×
اجتماعی
شناسه خبر : 245473
تاریخ انتشار : سه‌شنبه 1404/06/25 ساعت 09:31
98 درصد حجم آب دریاچه ارومیه از دست رفت

98 درصد حجم آب دریاچه ارومیه از دست رفت

98 درصد حجم آب دریاچه ارومیه از بین رفته و این پهنه آبی عظیم، حالا به دشتی نمکی و بی‌جان تبدیل شده است. مهدی زارع استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی، با بیان دلایل انسانی و مدیریتی این فاجعه، تأکید کرد: «پیش‌بینی دریاچه در حال مرگ، دیگر فقط یک هشدار نیست؛ یک واقعیت تلخ است.»

نورنیوز-گروه اجتماعی: استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله با بیان اینکه حجم آب دریاچه ارومیه بیش از ۹۸ درصد نسبت به سطح آن در سال ۱۳۷۴ کاهش یافته است، تاکید کرد: در سال جاری پیش‌بینی شوم «دریاچه در حال مرگ» به واقعیت تبدیل شده و دشتی نمکی و بی‌حاصل را به جا گذاشته که سلامت و معیشت میلیون‌ها نفر را تهدید می‌کند و خشک شدن این بزرگترین دریاچه شور خاورمیانه نتیجه مدیریت ناکارآمد، مداخلات انسانی مانند ساخت پل و میان‌گذر و احداث بیش از ۴۰ سد بر روی رودخانه‌های تغذیه‌کننده است.

مهدی زارع با اشاره به وضعیت دریاچه ارومیه گفت: در نیمه سال ۱۴۰۴، فرایند خشک شدن دریاچه ارومیه به نقطه‌ای از فروپاشی و خشکی کامل رسید و تصاویر ماهواره‌ای تأیید می‌کنند که بخش‌های جنوبی و شمالی تقریباً به طور کامل خشک شده‌اند. حجم آب بیش از ۹۸ درصد نسبت به سطح آن در سال ۱۳۷۴ کاهش یافته است. این پیامد غم‌انگیز صرفاً یک شکست محیط زیستی نیست، بلکه نشانه‌ای آشکار از یک روال معیوب، کمبود مزمن بودجه و بی‌تحرکی نهادی است. شکست در نجات دریاچه، علی‌رغم دهه‌ها هشدار و راه‌اندازی برنامه‌های احیاء، نشان‌دهنده ناتوانی سیستماتیک در گذار از اولویت‌های اقتصادی کوتاه‌مدت به پایداری محیط زیستی بلندمدت است.

وی، دریاچه ارومیه را یک حوضه آبریز فوق شور و درون‌ریز و بزرگترین بدنه آبی داخلی در کشور و بزرگترین دریاچه فوق شور در خاورمیانه توصیف کرد و ادامه داد: اهمیت بین‌المللی آن با تعیین آن به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره یونسکو و سایت رامسر از دهه ۱۳۵۰ برجسته شد که نقش حیاتی آن را در اکوسیستم منطقه‌ای و به عنوان زیستگاهی برای تنوع زیستی منحصر به فرد نشان می‌داد. از نظر تاریخی، دریاچه همچنین نقش مهمی در تنظیم اقلیم محلی، ایجاد تابستان‌های خنک‌تر و زمستان‌های گرم‌تر و اثرگذاری بر الگوهای بارش منطقه‌ای داشته است.

زارع اضافه کرد: با این حال، از اواسط دهه ۱۳۷۰، این دریاچه در وضعیت کاهش سریع و فاجعه‌باری قرار گرفت. تصاویر ماهواره‌ای و داده‌های علمی، کاهش سرسام‌آور حجم آب آن را نشان می‌دهند، به طوری که کل آب موجود در آن در سال ۱۴۰۴ کمی بیش از یک درصد از حجم آن در سال ۱۳۷۴ تخمین زده می‌شود که کاهشی بیش از ۹۸ درصد را نشان می‌دهد. این امر، مناطق وسیعی از بستر دریاچه را به نمکزارهای در معرض دید تبدیل کرده و هشدارهای جدی در مورد فروپاشی برگشت‌ناپذیر محیط زیستی و پیامدهای شدید برای سلامت انسان را به همراه داشته است.

این استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله یکی از مداخلات کلیدی انسانی  در جهت خشک شدن دریاچه ارومیه را ساخت گذرگاه شهید کلانتری و پل دریاچه ارومیه دانست و ادامه داد: پروژه‌ای که ابتدا در دهه ۱۳۵۰ آغاز شد و در اوایل دهه ۱۳۸۰ احیاء و در آبان ۱۳۸۷ با افتتاح پلی بر روی شکاف باقی‌مانده تکمیل شد. در حالی که برخی مطالعات در ابتدا استدلال می‌کردند که پل و گذرگاه اثر حداقلی بر الگوهای کلی شوری خواهند داشت، تحقیقات مختلف این پروژه را به عنوان یک عامل مهم نشان داده که روند خشک شدن دریاچه را تسریع کرده است، به ویژه پس از سال ۱۳۸۰ این روند بسیار مؤثرتر شده است.

ضرورت‌هایی برای حل مشکلات ارومیه

زارع با تاکید بر اینکه وضعیت دریاچه ارومیه در سال ۱۴۰۴ و دلایل فروپاشی آن، به عنوان یک داستان هشداردهنده از فاجعه محیط زیستی ناشی از فعالیت‌های انسانی است، تاکید کرد: برای جلوگیری از سرنوشت مشابه برای سایر حوضه‌های آبریز درون ریز ایران و رسیدگی به چالش های باقی مانده در حوضه دریاچه ارومیه، یک تغییر اساسی در رویکرد ضروری است.

وی ادامه داد: برای احیای دریاچه ارومیه سامانه مدیریت جامع و یکپارچه منابع آب باید اجرا شود. این رویکرد باید با پرداختن همزمان به همه عوامل، از جمله جریان آب، تقاضای کشاورزی، مصرف شهری و موانع فیزیکی درون خود دریاچه، از حکمرانی سنتی و مجزا فراتر رود. هدف باید مدیریت حوضه به عنوان یک سامانه هیدرولوژیکی واحد و به هم پیوسته باشد.

این محقق حوزه مخاطرات با تاکید بر اینکه اصلاحات اساسی در سیاست‌گذاری و اقتصاد در سطح ملی هم لازم است، خاطر نشان کرد: . این شامل تغییر از کشاورزی پرمصرف تحت حمایت دولت به محصولات کم آب بر و پذیرش گسترده فناوری‌های مدرن آبیاری کم مصرف است. چنین گذاری باید با حمایت اقتصادی از کشاورزان همراه باشد تا منابع درآمد جایگزین مناسب تضمین شود و تاب آوری محلی ایجاد شود.

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله اضافه کرد: یک چارچوب حکمرانی شفاف و مشارکتی شامل همه ذینفعان، از جوامع محلی و کشاورزان گرفته تا وزارتخانه‌های دولتی و سازمان‌های بین‌المللی، باید در فرآیندی شفاف و عاری از مداخلات سیاسی و اختلافات بوروکراتیک شکل بگیرد. شکست طرح احیای دریاچه ارومیه در دهه نود و طی دولت‌های یازدهم تا سیزدهم، شکست توصیه‌های فنی آن نبود، بلکه شکست اراده حکمرانی برای اجرای آنها بود. بدون اصلاحات نهادی از بالا به پایین و از پایین به بالا که به علل ریشه‌ای بحران حکمرانی بپردازد، هیچ راه حل فنی - چه نقض گذرگاه یا یک پروژه انتقال آب چند میلیارد دلاری - برای نجات دریاچه کافی نخواهد بود.

