×
فرهنگی
شناسه خبر : 237916
تاریخ انتشار : یکشنبه 1404/05/12 ساعت 09:15
اقبال لاهوری، گرانیگاه دیپلماسی فرهنگی ایران و پاکستان

نورنیوز به بهانه بازدید مسعود پزشکیان از مزار شاعر بزرگ پارسی‌سرا گزارش می‌دهد؛

اقبال لاهوری، گرانیگاه دیپلماسی فرهنگی ایران و پاکستان

حضور رئیس جمهور ایران بر مزار علامه اقبال لاهوری در لاهور، در نخستین روز سفر رسمی به پاکستان، فراتر از یک حرکت تشریفاتی ساده است. این اقدام، حامل پیامی نمادین و راهبردی است: بازخوانی یک میراث مشترک که می‌تواند در شرایط پیچیده منطقه‌ای، نقش «لولای فرهنگی» میان دو کشور را ایفا کند.

نورنیوز- گروه فرهنگی: حضور مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، بر مزار علامه اقبال لاهوری در لاهور، در نخستین روز سفر رسمی به پاکستان، فراتر از یک حرکت تشریفاتی ساده است. این اقدام، در متن تاریخ روابط فرهنگی و سیاسی ایران و پاکستان، حامل پیامی نمادین و راهبردی است: بازخوانی یک میراث مشترک که می‌تواند در شرایط پیچیده منطقه‌ای، نقش «لولای فرهنگی» میان دو کشور را ایفا کند. اقبال، متفکر و شاعر مسلمان، اگرچه در پاکستان به‌عنوان «شاعر ملی» شناخته می‌شود، اما در ریشه و زبان، پیوندی عمیق با ایران دارد. بیش از ۷۰ درصد آثار منظوم اقبال به زبان فارسی است و اندیشه‌های او، از «اسرار خودی» تا «جاویدنامه»، بر مبنای گفت‌وگو با سنت فلسفی و عرفانی ایران شکل گرفته است.

اقبال لاهوری (۱۸۷۷–۱۹۳۸) در پنجاب متولد شد، اما از همان آغاز، با زبان فارسی به‌عنوان زبان تفکر و بیان فلسفی خو گرفت. او در اشعار خود بارها به ایران، تاریخ، شعر و اندیشه ایرانیان اشاره کرده و حتی ایران را «محور شرق» خوانده است. این نوع نگاه، اقبال را از محدوده جغرافیای سیاسی پاکستان فراتر می‌برد و او را در زمره متفکران جهان اسلام قرار می‌دهد که مرزهای فرهنگی را بازتعریف می‌کنند.

پل زدن میان دو ملت از مسیر فرهنگ

روابط ایران و پاکستان، اگرچه تحت تأثیر ملاحظات ژئوپلیتیک و چالش‌های امنیتی همواره دستخوش فراز و فرود بوده است، اما در حوزه فرهنگی، زیرساختی پایدار و مشترک وجود دارد که اقبال یکی از مهم‌ترین نمادهای آن است.
در پاکستان، اقبال بخشی از هویت ملی است؛ در کتاب‌های درسی، رسانه‌ها و مراسم رسمی حضور دارد. در ایران، او بیشتر به‌عنوان یک شاعر و متفکر مسلمان با دغدغه بیداری شرق شناخته می‌شود. این دو قرائت متفاوت اما مکمل، ظرفیت آن را دارند که به زبان مشترک سیاسی و اقتصادی میان دو کشور کمک کنند.

سفر پزشکیان به دعوت رسمی نخست‌وزیر پاکستان و آغاز آن با زیارت مزار اقبال لاهوری، می‌تواند بخشی از «دیپلماسی فرهنگی» ایران در جنوب آسیا تلقی شود. دیپلماسی فرهنگی به معنای استفاده از هنر، ادبیات، تاریخ و ارزش‌های مشترک برای ایجاد همدلی و اعتماد است؛ عناصری که اغلب پایدارتر از توافق‌های صرفاً اقتصادی‌اند. اقبال، به دلیل دو ویژگی برجسته‌اش، آثار فارسی و جایگاه ملی در پاکستان، یکی از قوی‌ترین ابزارهای این دیپلماسی به شمار می‌آید.

