×
فرهنگی
شناسه خبر : 237916
تاریخ انتشار : یکشنبه 1404/05/12 ساعت 09:15
اقبال لاهوری، گرانیگاه دیپلماسی فرهنگی ایران و پاکستان

نورنیوز به بهانه بازدید مسعود پزشکیان از مزار شاعر بزرگ پارسی‌سرا گزارش می‌دهد؛

اقبال لاهوری، گرانیگاه دیپلماسی فرهنگی ایران و پاکستان

حضور رئیس جمهور ایران بر مزار علامه اقبال لاهوری در لاهور، در نخستین روز سفر رسمی به پاکستان، فراتر از یک حرکت تشریفاتی ساده است. این اقدام، حامل پیامی نمادین و راهبردی است: بازخوانی یک میراث مشترک که می‌تواند در شرایط پیچیده منطقه‌ای، نقش «لولای فرهنگی» میان دو کشور را ایفا کند.

نورنیوز- گروه فرهنگی: حضور مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، بر مزار علامه اقبال لاهوری در لاهور، در نخستین روز سفر رسمی به پاکستان، فراتر از یک حرکت تشریفاتی ساده است. این اقدام، در متن تاریخ روابط فرهنگی و سیاسی ایران و پاکستان، حامل پیامی نمادین و راهبردی است: بازخوانی یک میراث مشترک که می‌تواند در شرایط پیچیده منطقه‌ای، نقش «لولای فرهنگی» میان دو کشور را ایفا کند. اقبال، متفکر و شاعر مسلمان، اگرچه در پاکستان به‌عنوان «شاعر ملی» شناخته می‌شود، اما در ریشه و زبان، پیوندی عمیق با ایران دارد. بیش از ۷۰ درصد آثار منظوم اقبال به زبان فارسی است و اندیشه‌های او، از «اسرار خودی» تا «جاویدنامه»، بر مبنای گفت‌وگو با سنت فلسفی و عرفانی ایران شکل گرفته است.

اقبال لاهوری (۱۸۷۷–۱۹۳۸) در پنجاب متولد شد، اما از همان آغاز، با زبان فارسی به‌عنوان زبان تفکر و بیان فلسفی خو گرفت. او در اشعار خود بارها به ایران، تاریخ، شعر و اندیشه ایرانیان اشاره کرده و حتی ایران را «محور شرق» خوانده است. این نوع نگاه، اقبال را از محدوده جغرافیای سیاسی پاکستان فراتر می‌برد و او را در زمره متفکران جهان اسلام قرار می‌دهد که مرزهای فرهنگی را بازتعریف می‌کنند.

پل زدن میان دو ملت از مسیر فرهنگ

روابط ایران و پاکستان، اگرچه تحت تأثیر ملاحظات ژئوپلیتیک و چالش‌های امنیتی همواره دستخوش فراز و فرود بوده است، اما در حوزه فرهنگی، زیرساختی پایدار و مشترک وجود دارد که اقبال یکی از مهم‌ترین نمادهای آن است.
در پاکستان، اقبال بخشی از هویت ملی است؛ در کتاب‌های درسی، رسانه‌ها و مراسم رسمی حضور دارد. در ایران، او بیشتر به‌عنوان یک شاعر و متفکر مسلمان با دغدغه بیداری شرق شناخته می‌شود. این دو قرائت متفاوت اما مکمل، ظرفیت آن را دارند که به زبان مشترک سیاسی و اقتصادی میان دو کشور کمک کنند.

سفر پزشکیان به دعوت رسمی نخست‌وزیر پاکستان و آغاز آن با زیارت مزار اقبال لاهوری، می‌تواند بخشی از «دیپلماسی فرهنگی» ایران در جنوب آسیا تلقی شود. دیپلماسی فرهنگی به معنای استفاده از هنر، ادبیات، تاریخ و ارزش‌های مشترک برای ایجاد همدلی و اعتماد است؛ عناصری که اغلب پایدارتر از توافق‌های صرفاً اقتصادی‌اند. اقبال، به دلیل دو ویژگی برجسته‌اش، آثار فارسی و جایگاه ملی در پاکستان، یکی از قوی‌ترین ابزارهای این دیپلماسی به شمار می‌آید.

