×
اقتصادی
شناسه خبر : 233903
تاریخ انتشار : یکشنبه 1404/04/29 ساعت 08:50
کاهش اشتغال ناقص؛ عبور از بحران یا تغییر چهره فقر؟

نورنیوز بررسی می‌کند؛

کاهش اشتغال ناقص؛ عبور از بحران یا تغییر چهره فقر؟

افت محسوس نرخ اشتغال ناقص در سال 1403، ظاهراً نوید بهبود کیفیت بازار کار را می‌دهد؛ اما این آمار امیدوارکننده، اگر بدون تحلیل دقیق علل و آثارش بررسی شود، می‌تواند تصویری وارونه از واقعیت ارائه دهد و نشانه‌ای از فشار مضاعف بر نیروی کار باشد.

نورنیوز-گروه اقتصادی: در نگاه نخست، افت نرخ اشتغال ناقص از ۱۰.۲ درصد در سال ۱۴۰۰ به ۷.۶ درصد در سال ۱۴۰۳، می‌تواند نشانه‌ای از ترمیم نسبی ساختار اشتغال در ایران باشد. به‌ویژه در دوره‌ای که اقتصاد کشور با موانعی چون تحریم، رکود و نوسان‌های ارزی مواجه بوده، کاهش چنین شاخصی این تصور را ایجاد می‌کند که بخشی از نیروی کار از مشاغل فصلی و ناپایدار، به شغل‌هایی با ساعات کامل‌تر و درآمد باثبات‌تر رسیده‌اند. این تصویر اگر واقعی باشد، می‌تواند بیانگر آغاز حرکت به سوی اشتغال مولد و کاهش آسیب‌پذیری شاغلان در برابر بحران‌های اقتصادی باشد.

اما این روایت، تنها نیمی از ماجراست. کاهش اشتغال ناقص الزاماً به معنای بهبود شرایط نیست. گاه تغییر در این شاخص، بازتاب نوعی فشار اقتصادی است که کارگران را ناگزیر به پذیرش مشاغل سخت‌تر، با ساعات طولانی‌تر اما کیفیت پایین‌تر می‌کند؛ وضعیتی که در آن، فرد دیگر «ناقص‌الاشتغال» نیست، بلکه با اشتغال کاملِ نامطلوب مواجه است.

فشاری که از آمار حذف شد

یکی از سناریوهای نگران‌کننده در تحلیل افت نرخ اشتغال ناقص، آن است که بخشی از نیروی کار، نه از سر بهبود شرایط، بلکه در واکنش به رکود بازار یا کاهش فرصت‌های شغلی، از بازار کار خارج شده‌اند. این خروج که می‌تواند دلایلی همچون ناامیدی، مهاجرت، افزایش مشاغل غیررسمی یا حتی ترک تحصیل زودهنگام داشته باشد، موجب کاهش آماری اشتغال ناقص می‌شود، اما هیچ‌گونه رونقی را به اقتصاد تزریق نمی‌کند.

از سوی دیگر، افرادی که پیش‌تر به شغل‌های پاره‌وقت یا فصلی بسنده کرده بودند، ممکن است در شرایط تورمی کنونی، به‌ناچار وارد مشاغل تمام‌وقت با درآمد حداقلی شده باشند. در چنین حالتی، آنچه کاهش می‌یابد «ناقص بودن» اشتغال است، نه فقر ساختاری یا بی‌عدالتی شغلی. این جابجایی، نوعی حرکت اجباری در دل اقتصاد فرسوده است؛ نه نشانه‌ای از توانمندسازی نیروی کار.

اشتغال ناقص در سایه رکود ساختاری

بررسی دقیق‌تر روند نزولی اشتغال ناقص نشان می‌دهد که از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳، کاهش حدود ۲.۶ واحد درصدی رخ داده است. این افت ممکن است تا حدی به بهبود برخی حوزه‌ها مانند خدمات شهری، صنایع کوچک و کسب‌وکارهای دیجیتال مربوط باشد. اما همزمان باید توجه کرد که نرخ بیکاری عمومی در همین دوره تغییر چشمگیری نداشته و نرخ مشارکت اقتصادی نیز در ثبات نسبی باقی مانده است. بنابراین، این بهبود در شاخص اشتغال ناقص، نمی‌تواند به‌تنهایی دال بر پویایی بازار کار باشد.

افزون بر این، تحولات جمعیتی و افزایش سن ورود به بازار کار، باعث کاهش تعداد افرادی می‌شود که در معرض اشتغال ناقص هستند. به عبارت دیگر، بخشی از افت این نرخ ممکن است ناشی از تغییر در ترکیب جمعیت فعال باشد، نه صرفاً ناشی از رشد اشتغال کیفی.

بازتعریف سیاست‌ها؛ فراتر از بازی با اعداد

برای سیاست‌گذاران، کاهش اشتغال ناقص نباید به‌عنوان موفقیتی قطعی تلقی شود. آنچه اهمیت دارد، بررسی کیفی آن و شناسایی علت‌های اصلی این تغییر است. آیا این افت به‌معنای ایجاد فرصت‌های شغلی بهتر بوده؟ یا صرفاً بازتابی از تغییر رفتار نیروی کار در برابر فشارهای اقتصادی است؟ پاسخ به این پرسش‌ها، جهت سیاست‌های اشتغال‌زایی کشور را تعیین می‌کند.