بازدید از مزار اقبال، پیش‌تر نیز در دستور کار برخی مقامات ایرانی قرار گرفته بود. در سال ۱۳۹۶، حسن روحانی نیز در سفر به لاهور بر مزار اقبال حضور یافت و آن را نمادی از «وحدت فکری ایران و پاکستان» خواند. این تکرار در رفتار دیپلماتیک، نشان‌دهنده جایگاه ثابت اقبال در پروتکل‌های فرهنگی دو کشور است، اما تفاوت در اینجاست که سفر پزشکیان در شرایطی انجام می‌شود که هر دو کشور با چالش‌های امنیتی منطقه‌ای، فشارهای اقتصادی و ضرورت تنوع‌بخشی به روابط تجاری مواجه‌اند.

فرصتی برای سیاست‌گذاری آینده‌نگر

حجم مبادلات ایران و پاکستان در سال ۱۴۰۲ حدود ۲ میلیارد دلار بوده و هدف‌گذاری دو کشور رسیدن به ۵ میلیارد دلار در سه سال آینده است. البته پزشکیان روز گذشته اعلام کرد که به چشم انداز مبادلات اقتصادی 10 میلیارد دلاری میان دو گشور فکر می‌کند. تجربه روابط بین‌الملل نشان داده است که هرچه بستر فرهنگی و اجتماعی همکاری میان دو کشور عمیق‌تر باشد، توافقات اقتصادی نیز پایدارتر خواهند بود. برگزاری هفته‌های فرهنگی مشترک، افزایش بورسیه‌های تحصیلی و ترجمه متون ادبی دو کشور به زبان یکدیگر، از اقداماتی است که می‌تواند بُعد نرم این روابط را تقویت کند. اقبال در این میان، نه فقط به‌عنوان موضوعی برای گرامیداشت، بلکه به‌عنوان یک «محرک» برای تولیدات مشترک فرهنگی و هنری عمل می‌کند.

منطقه جنوب آسیا و غرب آسیا در دهه اخیر شاهد موجی از رقابت‌های هویتی، رشد افراط‌گرایی و فشارهای اقتصادی بوده است. در چنین فضایی، بازگشت به سرمایه‌های فرهنگی مشترک همچون اقبال، می‌تواند نه یک نوستالژی بی‌اثر، بلکه یک ابزار فعال برای مقابله با گسست‌های اجتماعی و سیاسی باشد. اقبال در «اسرار خودی» بر خودآگاهی و بازیابی عزت فردی و جمعی تأکید می‌کند؛ پیامی که امروز، هم در ایران و هم در پاکستان، می‌تواند مبنای یک گفتمان متحدکننده باشد.

اگر زیارت مزار اقبال لاهوری تنها در سطح یک حرکت پروتکلی باقی بماند، اثرش محدود خواهد بود. اما اگر این اقدام بهانه‌ای برای طراحی یک بسته سیاستی فرهنگی، شامل گسترش آموزش زبان فارسی در پاکستان، معرفی اقبال در دانشگاه‌ها و رسانه‌های ایران، و حمایت از تولیدات هنری مشترک باشد، می‌تواند به نقطه عطفی در روابط دو کشور تبدیل شود. ایران و پاکستان می‌توانند از اقبال لاهوری نه فقط به‌عنوان یک «یادگار تاریخی»، بلکه به‌عنوان یک «منبع زنده و پویا» برای دیپلماسی فرهنگی بهره بگیرند؛ منبعی که توانایی آن را دارد همسایگی را به هم‌زیستی مشارکتی ارتقا دهد.