بازدید از مزار اقبال، پیش‌تر نیز در دستور کار برخی مقامات ایرانی قرار گرفته بود. در سال ۱۳۹۶، حسن روحانی نیز در سفر به لاهور بر مزار اقبال حضور یافت و آن را نمادی از «وحدت فکری ایران و پاکستان» خواند. این تکرار در رفتار دیپلماتیک، نشان‌دهنده جایگاه ثابت اقبال در پروتکل‌های فرهنگی دو کشور است، اما تفاوت در اینجاست که سفر پزشکیان در شرایطی انجام می‌شود که هر دو کشور با چالش‌های امنیتی منطقه‌ای، فشارهای اقتصادی و ضرورت تنوع‌بخشی به روابط تجاری مواجه‌اند.

فرصتی برای سیاست‌گذاری آینده‌نگر

حجم مبادلات ایران و پاکستان در سال ۱۴۰۲ حدود ۲ میلیارد دلار بوده و هدف‌گذاری دو کشور رسیدن به ۵ میلیارد دلار در سه سال آینده است. البته پزشکیان روز گذشته اعلام کرد که به چشم انداز مبادلات اقتصادی 10 میلیارد دلاری میان دو گشور فکر می‌کند. تجربه روابط بین‌الملل نشان داده است که هرچه بستر فرهنگی و اجتماعی همکاری میان دو کشور عمیق‌تر باشد، توافقات اقتصادی نیز پایدارتر خواهند بود. برگزاری هفته‌های فرهنگی مشترک، افزایش بورسیه‌های تحصیلی و ترجمه متون ادبی دو کشور به زبان یکدیگر، از اقداماتی است که می‌تواند بُعد نرم این روابط را تقویت کند. اقبال در این میان، نه فقط به‌عنوان موضوعی برای گرامیداشت، بلکه به‌عنوان یک «محرک» برای تولیدات مشترک فرهنگی و هنری عمل می‌کند.

منطقه جنوب آسیا و غرب آسیا در دهه اخیر شاهد موجی از رقابت‌های هویتی، رشد افراط‌گرایی و فشارهای اقتصادی بوده است. در چنین فضایی، بازگشت به سرمایه‌های فرهنگی مشترک همچون اقبال، می‌تواند نه یک نوستالژی بی‌اثر، بلکه یک ابزار فعال برای مقابله با گسست‌های اجتماعی و سیاسی باشد. اقبال در «اسرار خودی» بر خودآگاهی و بازیابی عزت فردی و جمعی تأکید می‌کند؛ پیامی که امروز، هم در ایران و هم در پاکستان، می‌تواند مبنای یک گفتمان متحدکننده باشد.

اگر زیارت مزار اقبال لاهوری تنها در سطح یک حرکت پروتکلی باقی بماند، اثرش محدود خواهد بود. اما اگر این اقدام بهانه‌ای برای طراحی یک بسته سیاستی فرهنگی، شامل گسترش آموزش زبان فارسی در پاکستان، معرفی اقبال در دانشگاه‌ها و رسانه‌های ایران، و حمایت از تولیدات هنری مشترک باشد، می‌تواند به نقطه عطفی در روابط دو کشور تبدیل شود. ایران و پاکستان می‌توانند از اقبال لاهوری نه فقط به‌عنوان یک «یادگار تاریخی»، بلکه به‌عنوان یک «منبع زنده و پویا» برای دیپلماسی فرهنگی بهره بگیرند؛ منبعی که توانایی آن را دارد همسایگی را به هم‌زیستی مشارکتی ارتقا دهد.