اگر هدف، عبور از بحران اشتغال ناقص است، راه‌حل‌هایی چون افزایش سرمایه‌گذاری مولد، توسعه آموزش‌های فنی، اصلاح قوانین کار و تقویت پوشش‌های تأمین اجتماعی، باید جایگزین رویکرد آماری شوند. بازار کار ایران، نیازمند ساختاری پایدار و انسانی است؛ نه فقط نمودارهایی خوش‌ظاهر.


نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
مخالفت دولت لبنان با خواسته کاخ‌سفید درباره آینده حزب الله
مدودف: زلنسکی تحت هیچ شرایطی پیروز نخواهد شد
هشدار حزب‌الله: هر گونه کانال مذاکراتی با رژیم صهیونیستی مسدود خواهد شد!
وزیر آموزش و پرورش نیز به پویش «بساز مدرسه» پیوست
نامه به سران قوا‌؛ 95 میلیارد دلار ارز صادراتی بازنگشته است
احتمال سقوط قیمت نفت به 55 دلار
عکس های منتخب ایران، شنبه 26 مهر 1404
هاشمیان: نتیجه دیدار با خیبر عادلانه نبود
نتانیاهو با بازگشایی گذرگاه رفح مخالفت کرد
درویش استعفا کرد
احتمال دیدار ترامپ با رئیس کره شمالی قوت گرفت
ایران اقدام رژیم صهیونیستی در نقض آتش‌بس در غزه و کشتار زنان و کودکان را محکوم کرد
​​​​​​​نامه روسیه، ایران و چین درباره خاتمه قطعنامه 2231 به سازمان ملل
هاشمیان در آستانه برکناری !
هوای ناسالم تهران در روزهای آینده
پیام غریب آبادی درمورد دیپلماسی ایران و همگرایی کشورهای مستقل در دفاع از حاکمیت قانون
اعتراض به ترامپ هم‌زمان با هجدهمین روز از تعطیلی دولت
معاون رئیس‌جمهور: تعطیلی پنجشنبه‌ها فعلاً ممکن نیست
جدول لیگ برتر در هفته هفتم پس از بازی پرسپولیس
پایان 10 سالگی برجام در آینه رسانه‌های اروپا
اوربان: دیدار پوتین-ترامپ، شانس توافق درباره اوکراین را افزایش می‌دهد
آغاز بازگشایی گذرگاه رفح از دوشنبه
پزشکیان: در کنار رسیدگی به تخلفات افراد، اجازه ندهیم حقوق او تضییع شود
2-0 | سیتی بدون رودری هم درخشان است
بزرگداشت استاد محمود فرشچیان در وین؛ شاعر رنگ و عشق در خاطره‌ها ماندگار خواهد ماند
رایزنی تلفنی وزیر خارجه مصر با عراقچی، گروسی و ویتکاف
خیبر (2)- پرسپولیس (1) | پرسپولیس در دقیقه 97 تسلیم خیبر شد + خلاصه بازی
1-0 | پیکان هم در برابر آلومینیوم شکست خورد+ خلاصه بازی
کشته و زخمی شدن 210 تن در حملات پاکستان به اسپین‌بولدک افغانستان
واگذاری سایپا رسما کلید خورد
47 بار نقض آتش بس در غزه از سوی رژیم صهیونیستی
عارف: المپیک 2028 فرصت حیثیتی برای کشورمان است
چرا برای پرونده نیشکر هفت‌تپه کیفرخواست جدید صادر شده است؟
برقراری پرواز رشت- آستراخان از فردا
پیروزی پرگل تیم فوتبال نوجوانان مقابل قرقیزستان در بیشکک
زلزله‌ای به بزرگی 6.2 ریشتر جنوب فیلیپین را لرزاند
حمله پهپادی رژیم اسرائیل به جنوب لبنان
مطالبات گندمکاران تسویه شد
واکنش حماس به تشدید حملات صهیونیست ها به کرانه باختری
اخراج ژنرال ارشد چین و 8 مقام نظامی دیگر به‌اتهام فساد
جاده چالوس یکطرفه شد
دوحه مقصد مشترک هیئت‌های طالبان و پاکستان
استاد دانشگاه تهران برنده جایزه دانشمند جوان یونسکو شد
بیانیه باشگاه الریان قطر درباره وضعیت صابر کاظمی
پوتین تا بوداپست با جنگنده‌ها اسکورت می شود
هشدار هواشناسی برای 4 استان؛ احتمال وقوع سیلاب و سرمازدگی باغات
پایان رزمایش مرکب دریایی ایران و آذربایجان در باکو
درگیری بر سر ارز، به قتل صراف انجامید
اعوجاج ترامپ میان تجارت جنگ و ژست صلح
دومین حادثه دریایی امروز شنبه در سواحل یمن
X
آگهی تبلیغاتی