×
بین الملل
شناسه خبر : 239549
تاریخ انتشار : پنج‌شنبه 1404/05/23 ساعت 10:30
ایجاد «مسیر ترامپ» چه تاثیری در حضور ایران و روسیه در قفقاز جنوبی دارد؟

ایجاد «مسیر ترامپ» چه تاثیری در حضور ایران و روسیه در قفقاز جنوبی دارد؟

سایت خبری تحلیلی الجزیره در گزارشی با عنوان «آیا توافقی که به میانجی‌گری ترامپ انجام شده، روسیه و ایران را از قفقاز جنوبی کنار می‌زند؟» نوشت : موفقیت توافق ترامپ به بسیاری از پیچیدگی‌های سیاست قفقاز جنوبی بستگی دارد و غرب «باید با ظرافت و نه صرفاً با ژئوپولیتیک» درگیر شود.

نور نیوز - گروه بین الملل : سایت خبری تحلیلی الجزیره در گزارشی با عنوان «آیا توافقی که به میانجی‌گری ترامپ انجام شده، روسیه و ایران را از قفقاز جنوبی کنار می‌زند؟» نوشت: الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان، پدر فقید و سلف او حیدر علی‌اف و شماری از نزدیک‌ترین متحدان سیاسی‌شان اهل نخجوان هستند. نام این منطقه کوچک، کوهستانی و توسعه‌نیافته آذربایجان که بین ارمنستان، ایران و ترکیه واقع شده، برای کسانی که خارج از منطقه راهبردی قفقاز جنوبی هستند، ناآشنا به نظر می‌رسد.

نام و اهمیت ژئوپولیتیک نخجوان پس از آن دوباره بر سر زبان‌ها افتاد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، روز جمعه میزبان نشست سران آذربایجان و ارمنستان در کاخ سفید شد.علی‌اف و نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، یک توافق صلح اولیه برای پایان دادن به دهه‌ها مناقشه بر سر قره‌باغ کوهستانی امضا کردند.

در اوایل دهه ۱۹۹۰، ارامنه ساکن قره‌باغ کوهستانی پس از جنگی که هزاران کشته و صدها هزار آواره برجای گذاشت، از جمهوری آذربایجانِ نفت‌خیز جدا شدند. مسکو در سال ۱۹۹۴ آتش‌بسی را میانجی‌گری کرد و با حفظ دو پایگاه نظامی در ارمنستانِ فقیر از نظر منابع، انرژی ارزان به آن عرضه و همزمان به آذربایجان سلاح فروخت.

هرچند این مناقشه شامل نخجوان نمی‌شد اما باعث قطع «کریدور زنگزور» شد؛ شریان لجستیکی ۴۰ کیلومتری که شامل یک جاده مخروبه و ریل‌های زنگ‌زده موازی بود و نخجوان را به خاک اصلی آذربایجان متصل می‌کرد. سفر هوایی و عبور زمینی طولانی و پر از دست‌انداز از طریق ایران تنها راه دسترسی به این برونگان بود؛ جایی که مقاماتش آن را همچون قلمرو شخصی اداره می‌کردند و قوانین و شیوه زندگی آن غالباً با سرزمین اصلی متفاوت بود. پس از پیروزی در جنگ ۲۰۲۰ بر سر قره‌باغ و بازپس‌گیری آن سه سال بعد، باکو مشتاق احیای این کریدور بود و بر حق فرامرزی بودن آن پافشاری می‌کرد و حتی به استفاده از نیروی نظامی می‌اندیشید.

 

توافق+آذربایجان+و+ارمنستان
 

«واقعیتی تازه در منطقه»

دلایل این تمایل، فراتر از صرفاً دسترسی دوباره به زادگاه علی‌اف است. این کریدور می‌تواند به یک شاهراه عظیم حمل‌ونقل بین ترکیه، آذربایجان و آسیای مرکزی بدل شود. این مسیر ممکن است جریان هیدروکربن‌های آسیای مرکزی به ترکیه و سپس اروپا را افزایش دهد، اقتصاد منطقه را رونق ببخشد و سلطه دو قرن روسیه بر منطقه که شامل گرجستان نیز می‌شود را برهم زند.