اخبار مرتبط
سفر پزشکیان به پاکستان؛ پاسخ مشترک به معمای امنیت و اقتصاد در منطقه غرب آسیا
دوشنبه 1404/05/13 ساعت 10:45
نورنیوز بررسی می‌کند؛
سفر پزشکیان به پاکستان؛ پاسخ مشترک به معمای امنیت و اقتصاد در منطقه غرب آسیا
سفر رسمی دکتر مسعود پزشکیان به پاکستان، نمادی از تحکیم پیوندهای راهبردی دو همسایه است. این سفر در شرایط حساس منطقه و پس از جنگ 12روزه اسرائیل علیه ایران، فرصتی برای توسعه همکاری‌های اقتصادی، امنیتی و سیاسی و همصدایی کشورهای مسلمان در برابر تجاوزات رژیم صهیونیستی فراهم کرد.
فرصت‌‌های همکاری با اسلام‌آباد
یکشنبه 1404/05/12 ساعت 14:00
سمیه مروتی:
فرصت‌‌های همکاری با اسلام‌آباد
مروتی نوشت: «سفر پزشکیان به اسلام‌آباد در بزنگاه‌های حساس منطقه‌ای و بین‌المللی و در هنگامه‌ای که دو کشور در ماه‌های اخیر درگیر جنگ بوده‌اند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این سفر در جهت تقویت دیپلماسی همسایگی و محملی برای تعمیق روابط دوجانبه است. با این‌همه، گمانه‌های متعددی در باب چرایی اهمیت این سفر مطرح است که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره خواهد شد.»
رژه‌ای با صدای اقتدار؛ رمز صداهای عجیب سربازان پاکستانی در استقبال از پزشکیان +فیلم
یکشنبه 1404/05/12 ساعت 12:00
رژه‌ای با صدای اقتدار؛ رمز صداهای عجیب سربازان پاکستانی در استقبال از پزشکیان +فیلم
استقبال رسمی ارتش پاکستان از رئیس‌جمهور ایران، با صداهای خاص و حرکات نمایشی گارد افتخار، بار دیگر سبک منحصربه‌فرد رژه نظامی در جنوب آسیا را به صدر توجه رسانه‌ها و کاربران رساند.
پزشکیان کدام اشعار را در دفتر یادبود اقبال لاهوری نوشت؟
یکشنبه 1404/05/12 ساعت 10:45
پزشکیان کدام اشعار را در دفتر یادبود اقبال لاهوری نوشت؟
رئیس جمهور در سفرش به پاکستان بعد از بازدید مزار اقبال لاهوری بخش‌هایی از شعر این شاعر بزرگ را نوشت. در این شعر آمده: «دم چیست پیام است شنیدی نشنیدی، در خاک تو یک جلوهٔ عام است ندیدی، دیدن دگر آموز شنیدن دگر آموز»
گزارش تصویری | اولین روز سفر رئیس جمهور به پاکستان
شنبه 1404/05/11 ساعت 22:23
گزارش تصویری | اولین روز سفر رئیس جمهور به پاکستان
دیپلماسی فعال همسایگی؛ سفر راهبردی پزشکیان به پاکستان
شنبه 1404/05/11 ساعت 11:15
نورنیوز بررسی می‌کند؛
دیپلماسی فعال همسایگی؛ سفر راهبردی پزشکیان به پاکستان
سفر دکتر پزشکیان به اسلام‌آباد در حالی انجام می‌شود که ایران و پاکستان در چارچوب نظم نوین منطقه‌ای، در حال ترسیم نقشه‌ای جدید از همکاری‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی هستند؛ نقشه‌ای که از توسعه تجارت تا مقابله با تروریسم و حمایت از فلسطین را دربرمی‌گیرد.
معاون پزشکیان: رئیس‌جمهور از تدوین لایحه «مقابله با انتشار محتوای خلاف واقع» خبر نداشت!
سه‌شنبه 1404/05/07 ساعت 08:36
معاون پزشکیان: رئیس‌جمهور از تدوین لایحه «مقابله با انتشار محتوای خلاف واقع» خبر نداشت!
معاون ارتباطات رئیس جمهور در پی انتقادات گسترده نسبت به لایحه مقابله با انتشار محتوای خلاف‌واقع، گفت: پزشکیان ضمن ابراز تعجب از تدوین این لایحه بدون اطلاع خود، دستور بازبینی روند بررسی آن با نظر نخبگان را صادر کرد. او به فحوای چنین طرحی اعتقادی ندارد.
