نورنیوز-گروه اجتماعی: تحلیل جدید داده‌های مریخ‌لرزه‌های ثبت‌شده توسط کاوشگر اینسایت (InSight) نشان می‌دهد که اعماق مریخ ممکن است پنهان‌گاه دهانه‌های برخوردی عظیم و بقایای اجرام باستانی باشد که از آغاز شکل‌گیری منظومه شمسی تاکنون به دلیل نداشتن فعالیت تکتونیکی (زمین‌ساخت) این سیاره، دست‌نخورده باقی مانده‌اند.
کاوشگر اینسایت از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ میلادی، که به دلیل مسدودشدن صفحات خورشیدی‌اش با گرد و غبار، از کار افتاد، لرزش‌های زیر سطح مریخ را رصد می‌کرد و داده‌های مربوط به هزار و ۳۱۹ مریخ‌لرزه را ثبت کرد.
پژوهشگران با بررسی چگونگی ارتعاش این مریخ‌لرزه‌ها در گوشته بی‌حرکت سیاره سرخ، چندین حباب دیده‌نشده را کشف کردند که بسیار متراکم‌تر از مواد اطراف بودند. در این مطالعه که در نشریه سایِنس/ Science منتشر شده، پژوهشگران با بررسی چگونگی عبور امواج لرزه‌ای از گوشته سنگی و ساکن مریخ، ده‌ها توده متراکم و ناهمگون را در اعماق مختلف، از سطح تا ۵۵۰ کیلومتری (درون گوشته ۱۵۵۰ کیلومتری مریخ) شناسایی کردند. اندازه برخی از این توده‌ها به ۴ کیلومتر می‌رسد.
کونستانتینوس چارالامبوس (Constantinos Charalambous)، دانشمند سیاره‌شناسی در کالج امپریال لندن و نویسنده اصلی مقاله، در بیانیه ناسا گفت: ما تا به حال هیچ‌گاه درون یک سیاره را با این وضوح و جزئیات ندیده بودیم. آنچه می‌بینیم، گوشته‌ای است که با قطعات باستانی پوشیده شده است.
پژوهشگران بر اساس اندازه و عمق این ساختارها، حدس می‌زنند که آن‌ها حاصل برخوردهای سهمگین در ۴.۵ میلیارد سال پیش، در اوایل شکل‌گیری منظومه شمسی هستند. برخی از این اجرام برخوردی احتمالاً پیش‌سیاره (Protoplanet) بوده‌اند؛ پیش‌سیاره‌ها سنگ‌های غول‌آسایی هستند که اگر با پیش‌سیاره‌های دیگر یا اجرام بسیار بزرگ‌تر برخورد نمی‌کردند، امکان رشد و تبدیل‌شدن به یک سیاره کامل را داشتند.
کلید این کشف، تفاوت در سرعت عبور امواج لرزه‌ای از بخش‌های مختلف گوشته مریخ بود. امواجی که از این توده‌های متراکم عبور می‌کردند، با تأخیر مواجه می‌شدند که نشان‌دهنده تفاوت ترکیب و منشأ آن‌ها با سنگ‌های اطراف است.
مریخ فعالیت تکتونیکی ندارد و این راز حفظ این گنجینه باستانی است. برخلاف زمین که گوشته آن به دلیل فرورانش صفحه‌ها همیشه در حال جابه‌جایی و بازسازی است، گوشته مریخ برای میلیاردها سال ثابت و بدون تحرک بوده است. به گفته چارالامبوس، زنده‌ماندن این ساختارها تا به امروز به ما می‌گوید که گوشته مریخ طی میلیاردها سال به کُندی تکامل یافته است. روی زمین، ویژگی‌هایی مانند این، تا حد زیادی پاک شده‌اند.
مریخ‌لرزه‌ها در این سیاره نه بر اثر حرکت صفحه‌ها، بلکه عمدتاً ناشی از رانش زمین، ترک‌خوردن سنگ‌ها یا برخورد شهاب‌سنگ‌ها هستند. از این لرزش‌ها همچنین برای شناسایی سایر اشیای پنهان در زیر سطح سیاره سرخ، از جمله یک اقیانوس زیرزمینی غول‌پیکر که سال گذشته با استفاده از داده‌های اینسایت کشف شد، استفاده شده است.
تام پایک (Tom Pike)، مهندس اکتشافات فضایی و از نویسندگان مطالعه، می‌گوید: می‌دانستیم که مریخ یک کپسول زمانی است که شواهد تشکیل اولیه خود را حفظ کرده، اما انتظار نداشتیم که با اینسایت بتوانیم با چنین وضوحی آن را ببینیم.
این یافته‌ها گواهی بر این است که مریخ، یک بایگانی زنده و دست‌نخورده از تاریخ پرآشوب منظومه شمسی است.