×
سیاسی
شناسه خبر : 231256
تاریخ انتشار : چهارشنبه 1404/04/11 ساعت 13:16
شایعه‌سازی؛ موشک‌باران با کلمه

نورنیوز از شایعه‌سازی به عنوان جبهه‌ای جدید در جنگ روانی دشمن گزارش می‌دهد؛

شایعه‌سازی؛ موشک‌باران با کلمه

در فضای غبارآلود پس از جنگ‌ها، زمانی که واقعیات هنوز تثبیت نشده، افکار عمومی سردرگم است و رسانه‌ها با کمبود اطلاعات رسمی مواجه‌اند؛ پدیده‌ای به‌نام شایعه به‌سرعت رشد می‌کند. شایعه نه فقط یک واکنش طبیعی اجتماعی به فقدان اطلاعات، بلکه در بسیاری موارد ابزاری طراحی‌شده در زرادخانه جنگ روانی دشمن است.

نورنیوز – گروه سیاسی: در فضای غبارآلود پس از جنگ‌ها، زمانی که واقعیات هنوز تثبیت نشده، افکار عمومی سردرگم است و رسانه‌ها با کمبود اطلاعات رسمی مواجه‌اند، پدیده‌ای به‌نام شایعه به‌سرعت رشد می‌کند. شایعه نه فقط یک واکنش طبیعی اجتماعی به فقدان اطلاعات، بلکه در بسیاری موارد ابزاری طراحی‌شده در زرادخانه جنگ روانی دشمن است؛ ابزاری که اگر به‌درستی شناخته و مهار نشود، می‌تواند پیامدهایی به‌مراتب گسترده‌تر از میدان نبرد فیزیکی برجای بگذارد.

شایعه در نظریه جنگ روانی

شایعه، در ادبیات علوم ارتباطات، به «اطلاعاتی غیررسمی، تأییدنشده و معمولاً بی‌منبع» اطلاق می‌شود که در شرایط بحرانی، به‌ویژه در خلال یا پس از جنگ‌ها و در شرایط انتقالی، جایگزین اخبار رسمی می‌شود و با سرعتی بیشتر از حقیقت گسترش می‌یابد. از دیدگاه نظریه‌پردازان جنگ روانی، شایعه در حکم یک «پیام غیردقیق ولی پرقدرت» می‌تواند برای شکل‌دادن به افکار عمومی، برهم زدن انسجام روانی جامعه، ایجاد بی‌اعتمادی به ساختار حاکم، یا منحرف‌کردن توجه افکار عمومی از موضوعات کلیدی استفاده شود.

در جنگ‌های مدرن، استفاده از شایعه نه اتفاقی، بلکه بخشی از سناریوهای از پیش‌طراحی‌شده عملیات روانی دشمن است که توسط اتاق‌های فکر اطلاعاتی، شبکه‌های رسانه‌ای و حتی ربات‌های سایبری پشتیبانی می‌شود. اما چرا شایعه پس از جنگ تقویت می‌شود؟ دلیل اول، خلأ اطلاعات رسمی و سکوت خبری است. دستگاه‌های رسمی در روزهای پس از جنگ معمولاً در حال جمع‌بندی، ارزیابی خسارات و تنظیم روایت خود هستند. در این فاصله، شایعات به‌سرعت خلأ موجود را پر می‌کنند. دلیل بعدی، نیاز روانی جامعه به درک وقایع است. افکار عمومی نیاز دارد بداند «چه شد»، «چه می‌شود»، «چه کسی شکست خورد» و «چه کسی پیروز شد». پاسخ‌نگرفتن به این پرسش‌ها، مخاطب را به سمت منابع غیررسمی می‌برد.

دلیل سوم، افزایش اضطراب جمعی

در شرایطی است که آینده مبهم است. در چنین وضعیتی، جامعه مستعد باورکردن هرگونه اطلاعاتی است که با احساسات غالب – ترس، خشم، یا امید – هماهنگ باشد.

مصادیقی از شایعه‌سازی پس از نبرد ایران و اسرائیل

در میانه و نیز پس از پایان نبرد کوتاه‌مدت اما پرتنش میان ایران و رژیم صهیونیستی، شایعات متعددی در فضای مجازی و برخی رسانه‌ها منتشر شد که همگی در خدمت جنگ روانی علیه ایران بودند. برخی نمونه‌ها عبارت‌اند از:

