذیر به ویژه خورشیدی باشد.
وی با اشاره به صدور ۴ هزار مگاوات پروانه تهاتر صنایع از جمله صنایع فولادی، مس و انرژی‌بر، ادامه داد: برهمین اساس برخی از صنایع در حال پیشبرد برنامه های خود برای توسعه نیروگاه های تجدیدپذیر هستند.
رئیس گروه توسعه نیروگاه‌ها در صنایع و شهرک‌های خورشیدی ساتبا تاکید کرد: باوجود اینکه هنوز صنایع به دلایل منابع مالی، تسهیلات نظام بانکی، واردات تجهیزات و تخصیص ارز و ... نتوانسته‌اند به نقطه و ظرفیت مد نظر دست یابند اما همچنان موضوعات مربوط به صدور مجوزها و پروانه‌های ساخت صورت می‌گیرد.
وی پیش بینی کرد که با توجه به قوانین موجود، مصوبه‌های هیات وزیران و تخصیص زمین و باتوجه به اهداف دولت در دستیای به ۷ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی تا پایان سال، تاسیس این نیروگاه‌ها سرعت بیشتری گرفته و شاهد وارد مدار شدن نیروگاه‌های تجدیدپذیر باشیم.
به گفته قاسم‌نژاد؛ شرکت توانیر در ابلاغیه‌ای به صنایع اعلام کرده است که اگر درصدی از میزان مصرفی را از طریق نیروگاه خورشیدی تامین کنند، می توانند معافیت خاموشی بگیرند.
وی درخصوص دلایل کم‌توجهی صنایع به احداث این نوع نیروگاه‌ها نیز گفت: باتوجه به تقسیم‌بندی صنایع به دو بخش کوچک و بزرگ، درحال حاضر اصلی‌ترین دغدغه صنایع کوچک این است که بتوانند به ازای احداث نیروگاه تجدیدپذیر از معافیت‌های خاموشی برخوردار باشند. اما به دلیل اینکه ممکن است برخی از صنایع کوچک که در همسایگی این صنایع هستند تمایلی به انجام آن نداشته باشند و باتوجه به اینکه فیدرهای این صنایع اغلب مشترک است، وزارت نیرو فقط می تواند درصدی از معافیت را به فیدرها بدهد که توسط نیروگاه تجدیدپذیر تولید می‌شود.
رئیس گروه توسعه نیروگاه‌ها در صنایع و شهرک‌های خورشیدی ساتبا ادامه داد: هنوز اقتصاد این موضوع به شکلی نبوده که صنایع کوچک را تشویق به احداث این نیروگاه‌های تجدیدپذیر کند. به همین دلیل ممکن است یک صنعت نیروگاه تاسیس کند اما آن نیروگاه برق تولیدی فیدر را پشتیبانی نکند و دوباره برق قطع شود. از طرف دیگر هزینه احداث این نیروگاه‌ها نیز به شکلی است که تنها در صورت ارائه تسهیلات می‌توانند به ان توجه کنند. اما برخی از صنایع بزرگ اقداماتی در این خصوص انجام داده اند.
به گفته وی؛ باوجود اینکه به دلیل ناترازی صنایع ناچار به احداث و روی آوردن به احداث نیروگاه‌های خورشیدی هستند اما در مقایسه با سایر کشورهای دنیا، هزینه‌های اتصال به شبکه و خطوط انتقال در کشور به شکلی نیست که صنایع کوچک بتوانند از طریق منابع خود آن را پوشش دهند.
وی در پایان افزود: بنابراین اگر صندوق توسعه ملی بتواند هزینه‌های این صنایع را در راستای دستیابی که ۷ هزار نیروگاه خورشیدی پوشش دهد می تواند سرعت بسیار بالایی به توسعه این صنعت دهد.