نورنیوز-گروه بین الملل: نشست ژنو میان ایران و سه کشور اروپایی در حالی برگزار شد که براساس روایت رسانه‌های بین‌المللی دو طرف نتوانستند بر سر جلوگیری از فعال‌سازی «مکانیسم پس‌گشت» به توافق برسند. ایران با تأکید بر حقوق هسته‌ای و ضرورت رفع تحریم‌ها هشدار داد، بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل پیامدهای جدی خواهد داشت. اروپایی‌ها نیز در آستانه ضرب‌الاجل پایان اوت، همچنان ایران را به عدم پایبندی متهم می‌کنند.
دور جدیدی از مذاکرات میان ایران و سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان روز سه‌شنبه ۴ شهریور در ژنو برگزار شد. کاظم غریب‌آبادی، معاون امور حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه در تشریح نتایج این نشست در شبکه ایکس نوشت: «دکتر تخت روانچی و اینجانب جلسه دیگری با مدیران سیاسی سه کشور اروپایی در ژنو برگزار کردیم. هر دو طرف دیدگاه‌های خود را در مورد قطعنامه ۲۲۳۱ تشریح کردند.» وی با تأکید بر اینکه ایران همچنان به دیپلماسی و یک راه‌حل دیپلماتیک سودمند برای هر دو طرف متعهد است، گفت: «زمان آن است که سه کشور اروپایی و شورای امنیت سازمان ملل انتخاب درستی انجام دهند و به دیپلماسی، زمان و فضا بدهند.»
این گفت‌وگوها در حالی انجام گرفت که تنها چند روز به پایان ضرب‌الاجلی باقی مانده است که اروپایی‌ها برای فعال‌سازی «مکانیسم پس‌گشت» تعیین کرده‌اند؛ مکانیسمی که در صورت اجرا، همه تحریم‌های بین‌المللی پیش از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ را دوباره علیه ایران اعمال خواهد کرد.
این مذاکرات در شرایطی برگزار شد که فضای منطقه و جهان همچنان تحت تأثیر جنگ ۱۲ روزه ایران و رژیم صهیونیستی و حملات آمریکا و اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران قرار دارد. توقف همکاری‌های تهران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز موجب شده تا اروپا با بهانه نگرانی از شرایط موجود، ابعاد سیاسی و رسانه‌ای پرونده هسته‌ای ایران را تشدید کند. با این حال، مقامات ایرانی تأکید دارند که جمهوری اسلامی ایران همچنان به مسیر دیپلماسی پایبند است و آماده استفاده از همه ظرفیت‌های گفت‌وگو برای حفظ حقوق هسته‌ای و رفع تحریم‌ها خواهد بود.
به گزارش بلومبرگ، اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه، پس از پایان نشست اعلام کرد ایران و نمایندگان اروپایی در روزهای آینده «تماس‌ها را ادامه خواهند داد» و تهران تلاش دارد «از همه ظرفیت‌های دیپلماتیک» بهره گیرد. هر دو طرف مواضع خود را شفاف مطرح کرده‌اند که در این میان ایران بر ضرورت رفع تحریم‌ها و به رسمیت شناختن حقوق هسته‌ای کشور تاکید کرده است.
آسوشیتدپرس نیز با استناد به یک دیپلمات حاضر در نشست گزارش داد که مذاکرات در ژنو «بدون نتیجه نهایی پایان یافت» و تلاش‌ها برای دستیابی به راه‌حل تا پایان ماه ادامه خواهد داشت. به گفته این منبع، اروپایی‌ها و آمریکا از پیش توافق کرده‌اند که اگر ایران تا پایان اوت به چند شرط مشخص تن ندهد، از جمله از سرگیری گفت‌وگو با واشنگتن، همکاری کامل با بازرسان آژانس و توضیح درباره بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای بالا، اسنپ بک فعال شود. این مکانیسم امکان بازگرداندن همه تحریم‌های شورای امنیت را بدون امکان وتوی اعضای دائم حتی روسیه و چین فراهم می‌کند.
خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز نوشت: ایران، معتقد است که هیچ مبنای قانونی برای اروپایی‌ها جهت اعمال دوباره تحریم‌های سازمان ملل متحد از طریق مکانیسم ماشه وجود ندارد و این کشورها پس از خروج ایالات متحده از توافق، به آن پایبند نبوده‌اند.
این رسانه آمریکایی افزود: تهران تهدید کرده است که در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه، از پیمان جهانی منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خارج خواهد شد. بر اساس این گزارش، ایران با تصویب ان‌پی‌تی در سال ۱۹۷۰، متعهد به خودداری از توسعه سلاح های هسته ای شد.
یورونیوز در روایت خود، بُعد نگرانی اروپا را پررنگ‌تر کرده و نوشته است: «پیش از جنگ اخیر، ایران سطح غنی‌سازی را به مرز نزدیک به غنای تسلیحاتی رسانده بود و پس از حملات آمریکا و اسرائیل همکاری خود با آژانس را متوقف کرد. این موضوع جامعه جهانی را نسبت به وضعیت ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی ایران، که تنها یک گام فنی کوتاه تا سطح تسلیحاتی ۹۰ درصد دارد، نگران ساخته است.»
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نیز در گفت‌وگویی با شبکه فاکس‌نیوز تأیید کرد که تیمی از بازرسان بین‌المللی پس از چند ماه بار دیگر وارد ایران شده‌اند؛ هرچند هنوز توافق نهایی درباره سطح دسترسی‌ها صورت نگرفته و بازرسی‌ها موقتاً محدود به سایت‌هایی خواهد بود که در حملات اخیر آسیب ندیده‌اند. این در حالی است که ایران بارها اعلام کرده برنامه هسته‌ای‌اش صرفاً صلح‌آمیز است و هدفی جز بهره‌گیری از انرژی هسته‌ای برای توسعه کشور ندارد.