  • شایعه نابودی کامل پایگاه‌های پهپادی ایران. درحالی‌که مقامات نظامی اعلام کرده بودند بیشتر حملات موشکی دشمن، توسط پدافند ایران رهگیری شده، برخی رسانه‌های خارج‌نشین مدعی شدند که «تمامی پایگاه‌های پهپادی ایران در کرمانشاه، همدان، ایلام و تهران نابود شده‌اند» ؛ شایعه‌ای بی‌منبع که هدفش القای ناتوانی دفاعی جمهوری اسلامی بود.
  • شایعه درخواست غیررسمی ایران برای مذاکره با آمریکا پس از حملات. درحالی‌که ایران تأکید داشت واکنش‌ نظامی‌اش به تجاوز اسرائیل متقارن و برنامه‌ریزی‌شده بود، برخی صفحات با ظاهر تحلیلی مدعی شدند که «تهران به‌طور پنهانی از عمان برای میانجی‌گری استفاده کرده تا آتش‌بس درخواست کند»؛ شایعه‌ای که در راستای تصویرسازی از عقب‌نشینی ایران بود.
  • شایعه اختلاف میان سپاه و دولت در مدیریت جنگ. با هدف برهم‌زدن انسجام داخلی و ایجاد دوقطبی در سطح حاکمیت، برخی کانال‌های وابسته به گروه‌های معاند، ادعا کردند که «دولت از واکنش نظامی به اسرائیل حمایت نکرده و فرماندهان سپاه تصمیم را مستقل گرفته‌اند.»
  • شایعه افزایش اعتراضات مردمی در شهرهای مرزی. بدون انتشار هیچ تصویر یا گزارشی مستند، شایعاتی درباره «نارضایتی مردم مناطق غربی از ورود ایران به جنگ» منتشر شد تا فضای داخلی کشور ناپایدارتر از واقعیت جلوه کند.
  • شایعه جاسوسی برخی از فرماندهان ارشد نظامی برای رژیم صهیونیستی. برخی از شبکه های تلویزیونی خارجی با استناد به منابع ناشناخته و موهوم، ادعا کردند که «اَبَر جاسوسانی» در رده‌های بالای نظامی وجود دارند که اطلاعات فوق سرّی از محل جلسات راهبردی را در اختیار دشمن قرار می‌دهند. این گزارش‌ها حتی نام برخی از این فرماندهان را نیز مطرح کردند.

این موارد، تنها بخشی از عملیات روانی بودند که حین نبرد یا در روزهای پس از جنگ، در بستر شایعه، القای شکست، تفرقه، ناامیدی و دوقطبی را هدف گرفته بودند.

چگونه با شایعه مقابله کنیم؟

کارشناسان و صاحبنظران علوم ارتباطات با توجه به اهمیت فوق‌العاده‌ی شایعه در گسترش جنگ روانی، مقابله با تکنیک‌های آن را ضرورتی غیرقابل‌انکار می‌دانند. برخی از شیوه‌‎های مقابله با شایعه از این قرارند:

۱. افزایش سرعت، دقت و شفافیت اطلاع‌رسانی رسمی: یکی از مهم‌ترین راهکارها، «پُر کردن سریع خلأهای اطلاعاتی» است. هرگونه تأخیر در ارائه اطلاعات درست، به تقویت شایعه منجر می‌شود. نهادهای رسمی باید با تولید محتوای دقیق، روان و قابل فهم برای عموم، در همان ساعات اولیه پس از بحران، زمینه‌ را برای بروز شایعات ببندند.

۲. پایش هوشمند شبکه‌های اجتماعی: نهادهای امنیتی و رسانه‌ای باید سامانه‌های هوشمندی برای شناسایی و تحلیل شایعات طراحی کنند تا منبع، زمان انتشار و الگوی گسترش آن‌ها را شناسایی و خنثی کنند. همکاری با پلتفرم‌های بزرگ نیز در کاهش دامنه پخش شایعه ضروری است.

3. آموزش سواد رسانه‌ای به شهروندان: یکی از مهم‌ترین راهکارهای بلندمدت، تقویت سواد رسانه‌ای جامعه است. شهروندان باید بیاموزند چگونه اطلاعات را ارزیابی، منابع را تشخیص، و از بازنشر بی‌رویه شایعات پرهیز کنند.

4. استفاده از روایت جایگزین: بهترین پاسخ به شایعه، نه فقط تکذیب، بلکه ساختن روایت معتبر و اقناع‌کننده است. این روایت باید به‌گونه‌ای طراحی شود که اعتماد مخاطب را جلب کرده و نیاز روانی او برای درک ماجرا را پاسخ دهد.

شایعه، مانند مین‌های عمل‌نکرده‌ای است که در زمین پس از جنگ پنهان شده‌اند. ممکن است دیر منفجر شوند، اما همچنان مرگبارند. هر جنگ نظامی، اگرچه با سکوت توپخانه پایان می‌یابد، اما آغازگر جنگی دیگر در ذهن‌ها و دل‌هاست؛ جنگی که ابزارش نه سلاح، که «کلمه» است. شناخت شایعه به‌عنوان ابزاری جدی در جنگ روانی، نه فقط وظیفه نهادهای امنیتی و رسانه‌ای، بلکه مسئولیتی همگانی است. تنها با هوشیاری عمومی، رسانه‌های مسئول و اطلاع‌رسانی به‌موقع و دقیق است که می‌توان در برابر این طوفان بی‌صدا ایستاد و مانع از آن شد که دشمن از زبان خود ما، علیه ما استفاده کند.


