×
سیاسی
شناسه خبر : 234822
تاریخ انتشار : شنبه 1404/05/04 ساعت 13:51

رحمن قهرمانپور:

ترجیحات ایران و اروپا در استانبول

سه کشور اروپایی و ایران در حالی به میز مذاکرات در استانبول بازگشتند که هر کدام دلایل خاص خود را برای آغاز مذاکرات دارند. ایران نگران تشدید تنش است و از همین رو ترجیح می‌دهد که همچنان مسیر مذاکره با غرب باز بماند. از نظر ایران، اروپا می‌تواند تسهیل‌کننده توافق بین ایران و آمریکا باشد.

نورنیوز-گروه سیاسی: سه کشور اروپایی و ایران در حالی به میز مذاکرات در استانبول بازگشتند که هر کدام دلایل خاص خود را برای آغاز مذاکرات دارند. ایران نگران تشدید تنش است و از همین رو ترجیح می‌دهد که همچنان مسیر مذاکره با غرب باز بماند. از نظر ایران، اروپا می‌تواند تسهیل‌کننده توافق بین ایران و آمریکا باشد. از طرف دیگر این مذاکرات نشان می‌دهد که ایران برخلاف چند ماه گذشته نقش اروپا را در مذاکرات جدی گرفته است.

پس از دور پیشین مذاکرات استانبول بود که اروپایی‌‌‌‌‌ها به دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی فشار آوردند که گزارش مربوط به ایران را زودتر منتشر کند و به گفته مقامات ایرانی همین گزارش بهانه‌‌‌‌‌ای شد که اسرائیل به واسطه آن به ایران حمله کند.

 از سوی دیگر اروپایی‌ها هم به سه دلیل ترجیح می‌دهند که در شرایط فعلی مذاکره با ایران را در دستور کار داشته باشند. نخستین دلیل این است که بعد از حملات ۲۳ خرداد و بعد از حمله به تاسیسات هسته‌‌‌‌‌ای ایران دستیابی به یک ارزیابی فنی معتبر از میزان خسارت‌‌‌‌‌های واردشده به تاسیسات هسته‌‌‌‌‌ای ایران اهمیت بسیار زیادی برای اروپا چه از نظر سیاسی و چه از نظر اطلاعاتی دارد. این ارزیابی فنی به طور مشخص در تصمیم‌‌‌‌‌های بعدی اروپا و آمریکا بسیار  موثر خواهد بود.

دلیل دوم اروپا این است که در صورت فعال‌سازی مکانیسم ماشه ممکن است ایران از پیمان منع اشاعه خارج شود. هرچند خروج از این پیمان محدودیت‌های حقوقی خاص خود را دارد و باید به تایید شورای امنیت سازمان ملل برسد، اما صرف اعلام خروج ایران از این پیمان می‌تواند یادآور بحران خروج کره‌شمالی از پیمان منع اشاعه در سال ۲۰۰۲ باشد و تنش‌‌‌‌‌های سیاسی را افزایش دهد و افزون بر آنها نظام کنترل تسلیحاتی در دنیا را با یک چالش جدی مواجه کند؛ نظامی که پیمان منع اشاعه یا همان NPT اساس و رکن آن به شمار می‌رود.

دلیل سوم اروپا برای حضور در مذاکرات استانبول این است که بعد از دیدار فردریش مرتس صدراعظم آلمان و نیز امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه از بریتانیا، روابط تروئیکای اروپایی تقویت شده است. در این دیدارها طرفین تصمیم گرفتند که دوباره نقش جدی‌تری را در سیاست بین‌الملل افزایش دهند.

یکی از موضوعاتی که تروئیکای اروپایی در دستور کار دارد، مساله هسته‌‌‌‌‌ای ایران است. سه کشور اروپایی افزون بر نقشی که در بحران اوکراین دارند تلاش می‌کنند که مانند دهه ۲۰۰۰ در پرونده هسته‌‌‌‌‌ای ایران هم نقش مهم‌تری ایفا کنند که می‌تواند به معنای تجدید قوا در سیاست دفاعی و خارجی مشترک اتحادیه اروپا در شرایط فعلی باشد؛ شرایطی که اروپا در آن به واسطه تشدید رقابت میان آمریکا و چین به‌نوعی به حاشیه رانده شده است. سه کشور اروپایی تلاش می‌کنند از طریق ایفای یک نقش موثر در پرونده هسته‌‌‌‌‌ای ایران دوباره جایگاه خود را در سیاست بین‌الملل تقویت کنند.