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
حمله مرگبار آمریکا به یک شناور دیگر در آب‌های بین‌المللی
نتایج مذاکرات‌ روسای جمهوری چین و آمریکا
زندی : این مدال طلا را به ملت عزیزم تقدیم کنم
آمریکا آزمایش‌های هسته‌ای را آغاز می‌کند
نقش آمریکا، اروپا و متحدان منطقه‌ای در انتخابات عراق
صدور مجوز ساخت نخستین زیردریایی هسته‌ای کره‌جنوبی از سوی ترامپ
نظامیان صهیونیست وارد یک شهرک لبنانی شدند
تنظیمات کارخانه
نه قاطع مردم فلسطین به خلع سلاح مقاومت
گروسی: همکاری با ایران در حال احیاست
رقابت داوطلبان آزمون دکتری علوم پزشکی آغاز شد
ثبت «روز جزایر سه‌گانه »و«روز ملی هوا فضا» در تقویم ملی
حذف‌شدگان از تهران
جدول فیلم‌های سینمایی امروز تلویزیون |پنجشنبه 8 آبان
محیط‌بانی، کارکردن به‌سختی و شکارشدن به‌راحتی
سرمایه‌گذاری 600 میلیارد دلاری کره‌جنوبی در آمریکا
برنامه مسابقات ورزشی امروز پنجشنبه 8 آبان 1404
وضعیت آب و هوا امروز پنجشنبه 8 آبان 1404 + وضعیت استان‌ها
توقیف محموله قاچاق دام آلوده در مازندران
هوش مصنوعی را برای نوجوان‌ها ممنوع کنید
کنترل گوشی با حرکت زبان
بازگشت حس لامسه به پای افراد دیابتی ممکن شد
درمان کچلی با چربی سوزی
عوراض جدی خواب نامناسب
پیکر چهارمین صیاد دیلمی پس از 20 ساعت جست‌وجو پیدا شد
هند موفق به تمدید معافیت تحریمی بندر چابهار از سوی آمریکا شد
الجولانی در ریاض با بن سلمان دیدار کرد
گروسی: با ایران در حال همکاری هستیم؛ مسیر گفت‌وگو را ادامه خواهیم داد
دیدار رئیس هیات مذاکره کننده یمن با فرستاده سازمان ملل متحد
خبرهای جدید رئیس سازمان اداری و استخدامی برای نیروهای شرکتی+فیلم
ریابکوف: زمان و مکان دیدار پوتین و ترامپ پس از آماده‌سازی محتوای مذاکرات مشخص می‌شود
نورنما | رکورد شکنی قطار چینی
هشدار دادگستری تهران به شهروندان: مراقب مراکز غیرمجاز خدمات زیبایی باشید
عکس های منتخب جهان، 29 اکتبر 2025
دبیرکل سازمان ملل حملات اسرائیل به غزه را به شدت محکوم کرد
روز ملی جزایر سه گانه خلیج فارس به تقویم رسمی کشور اضافه شد
راهبرد ترامپ در آمریکای لاتین نتیجه عکس خواهد داشت
جزییات درگیری در نزدیکی دانشگاه آزاد مرکز واحد سوهانک+فیلم
دختر شهید سپهبد شادمانی تصویری از درجه اعطایی از سوی رهبر انقلاب به این شهید را منتشر کرد
بهره‌برداری از 164 واحد نیروگاه تجدیدپذیر
والیبالیست های جوان ایران قهرمان بازی های آسیایی بحرین شدند
صابر کاظمی از دنیا رفت/کمیسیون پزشکی، مرگ مغزی صابر کاظمی را تأیید کرد
پاسخ کوبنده بوکسور لبنانی به لگدمال کردن پرچم اسرائیل
یونیسف خواستار آتش بس فوری در سودان شد
لیست 45 نفره برای مدیریت نوار غزه
مدال طلای جودو بر گردن مهسا شکیبایی
ادعای تازه گروسی درباره غنی‌سازی اورانیوم در ایران
جنگ با لبنان، عواقب بدی برایتان دارد
عراقچی: دیپلماسی زیر آتش جنگ هم برقرار بوده اما مذاکره با قُلدری متفاوت است
شهادت 104 فلسطینی از شب گذشته تاکنون
X
آگهی تبلیغاتی