ارمنستان تمایلی به دادن دسترسی به آذربایجان در این کریدور نداشت، زیرا بیم داشت که اتحاد تقویت‌شده ترکیه و آذربایجان امنیتش را به خطر اندازد اما حالا گفته می‌شود که ترامپ روز جمعه این گره کور را گشوده و نقش او به ادعای امیل مصطفی‌اف، سردبیر پایگاه آنلاین «مینوال پلیتیکا» در باکو، «عملاً واقعیتی تازه را در منطقه تثبیت می‌کند». او به الجزیره گفت: «این یک تغییر جدی در معماری امنیتی و لجستیک حمل‌ونقل قفقاز جنوبی است.»

علی‌اف و پاشینیان در کاخ سفید ترامپ را با ستایش‌های فراوان نواختند و حتی او را نامزد دریافت جایزه صلح نوبل کردند. آندری کازانتسف، کارشناس منطقه، به الجزیره گفت: «چیزی که برایم جالب بود این بود که آنها خوب می‌دانستند در واشنگتن چگونه باید صحبت کرد.» آنها همچنین با نامگذاری این کریدور به عنوان «مسیر ترامپ برای صلح و امنیت بین‌المللی» (TRIPP) و اجاره آن به واشنگتن تا ۹۹ سال با حق انحصاری توسعه، به ترامپ ابراز تمجید کردند. آنچه شبیه یکی از معاملات ملکی محبوب ترامپ به نظر می‌رسد، در واقع نوید یک تغییر ژئوپولیتیک بر روی میدان است.

کازانتسف گفت: «دولت ترامپ واقعاً سریع توانسته مسیر چرخش ژئوپولیتیکی دیرهنگام را پیدا کند.» به ادعای او، چین که ابتکار کمربند و جاده را در آسیا و اروپای شرقی ترویج می‌کند، ممکن است نسبت به آن «بی‌طرف» بماند و روسیه که دو پایگاه نظامی در ارمنستان دارد، ممکن است «حداقل در ظاهر» آن را نادیده بگیرد. «اما برای ایران، این یک ضربه واقعی است.»

«تقویت نفوذ واشنگتن»

الکسی کوشچ، تحلیلگر سیاسی اوکراینی، گفت که واشنگتن برای حفاظت از TRIPP ممکن است از یک شرکت نظامی خصوصی استفاده کند و در نهایت یک پایگاه نظامی بسازد که به‌طور اسمی از ارمنستان محافظت می‌کند اما در واقع ایران را زیر نظر دارد. او افزود: «این یعنی فشار بالقوه بیشتر بر ایران و تقویت نفوذ واشنگتن در منطقه غنی از منابع دریای خزر که شرکت‌های نفتی آمریکایی در دهه ۱۹۹۰ سرمایه‌گذاری‌های کلانی در آن انجام دادند.»

مسکو نیز در آستانه از دست دادن دستاوردهای بزرگی است. علیشر ایلخاموف، رئیس اندیشکده «بررسی دقیق آسیای مرکزی» در لندن، گفت: «هرچقدر هم متناقض به نظر برسد، این مسکو بوده و همچنان هست که عامل تعیین‌کننده در حل‌وفصل صلح میان ارمنستان و آذربایجان و حل مشکل دسترسی آذربایجان به نخجوان بوده است.» او به الجزیره گفت: «یکی از انگیزه‌های اصلی نزدیکی دو طرف، تمایل آنها به رهایی از نفوذ مسکو و نقش حافظ صلحی است که به آنها تحمیل کرده است.»

ایلخاموف افزود: «توافق جدید تنها نشان می‌دهد که نقش مسکو به عنوان حافظ صلح و میانجی در روند صلح قفقاز جنوبی تا چه اندازه صوری است.»

با این حال، این توافق هنوز قطعی نشده و نشست به میزبانی ترامپ «خوش‌بینی زودهنگام» ایجاد کرده است؛ به گفته کوورک اوسکانیان از دانشگاه اکستر در بریتانیا، این خوش‌بینی «باید با واقع‌گرایی و سوابق تاریخی تعدیل شود، چرا که بسیاری از فرآیندهای صلح علی‌رغم شروع امیدوارکننده، شکست خورده‌اند.»