روابط ایران و اروپا بعد از حمله روسیه به اوکراین وارد دوران بی‌‌‌‌‌سابقه‌‌‌‌‌ای از تنش شد و این تنش همچنان ادامه دارد. بعید است که مذاکرات دور دوم در استانبول به یک توافق جامع و کاهش جدی تنش میان ایران و اروپا منجر شود، اما ادامه مذاکرات بین دو طرف می‌تواند مسیر و روند کاهش تنش را تقویت بکند.

واقعیت امر این است که اروپا برخلاف آنچه برخی‌‌‌‌‌ها در داخل فکر می‌کنند آنچنان ضعیف نشده است که نتواند نقشی در مذاکرات ایفا بکند. درست است که تشدید تنش میان اروپا و روسیه از یک طرف و تشدید رقابت میان آمریکا و چین از طرف دیگر باعث شده است که اتحادیه اروپا به‌نسبت تضعیف شود و از طرف دیگر فشارهای ترامپ بر اتحادیه اروپا و ناتو هم باعث افزایش نگرانی در اتحادیه اروپا شده است، اما همچنان نباید این نکته را فراموش کرد که اتحادیه اروپا در سازمان‌های بین‌المللی و ازجمله در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نفوذ قابل‌توجهی دارد.

از طرف دیگر ارتباطات نهادینه‌‌‌‌‌ای که میان اتحادیه اروپا و سایر کشورهای جهان وجود دارد این امکان را به اتحادیه اروپا می‌دهد که حتی اگر نتواند زمینه‌ساز توافق میان ایران و آمریکا شود، بتواند مانع این توافق شود، همان‌گونه که اتحادیه اروپا مانع توافق زودهنگام میان ترامپ و پوتین در مورد جنگ اوکراین شد. به همین ترتیب به نظر می‌رسد که اروپا در گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی علیه ایران نقش موثری داشت. بنابراین اروپا همچنان می‌تواند بازی را به هم بزند.

شاید مقامات ایرانی با توجه به همین واقعیت تلاش کردند که دور دوم مذاکرات در استانبول را آغاز کنند. از طرف دیگه اروپا هم می‌‌‌‌‌داند که اگر مکانیسم ماشه فعال شود و ایران تصمیم بگیرد که از پیمان NPT خارج شود، ممکن است، تلاش اتحادیه اروپا برای حفظ نظم بین‌المللی لیبرال و نظم هسته‌ای برآمده از آن دچار اختلالات جدی شود.

در هر صورت باید منتظر بمانیم و ببینیم که آیا مذاکرات استانبول می‌تواند باعث گشایشی در روند بازگرداندن مکانیسم ماشه شود، یا نه. برخی نشریات گزارش دادند که سه کشور اروپایی آماده تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ و جلوگیری از اعمال سریع مکانیسم ماشه هستند، مشروط به آنکه ایران برخی شروط را بپذیرد. یکی از شروط اصلی همکاری‌های ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و این در حالی است که قانون تصویب‌شده در مجلس دست دولت را برای بازدیدهای سرزده آژانس بسته است.

اکنون باید منتظر باشیم و ببینیم که آیا از مذاکرات استانبول می‌توان به یک چشم‌انداز امیدوار‌کننده در هفته‌‌‌‌‌های آینده رسید یا خیر.