اخبار مرتبط
سفر پزشکیان به پاکستان؛ پاسخ مشترک به معمای امنیت و اقتصاد در منطقه غرب آسیا
دوشنبه 1404/05/13 ساعت 10:45
نورنیوز بررسی می‌کند؛
سفر پزشکیان به پاکستان؛ پاسخ مشترک به معمای امنیت و اقتصاد در منطقه غرب آسیا
سفر رسمی دکتر مسعود پزشکیان به پاکستان، نمادی از تحکیم پیوندهای راهبردی دو همسایه است. این سفر در شرایط حساس منطقه و پس از جنگ 12روزه اسرائیل علیه ایران، فرصتی برای توسعه همکاری‌های اقتصادی، امنیتی و سیاسی و همصدایی کشورهای مسلمان در برابر تجاوزات رژیم صهیونیستی فراهم کرد.
فرصت‌‌های همکاری با اسلام‌آباد
یکشنبه 1404/05/12 ساعت 14:00
سمیه مروتی:
فرصت‌‌های همکاری با اسلام‌آباد
مروتی نوشت: «سفر پزشکیان به اسلام‌آباد در بزنگاه‌های حساس منطقه‌ای و بین‌المللی و در هنگامه‌ای که دو کشور در ماه‌های اخیر درگیر جنگ بوده‌اند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این سفر در جهت تقویت دیپلماسی همسایگی و محملی برای تعمیق روابط دوجانبه است. با این‌همه، گمانه‌های متعددی در باب چرایی اهمیت این سفر مطرح است که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره خواهد شد.»
رژه‌ای با صدای اقتدار؛ رمز صداهای عجیب سربازان پاکستانی در استقبال از پزشکیان +فیلم
یکشنبه 1404/05/12 ساعت 12:00
رژه‌ای با صدای اقتدار؛ رمز صداهای عجیب سربازان پاکستانی در استقبال از پزشکیان +فیلم
استقبال رسمی ارتش پاکستان از رئیس‌جمهور ایران، با صداهای خاص و حرکات نمایشی گارد افتخار، بار دیگر سبک منحصربه‌فرد رژه نظامی در جنوب آسیا را به صدر توجه رسانه‌ها و کاربران رساند.
پزشکیان کدام اشعار را در دفتر یادبود اقبال لاهوری نوشت؟
یکشنبه 1404/05/12 ساعت 10:45
پزشکیان کدام اشعار را در دفتر یادبود اقبال لاهوری نوشت؟
رئیس جمهور در سفرش به پاکستان بعد از بازدید مزار اقبال لاهوری بخش‌هایی از شعر این شاعر بزرگ را نوشت. در این شعر آمده: «دم چیست پیام است شنیدی نشنیدی، در خاک تو یک جلوهٔ عام است ندیدی، دیدن دگر آموز شنیدن دگر آموز»
گزارش تصویری | اولین روز سفر رئیس جمهور به پاکستان
شنبه 1404/05/11 ساعت 22:23
گزارش تصویری | اولین روز سفر رئیس جمهور به پاکستان
دیپلماسی فعال همسایگی؛ سفر راهبردی پزشکیان به پاکستان
شنبه 1404/05/11 ساعت 11:15
نورنیوز بررسی می‌کند؛
دیپلماسی فعال همسایگی؛ سفر راهبردی پزشکیان به پاکستان
سفر دکتر پزشکیان به اسلام‌آباد در حالی انجام می‌شود که ایران و پاکستان در چارچوب نظم نوین منطقه‌ای، در حال ترسیم نقشه‌ای جدید از همکاری‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی هستند؛ نقشه‌ای که از توسعه تجارت تا مقابله با تروریسم و حمایت از فلسطین را دربرمی‌گیرد.
معاون پزشکیان: رئیس‌جمهور از تدوین لایحه «مقابله با انتشار محتوای خلاف واقع» خبر نداشت!
سه‌شنبه 1404/05/07 ساعت 08:36
معاون پزشکیان: رئیس‌جمهور از تدوین لایحه «مقابله با انتشار محتوای خلاف واقع» خبر نداشت!