توافقی که هنوز نهایی نشده است

باکو که بودجه سالانه دفاعی‌اش به ۵ میلیارد دلار می‌رسد و از کل بودجه دولت بدهکار ایروان بیشتر است، تمامیت ارضی ارمنستان را به رسمیت شناخت اما از حدود ۲۰۰ کیلومتر مربع از خاک آن عقب‌نشینی نکرد. به گفته اوسکانیان، طرح TRIPP خواست باکو برای فرامرزی بودن کریدور را نادیده می‌گیرد و میان حاکمیت و دسترسی راهبردی توازن ایجاد می‌کند. او افزود، همچنین این سؤال مطرح است که ابتکارهای واشنگتن «مداخله‌ای اصولی یا ژئوپولیتیک فرصت‌طلبانه است؟».

حتی بدون رویارویی مستقیم، مسکو و تهران ممکن است تلاش کنند این توافق را تضعیف کنند. اوسکانیان گفت: «رضایت با اکراه آنها ضروری است اما به هیچ وجه تضمین‌شده نیست.» ایران روز شنبه تهدید کرد که TRIPP «به دروازه‌ای برای مزدوران ترامپ تبدیل نخواهد شد، بلکه به گورستان آنها بدل خواهد شد.»

به گفته اوسکانیان، ارمنستان یک دموکراسی «قطبی‌شده» است که بر سر از دست دادن قره‌باغ و درگیری پاشینیان با کلیسای رسولی ارمنستان دچار شکاف شده است. برای نهایی‌کردن توافق صلح، پاشینیان باید همه‌پرسی‌ برگزار کند که قانون اساسی ارمنستان که در آن به «اتحاد مجدد» با قره‌باغ اشاره شده را اصلاح کند و در انتخابات پارلمانی ۲۰۲۶ پیروز شود.

بنابراین، موفقیت توافق ترامپ به بسیاری از پیچیدگی‌های سیاست قفقاز جنوبی بستگی دارد و غرب «باید با ظرافت و نه صرفاً با ژئوپولیتیک» درگیر شود.