از سوی دیگر، روسیه با ارائه پیش‌نویس قطعنامه‌ای در شورای امنیت، پیشنهاد کرده ضرب‌الاجل مکانیسم ماشه تا بهار آینده به تعویق افتد. دمیتری پولیانسکی، معاون نماینده روسیه در سازمان ملل، هدف از این اقدام را «ایجاد فرصت برای گفت‌وگوهای بیشتر و جلوگیری از تشدید غیرضروری بحران» توصیف کرده و تأکید کرده که مسکو مخالف استفاده از این مکانیسم علیه ایران است.
روزنامه واشنگتن تایمز نوشت: دیپلمات‌های سه کشور اروپایی از مذاکرات ژنو برای قضاوت در مورد پیشرفت ایران در پذیرش خواسته‌های آنها استفاده کرده‌اند و این امر، در را برای تمدید احتمالی مهلت تحریم‌ها باز کرده است. علاوه بر این، گزارش‌ها حاکی از آن است که روسیه، متحد کلیدی ایران، از تمدید ۶ ماهه این مهلت حمایت خواهد کرد و پیش‌نویس پیشنهادی در حال حاضر در سازمان ملل در دست بررسی است.
این رسانه نوشت: مقام های ایرانی اظهار داشته‌اند که اروپا هیچ جایگاه قانونی برای فعال کردن سازوکار پس‌گشت (مکانیسم ماشه یا اسنپ‌بک) ندارد و قول داده‌اند که در صورت اعمال مجدد تحریم‌ها، در اعتراض به آن از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خارج شوند.
شبکه خبری انگلیسی الجزیره نیز این بخش از پیام ایران را بازتاب داد و نوشت: تهران در مذاکرات ژنو به آلمان، فرانسه و انگلیس گفت که حق ندارند مکانیسم پس‌گشت یا همان اسنپ‌بک را فعال کنند.
این رسانه با استناد بر اظهارات اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان افزود: تهران به سه کشور اروپایی هشدار داد که اعمال دوباره تحریم های سازمان ملل متحد تبعاتی خواهد داشت.
این رسانه خاطرنشان کرد مذاکرات بین مقام های ارشد وزارت امور خارجه ایران و سه کشور فرانسه، انگلیس و آلمان موسوم به E۳ همزمان با ادعای این سه کشور برای اعمال دوباره تحریم ها با اتمام مهلت توافق هسته ای ایران در ماه اکتبر (مهر) انجام شد.
خبرگزاری الجزیره نیز گزارش داد که ایران در جریان مذاکرات ژنو به سه کشور اروپایی هشدار داده است که در صورت بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل متحد، پیامدهای سنگینی در پی خواهد داشت. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه، گفت تهران به اروپایی‌ها تأکید کرده که هیچ حقی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه ندارند، هرچند گفت‌وگوها در روزهای آینده ادامه خواهد یافت.
الجزیره خاطرنشان کرد که بعد از نشست یادشده کاظم غریب آبادی معاون امور حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه ایران گفت که کشورش متعهد به دیپلماسی و راه حل های سازنده دوجانبه است.
الجزیره خاطرنشان کرد که تهران درباره «پاسخ شدید» این کشور در صورت بازگشت تحریم ها هشدار داده است.
این رسانه همچنین به نقل از بقایی سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در یک کنفرانس خبری هفتگی نوشت: تمرکز تهران جلوگیری از اقدامات و حوادثی است که ممکن است هزینه داشته باشد.
این گزارش به نقل از تحلیلگر مسائل ایران در گروه بین المللی بحران افزود: اگر سازوکار پس‌گشت فعال شود، شانس کمی برای راه حل دیپلماتیک وجود خواهد داشت. اگر غرب و ایران در یک بازه زمانی ۳۰ روزه بتوانند به توافق دیپلماتیک برسند می توان قطعنامه را برای عقب انداختن تاریخ انقضای این مکانیسم در ۱۸ اکتبر (۲۶ مهر) ارائه داد. این تاریخ با نشست های مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک همپوشانی دارد که رهبران عالی رتبه را در نیویورک گرد هم می آورد تا درباره راه های جلوگیری از اجرای آن بحث کنند.
این نشست دومین دور مذاکرات ایران و اروپا پس از جنگ ۱۲ روزه اخیر با رژیم صهیونیستی بود؛ جنگی که مسیر گفت‌وگوهای تهران و واشنگتن را مختل کرد و ایران را واداشت همکاری با آژانس را متوقف کند. بر اساس توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، ایران پذیرفته بود در برابر رفع بخشی از تحریم‌ها، اجازه بازرسی‌های منظم از برنامه هسته‌ای خود را بدهد. اما خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ و بازگشت تحریم‌ها، تعادل این توافق را بر هم زد. الجزیره یادآور شد که سه کشور اروپایی تهدید کرده‌اند در صورت عدم تغییر رفتار ایران تا پایان اوت، اسنپ بک را فعال کنند. این مهلت تا اکتبر اعتبار دارد و در صورت پایان یافتن آن، تحریم‌های شورای امنیت به طور دائمی لغو خواهد شد. ایران اما هشدار داده است که در صورت بازگشت تحریم‌ها، «پاسخی سخت» خواهد داد. الجزیره در گزارش خود یادآور شده که اسرائیل در حمله اخیر نه تنها فرماندهان و دانشمندان هسته‌ای ایران را هدف گرفت، بلکه با پشتیبانی آمریکا به تأسیسات هسته‌ای کشور نیز ضربه زد.