احداث ۴۰ سد روی رودخانه‌های ارومیه

زارع با اشاره به وضعیت فعلی دریاچه ارومیه با بیان اینکه سطح آب دریاچه ارومیه بین سال‌های ۱۳۷۴ تا ۱۴۰۴ تغییرات چشمگیری داشته است، گفت: بیش از ۹۰ درصد از مساحت سطح دریاچه تقریباً از دست رفته، در سال ۱۳۷۴ به میزان ۶۰۰۰ کیلومتر مربع و در سال ۱۳۹۴ کمترین‌ مساحت به حدود ۵۰۰ کیلومتر مربع کاهش یافته است. پس از  سال آبی پر بارش ۱۳۹۷-۱۳۹۸ مساحت آن به حدود ۳۰۰۰ کیلومتر مربع افزایش یافت. در سال ۱۳۷۴ حجم تخمینی حدود ۳۰ تا ۳۲ میلیارد متر مکعب بود که در سال ۱۳۹۴ به میزان بسیار پایین حدود ۰.۵ تا یک میلیارد متر مکعب کاهش یافت. این حجم در سال ۱۴۰۳ به حدود ۲ میلیارد متر مکعب رسید که نشان می‌داد حدود ۹۵ درصد از حجم اولیه آن از دست رفته است.

وی ​​علت اصلی خشک شدن دریاچه ارومیه را ساخت بیش از ۴۰ سد بر روی رودخانه‌هایی دانست که دریاچه را تغذیه می‌کردند و به همین دلیل جریان ورودی را به شدت کاهش داد و اضافه کرد: در کنار آن گسترش زمین‌های کشاورزی آبیاری شده برای محصولات پرآب مانند سیب و چغندر قند، رودخانه‌ها را قبل از رسیدن به دریاچه خشک کرد.

زارع خاطر نشان کرد: مجموعه‌ای از خشکسالی‌های شدید در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ شمسی بحران را تسریع کرد. ساخت میانگذر دریاچه که گردش آب را مختل کرد، پمپاژ آب‌های زیرزمینی را افزایش داد و آلودگی را به دنبال داشت. همچنین گذرگاه شهید کلانتری به عنوان نمادی بسیار مشهود و آسیب‌رسان از انتخاب‌های غلط بوده است. این گذرگاه اگرچه علت اصلی زوال دریاچه نیست، اما نقش گذرگاه به عنوان یک مانع فیزیکی که سایر عوامل استرس‌زا را تقویت می‌کرد، قابل اغماض نیست.

این استاد حوزه مخاطرات تاکید کرد: باید توجه کنیم که میان‌گذر شهید کلانتری، دریاچه ارومیه را به دو حوضه شمالی و جنوبی تقسیم و در نتیجه تبادل طبیعی آب و نمک را مختل می‌کند. این روال جدید با گردش تاریخی متفاوت است و دریاچه با وجود میان گذر نمی‌تواند هیدرودینامیک از پیش موجود را تکرار کند و برخی مطالعات، معکوس شدن جهت‌های قبلی را نشان می‌دهند.

به گفته وی اندازه‌گیری‌ها نشان می‌دهد که شوری در حوضه شمالی از مقادیر تاریخی ۱۷۰ تا ۱۸۵ گرم در لیتر به بیش از ۳۰۰ گرم در لیتر و گاه به بیش از ۳۶۰ گرم در لیتر می‌رسد و سطح آب با نرخ تقریبی ۰.۲۵ متر در سال کاهش یافته و از سال ۱۳۸۰ تاکنون مرتبا افت کرده است.

زارع اضافه کرد: با از بین بردن تاب‌آوری طبیعی دریاچه، میانگذر دریاچه، یک فاجعه آهسته را به یک فروپاشی سریع و تمام عیار تبدیل کرد. تا اینکه سال ۱۴۰۴، پیش‌بینی شوم «دریاچه در حال مرگ» به واقعیت تبدیل شده و دشتی نمکی و بی‌حاصل را به جا گذاشته که سلامت و معیشت میلیون‌ها نفر را تهدید می‌کند. شکست در نجات دریاچه، یادآوری آشکاری از عواقبی است که منافع اقتصادی و سیاسی کوتاه‌مدت پر اهمیت‌تر از  اولویت‌های محیط زیستی دیده شود.


نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
عراقچی: پیگیر صدور روادید نمایندگان ایران برای قرعه‌کشی جام جهانی هستیم
وقوع زلزله 5 ریشتری در قرقیزستان و روسیه
لغو پروازهای هواپیمایی ایتالیا به تل‌آویو تا ابتدای 2026
پزشکیان: اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر در دستور کار قرار گیرد
ایران به رأی دادگاه انگلیس در پرونده کرسنت اعتراض کرد
واکنش عراقچی به پول پاشی رژیم صهیونیستی در فضای مجازی
محل بازی سپاهان و آخال مشخص شد
افشاگری بزرگ؛ استرالیا در زنجیره تسلیحاتی تل‌آویو
پیام پزشکیان به کاروان ورزشی ایران در رقابت‌های همبستگی کشورهای اسلامی
ریچارد نفیو: مکانیسم ماشه روی کاغذ است/چین و روسیه اسنپ بک را بی اثر میکنند
سریال «خانه عروسک‌ها» با 22 گوینده دوبله شد
بارش و دمای کشور تا پایان آبان چگونه خواهد بود؟
ابقای شهردار اهواز
ساختمان شرکت نفت ایران در لندن مصادره شد
چین: همکاری با ایران در چارچوب قوانین بین‌المللی مشروع است
پرونده دختر گمشده در شیراز منجر به صدور قرار نهایی شد
عارف: استفاده از فناوری‌های نوین برای حل ناترازی‌ها ضرورت دارد
«مارین لوپن» انحلال مجلس ملی فرانسه را خواستار شد
مادران دارای 3 فرزند، با 20 سال سابقه بازنشست می‌شوند
پیش‌ثبت‌نام حج تمتع 1405 از هفته دیگر آغاز می‌شود
برندگان نوبل پزشکی 2025 معرفی شدند + جزییات
یک تبعه فرانسوی-آلمانی از اتهام جاسوسی در جنگ 12 روزه، تبرئه شد
هیات منصفه دادگاه مطبوعات بار دیگر «مصطفی کواکبیان» را مجرم شناخت
کالاس بار دیگر بر تداوم دیپلماسی هسته‌ای با ایران تاکید کرد
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی معرفی شد
کشف ذخایر جدید گاز و نفت در کشور
فعال محیط زیست سوئدی توسط صهیونیست ها شکنجه شد
قیمت دلار امروز دوشنبه 14 مهر 1404
ایران نما | معرفی جاذبه های گردشگری شهرهای ایران(94) « بیستون»
قیمت طلا و سکه امروز دوشنبه 13 مهر + جدول
اردوغان به جمهوری آذربایجان می‌رود
عارف: معضل پسماند سه استان شمالی کشور باید حل شود
وزیر آموزش و پرورش: هزارمین مدرسه کانکسی کشور جمع آوری شد
سرلشکر حاتمی: در حین مذاکره مورد تهاجم قرار گرفتیم
نخست‌وزیر جدید فرانسه یک ماه هم دوام نیاورد!
تمایل زوج‌های ایرانی داشتن 3 فرزند است
دستگیری اوباش خطرناک شمال پایتخت با چهار قبضه سلاح
دستور اژه‌ای برای کنترل بازار و مقابله قاطع با گرانفروشی
قهرمانان تیم ملی کشتی مهمان امام رضا(ع) شدند
فرمانده نیروی دریایی ارتش به روسیه رفت
نورنما | تظاهرات 250 هزار نفری در آمستردام علیه رژیم صهیونیستی
آغاز تحقیقات در مورد علت حادثه مرگبار آزمایشگاه دانشگاه تهران
تونل امیرکبیر امشب مسدود می‌شود
اعلام جرم برای رئیس بانک به دلیل گزارش نکردن پولشویی
دیپلماسی نوسانی ترامپ؛ بندبازی تبلیغاتی میان سه بحران جهانی
نظارت پلیس بر خانه‌هایی که روزانه و ساعتی اجاره می‌روند+فیلم
پرداخت خسارت لوازم منازل آسیب دیده از جنگ به محض تامین منابع
ورود 214 میلیارد تومان پول حقیقی به بازار سهام
کشته شدن 1152 نظامی صهیونیستی در جریان عملیات طوفان الاقصی
قیمت خودرو داخلی و خارجی امروز دوشنبه 14 مهر1404+ جدول
X
آگهی تبلیغاتی