الجزیره
اخبار مرتبط
سفر پزشکیان به ارمنستان؛ از تجارت تا ثبات قفقاز
سه‌شنبه 1404/05/28 ساعت 22:31
نورنیوز دستاوردهای سفر پزشکیان به ارمنستان را بررسی می کند؛
سفر پزشکیان به ارمنستان؛ از تجارت تا ثبات قفقاز
سفر رسمی مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، به ایروان با امضای 11 سند همکاری و توافق‌نامه‌های کلیدی در حوزه‌های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و ترانزیتی همراه شد. این سفر نه تنها پیامی روشن از پایبندی تهران به سیاست همسایگی و صلح پایدار در قفقاز به جامعه جهانی مخابره کرد، بلکه بستر تازه‌ای برای ارتقای تجارت، امنیت مرزی و همگرایی منطقه‌ای فراهم ساخت.
پوتین مانع اجرای معامله ترامپ و آذربایجان–ارمنستان خواهد شد؟
سه‌شنبه 1404/05/21 ساعت 22:00
میدل ایست آی:
پوتین مانع اجرای معامله ترامپ و آذربایجان–ارمنستان خواهد شد؟
وقتی مقام‌های ترکیه سال گذشته با همتایان روس خود دیدار کردند تا درباره مذاکرات صلح میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان گفت‌و‌گو کنند، مسکو پیام صریحی داد: هیچ بازیگر خارجی‌ای قرار نیست وارد «حیاط خلوت» ما شود. یکی از مقام‌های روسیه به‌صراحت گفت: «قفقاز جنوبی برای ما یک خط قرمز است.»
متن توافقنامه ارمنستان و جمهوری آذربایجان منتشر شد
سه‌شنبه 1404/05/21 ساعت 12:30
متن توافقنامه ارمنستان و جمهوری آذربایجان منتشر شد
ارمنستان و جمهوری آذربایجان جمعه در واشنگتن توافقنامه صلحی امضا کردند. متن این توافق امروز منتشر شد که در آن، دو کشور بر به رسمیت شناختن مرزهای شوروی سابق، عدم ادعای ارضی و عدم مداخله در امور یکدیگر تأکید کرده‌اند.
نگرانی و تردیدهای مردمی در ارمنستان نسبت به قرارداد جدید با باکو
یکشنبه 1404/05/19 ساعت 19:32
نگرانی و تردیدهای مردمی در ارمنستان نسبت به قرارداد جدید با باکو
طبق گزارش خبرگزاری فرانسه، ساکنان ایروان در گفتگو با این رسانه دولتی، نسبت به توافق واشنگتن بی‌اعتماد بوده و تعدادی از آنها عملکرد نخست‌وزیر را زیر سوال برده‌اند.
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
نتایج مذاکرات‌ روسای جمهوری چین و آمریکا
زندی : این مدال طلا را به ملت عزیزم تقدیم کنم
آمریکا آزمایش‌های هسته‌ای را آغاز می‌کند
نقش آمریکا، اروپا و متحدان منطقه‌ای در انتخابات عراق
صدور مجوز ساخت نخستین زیردریایی هسته‌ای کره‌جنوبی از سوی ترامپ
نظامیان صهیونیست وارد یک شهرک لبنانی شدند
تنظیمات کارخانه
نه قاطع مردم فلسطین به خلع سلاح مقاومت
گروسی: همکاری با ایران در حال احیاست
رقابت داوطلبان آزمون دکتری علوم پزشکی آغاز شد
ثبت «روز جزایر سه‌گانه »و«روز ملی هوا فضا» در تقویم ملی
حذف‌شدگان از تهران
جدول فیلم‌های سینمایی امروز تلویزیون |پنجشنبه 8 آبان
محیط‌بانی، کارکردن به‌سختی و شکارشدن به‌راحتی
سرمایه‌گذاری 600 میلیارد دلاری کره‌جنوبی در آمریکا
برنامه مسابقات ورزشی امروز پنجشنبه 8 آبان 1404
وضعیت آب و هوا امروز پنجشنبه 8 آبان 1404 + وضعیت استان‌ها
توقیف محموله قاچاق دام آلوده در مازندران
هوش مصنوعی را برای نوجوان‌ها ممنوع کنید
کنترل گوشی با حرکت زبان
بازگشت حس لامسه به پای افراد دیابتی ممکن شد
درمان کچلی با چربی سوزی
عوراض جدی خواب نامناسب
پیکر چهارمین صیاد دیلمی پس از 20 ساعت جست‌وجو پیدا شد
هند موفق به تمدید معافیت تحریمی بندر چابهار از سوی آمریکا شد
الجولانی در ریاض با بن سلمان دیدار کرد
گروسی: با ایران در حال همکاری هستیم؛ مسیر گفت‌وگو را ادامه خواهیم داد
دیدار رئیس هیات مذاکره کننده یمن با فرستاده سازمان ملل متحد
خبرهای جدید رئیس سازمان اداری و استخدامی برای نیروهای شرکتی+فیلم
ریابکوف: زمان و مکان دیدار پوتین و ترامپ پس از آماده‌سازی محتوای مذاکرات مشخص می‌شود
نورنما | رکورد شکنی قطار چینی
هشدار دادگستری تهران به شهروندان: مراقب مراکز غیرمجاز خدمات زیبایی باشید
عکس های منتخب جهان، 29 اکتبر 2025
دبیرکل سازمان ملل حملات اسرائیل به غزه را به شدت محکوم کرد
روز ملی جزایر سه گانه خلیج فارس به تقویم رسمی کشور اضافه شد
راهبرد ترامپ در آمریکای لاتین نتیجه عکس خواهد داشت
جزییات درگیری در نزدیکی دانشگاه آزاد مرکز واحد سوهانک+فیلم
دختر شهید سپهبد شادمانی تصویری از درجه اعطایی از سوی رهبر انقلاب به این شهید را منتشر کرد
بهره‌برداری از 164 واحد نیروگاه تجدیدپذیر
والیبالیست های جوان ایران قهرمان بازی های آسیایی بحرین شدند
صابر کاظمی از دنیا رفت/کمیسیون پزشکی، مرگ مغزی صابر کاظمی را تأیید کرد
پاسخ کوبنده بوکسور لبنانی به لگدمال کردن پرچم اسرائیل
یونیسف خواستار آتش بس فوری در سودان شد
لیست 45 نفره برای مدیریت نوار غزه
مدال طلای جودو بر گردن مهسا شکیبایی
ادعای تازه گروسی درباره غنی‌سازی اورانیوم در ایران
جنگ با لبنان، عواقب بدی برایتان دارد
عراقچی: دیپلماسی زیر آتش جنگ هم برقرار بوده اما مذاکره با قُلدری متفاوت است
شهادت 104 فلسطینی از شب گذشته تاکنون
اتحادیه اروپا خواستار احترام به آتش‌بس در غزه شد
X
آگهی تبلیغاتی