معاون ارتباطات رئیس جمهور در پی انتقادات گسترده نسبت به لایحه مقابله با انتشار محتوای خلاف‌واقع، گفت: پزشکیان ضمن ابراز تعجب از تدوین این لایحه بدون اطلاع خود، دستور بازبینی روند بررسی آن با نظر نخبگان را صادر کرد. او به فحوای چنین طرحی اعتقادی ندارد.
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
پارلمان اروپا خواستار واکنش یکپارچه اتحادیه به تهدیدهای ادعایی روسیه شد
شاهکار معینی و عالی پور با طلا و نقره یک ضرب جهان
تعداد اسرای فلسطینی که آزاد می شوند، مشخص شد
قلعه‌نویی: برای خنثی کردن نقاط قوت حریف آماده‌ایم
اعتکاف 1404 با محوریت معنویت و اتحاد
پیشنهاد تأمل برانگیز ماکرون درباره غزه
میزبانی 2029؛ ایران شانس اول
تمام واحدهای صنفی و اماکن عمومی ملزم به رعایت مقررات جاری کشور هستند
ترافیک در تونل‌های آزادراه تهران – شمال به اوج رسید
یکی از رهبران حماس: مذاکرات درباره لیست اسرا ادامه دارد
پرسپولیس از لیگ شرق آسیا بازیکن می‌گیرد؟
دلیل تأخیر نشست کابینه امنیتی رژیم صهیونیستی مشخص شد
سیسی، ترامپ را به مصر دعوت کرد/ترامپ:به مصر خواهم رفت
اعلام زمان‌ پرداخت باقی‌مانده معوقات متناسب سازی حقوق بازنشستگان
ادعای جدید ترامپ در جلسه کابینه در مورد ایران
پایان جنگ و آغاز صلح؟!
ادعای تازه اسرائیل درباره زمان آتش بس غزه
بعید است ترامپ جایزه نوبل را بگیرد
بازگشت به زندگی یک محکوم به قصاص در آذربایجان غربی
صلحی میان دو طوفان؛ بازگشت نبرد از میدان جنگ به میدان سیاست
گزارش روزنامه هاآرتص درباره جزئیات توافق آتش‌بس غزه
نتانیاهو مدال نوبل صلح را به ترامپ داد!
دستگیری 32 جاسوس اسرائیلی در لبنان
پوتین: مسئله هسته‌ای ایران تنها از راه دیپلماسی قابل حل است
کریدور شمال–جنوب شتاب می‌گیرد+ جزئیات
فغانی در پلی‌آف انتخابی جام جهانی 2026 سوت می‌زند
آمریکا 29 نهاد مرتبط با ایران در کشورهای مختلف را تحریم کرد
واکنش ولایتی به توافق آتش‌بس غزه
ارمنستان: کریدور زنگزور وجود خارجی ندارد
سنگ اندازی جدید اسرائیل در مسیر صلح / مخالفت با آزادی رهبر فتح
خبر خوش وزیر نیرو درباره برق
بیانیه وزارت امور خارجه در خصوص تلاش‌ها برای توقف نسل‌کشی در غزه
دیدار جدیدی بین پوتین و ترامپ در دستور کار نیست
رئیس مرکز ملی فضای مجازی: حکمرانی قانونمند دیجیتال ضرورت دارد
انفجار در بندرانزلی؛ مخزن سوخت در آتش سوخت
توضیح پوتین درباره سقوط هواپیمای آذربایجانی
آماده‌باش ایران برای دیدار حساس مقابل روسیه
آغاز فصل تازه روابط تهران–بلگراد
با انتشار عکسی از سوی کاخ سفید؛ ترامپ به نوبل صلح می رسد؟
حاجی میرزایی: مهم‌ترین عامل نجات‌بخش جامعه، احساس مسئولیت است
رویترز: مرحله اول عقب نشینی اسرائیل از فردا اجرا می شود
بازداشت عامل جنایت ساری در 24 ساعت
رژیم صهیونیستی به دنبال فریبکاری در توافق آتش بس است
حباب سکه 7 میلیون تومان شد
تصویب تحریم تسلیحاتی اسرائیل در پارلمان اسپانیا
تصویب اعتبار برای پرداخت بدهی های دارو و تجهیزات پزشکی
مسیر شگفت انگیز برنده نوبل شیمی
مدیرعامل روس اتم به تهران می‌آید
75 درصد بار وام ازدواج بر دوش 6 بانک بزرگ
نویسنده برجسته مجارستانی برنده نوبل ادبیات 2025
X
آگهی تبلیغاتی