* پژوهشگر ارشد مسائل بین‌الملل


نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
مصرف پروتئین حیوانی و کاهش اندک مرگ‌ومیر ناشی از سرطان
جزئیات قیمت و حافظه آیفون 17 ایر فاش شد
آزمایش سه‌دقیقه‌ای جدید، شناسایی زودهنگام آلزایمر را ممکن می‌کند
اسفنج‌های خوراکی برای لاغری؛ نوآوری تازه دانشمندان چینی
ستاره نامدار تنیس که سرطان را شکست داد
کمپین تبلیغاتی رژیم صهیونیستی با کمک گوگل
مدودف: روسیه تهدید نمی‌کند اما باید رویکردهای نظامی مرزی را بازنگری کند
صدراعظم آلمان: اروپا همچنان به کمک آمریکا وابسته است
پایان خاموشی ها با راه اندازی نیروگاه های خورشیدی
دولت با اعطای اختیارات جدید، مسیر سرمایه‌گذاری در استان‌ها را تسهیل می‌کند
مسئول آمریکایی: نتایج جلسه کابینه لبنان تا حدی مثبت بود
هشدار وزیر آمریکایی به هند درباره همکاری با روسیه و چین
پروازهای باکو -تهران فردا از سر گرفته می‌شود
فراتحلیل و فرامتن سفر رئیس جمهور محترم ایران به چین و اجلاس شانگهای
درویش: با وجود فشارها، پرسپولیس آماده ادامه رقابت‌هاست
عکس های منتخب جهان، 5 سپتامبر 2025
ولایتی: شانگهای در آینده نقش اول را در تعیین سرنوشت جهان دارد
قتل مشکوک پدر 77 ساله؛ بازداشت پسر به اتهام قتل
ایران و ازبکستان برای دومین بار در فینال کافا رودررو می‌شوند
واکنش روسیه به حمایت از قطعنامه پیشنهادی ایران در آژانس انرژی اتمی
اردن و قطر اظهارات نتانیاهو درباره کوچ اجباری فلسطینی‌ها را محکوم کردند
وزیر آموزش و پرورش: برگزاری المپیادهای مدرسه‌ای راهی برای کشف استعدادهای ورزشی است
برگزاری تمرین تاکتیکی تیم ملی زیر نظر قلعه‌نویی در ازبکستان
دومین بانک بزرگ روسیه در ایران افتتاح می شود
تلاش آمریکا برای جاسوسی از رهبر کره شمالی شکست خورد
اتمام تعمیرات اساسی سکوهای فاز یک پارس جنوبی
خلبان، پرواز قشم-تهران را به سلامت فرود آورد
انتقاد عراقچی از سکوت کرکننده غرب نسبت به توسعه هسته‌ای رژیم اسرائیل
تعطیلی دوباره راکتور هسته‌ای در فرانسه به دلیل هجوم عروس‌های دریایی
اروگوئه، کلمبیا و پاراگوئه بلیت جام جهانی را رزرو کردند
واکنش نتانیاهو به بیانیه وزارت خارجه مصر درباره کوچاندن مردم غزه
افت نرخ ارز، قیمت سکه را کاهشی کرد
رئیس پیشین صداوسیما: تا تغییر ساختار، رفع فیلترینگ امکان‌پذیر نیست
اتحادیه اروپا بر استمرار دیپلماسی با ایران تاکید کرد
سفارت روسیه: فروش دارایی‌های روسیه از سوی انگلیس غیرقانونی است
مصر خواستار آتش‌بس فوری و خروج نیروهای اسرائیلی از غزه شد
عدالت مالیاتی در دستور کار؛ حذف مالیات برای اقشار کم‌درآمد
اعتراف ترامپ به عقب‌نشینی آمریکا در برابر چین، روسیه و هند
استقبال زلنسکی از موضع پوتین درباره عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا
فنلاند حمایت خود را از راه‌حل دو کشوری در مسئله فلسطین اعلام کرد
هفت افتخار جهانی ایران در کمتر از 2 ماه
نشست فوق‌العاده برخط سران بریکس دوشنبه برگزار می‌شود
بیانیه حماس در واکنش به دستور وزیر جنگ رژیم صهیونیستی برای تشدید بمباران غزه
سفر هیات 5 نفره افغانستان به ایران برای حل مشکلات هویتی افغان‌ها
نظم ترامپ؛ جهان شرکت، آمریکا مدیرعامل!
وضعیت بحرانی کیفیت هوا در 11 شهر خوزستان
بازگشت به زندگی یک محکوم به قصاص در استان هرمزگان پس از 9 سال
خلع سلاح مقاومت؛ ریسک فروپاشی موازنه منطقه‌ای
هافبک پرسپولیس خانه‌نشین شد
رایزنی گروسی با پاپ درباره ایران و خلع سلاح هسته‌ای
X
آگهی تبلیغاتی