اخبار مرتبط
واکنش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تعلیق همکاری ایران با این سازمان
چهارشنبه 1404/04/11 ساعت 15:33
واکنش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تعلیق همکاری ایران با این سازمان
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در واکنش به تصمیم ایران برای تعلیق همکاری با این سازمان اعلام کرد: «منتظر اطلاعات رسمی بیشتر از سوی ایران هستیم.» این اقدام تهران پس از تصویب طرح دو فوریتی مجلس در پاسخ به تجاوز آمریکا به تأسیسات هسته‌ای کشور صورت گرفت.
پیام صلح پزشکیان با تصویر آرامگاه فردوسی
چهارشنبه 1404/04/11 ساعت 15:16
پیام صلح پزشکیان با تصویر آرامگاه فردوسی
مسعود پزشکیان با انتشار ویدئویی از آرامگاه فردوسی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت ایران همواره به‌دنبال پل‌سازی با ملت‌هاست و نه دیوارکشی. او تأکید کرد: «ما طرفدار صلح، دشمن جنگ و در عین حال مصمم برای دفاع از امنیت و مردم ایرانیم.»
چین: «مسئله هسته‌ای ایران باید از طریق ابزارهای سیاسی و دیپلماتیک حل‌وفصل شود»
چهارشنبه 1404/04/11 ساعت 13:40
چین: «مسئله هسته‌ای ایران باید از طریق ابزارهای سیاسی و دیپلماتیک حل‌وفصل شود»
در پی آتش‌بس ایران و رژیم صهیونیستی، چین تأکید کرد «مسئله هسته‌ای ایران باید از طریق ابزارهای سیاسی و دیپلماتیک حل‌وفصل شود» و بر لزوم صلح پایدار در خاورمیانه پای فشرد؛ همچنین نخست‌وزیر چین هفته آینده به مصر سفر می‌کند.
دولت دوم ترامپ زیر فشار سایبری؛ انتشار ایمیل‌های محرمانه و افزایش بحران‌ها
چهارشنبه 1404/04/11 ساعت 09:17
دولت دوم ترامپ زیر فشار سایبری؛ انتشار ایمیل‌های محرمانه و افزایش بحران‌ها
هم‌زمان با آغاز دوره دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، هکرها تهدید کرده‌اند ایمیل‌های حساس سوزان ویلز، رئیس کارمندان کاخ سفید، و لیندزی هالیگان، وکیل ترامپ را منتشر کنند. این افشاگری سایبری می‌تواند بحران امنیتی و سیاسی بزرگی برای دولت او رقم بزند.
بازدید خبرنگاران رسانه‌های خارجی از زندان اوین پس از حمله رژیم صهیونیستی
یکشنبه 1404/04/08 ساعت 20:26
بازدید خبرنگاران رسانه‌های خارجی از زندان اوین پس از حمله رژیم صهیونیستی
خبرنگاران برجسته رسانه‌های بین‌المللی از جمله رویترز، الجزیره و آسوشیتدپرس امروز یکشنبه، 8 تیر 1404، از زندان اوین که اخیراً هدف حمله تروریستی رژیم صهیونیستی قرار گرفته بود بازدید کردند. این بازدید با هدف بررسی ابعاد حمله و آثار برجای‌مانده از این اقدام تروریستی انجام شد.
نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
سنگ تمام مردم دزفول برای سعید اسماعیلی، قهرمان کشتی فرنگی جهان+فیلم
استقبال رئیس جمهور برزیل از سخنان همتای کلمبیایی در حمایت از فلسطین
تاکید وزیران خارجه ایران و برزیل بر تقویت همکاری‌های جنوب-جنوب
مشاور ترامپ: انحصار سلاح در لبنان باید در دست ارتش این کشور باشد
فعال شدن آژیر هشدار در تل‌آویو و قدس اشغالی
انفجار پیاپی در دمشق
‌آغاز نخستین سخنرانی بعد از ظهر روز سوم مجمع عمومی سازمان ملل
بقائی: ادعای سخیف علیه دیپلمات‌های ایران، ماهیت بی‌اخلاق بانیان آن را آشکار می‌کند
مایکروسافت دسترسی یگان 8200 ارتش اسرائیل را قطع کرد
نورنما | باز شدن گودال عظیم در پایتخت تایلند
روسیه و چین خواستار تعویق شش ماهه مکانیزم اسنپ‌بک در شورای امنیت شدند
اطلاعیه درخصوص بیمه تکمیلی فرهنگیانی که از مهر ماه 1404 بازنشسته می‌شوند
آسوشیتدپرس: ایران احتمالا یک آزمایش موشکی اعلام نشده انجام داده است
فرانسه پرونده شکایت از ایران در دیوان بین‌المللی دادگستری را پس گرفت
زمان ثبت‌نام‌ حج تمتع اعلام شد+جزییات
مراسم نمادین در دریا به یاد سید مقاومت+فیلم
ترامپ در دیدار با اردوغان قول لغو تحریم های ترکیه را داد
ما برای نداشتن بهانه همه شروط اروپایی ها را پذیرفتیم+فیلم
جدول لیگ برتر در هفته پنجم لیگ برتر و صدرنشینی تراکتور
در صورت فعال شدن اسنپ‌بک، نوع تعامل ایران متناسب با وضعیت جدید تنظیم خواهد شد
موج استعفاها در دفتر نخست‌وزیر انگلیس
محدود کردن آزادی تردد رئیس‌جمهور و هیات ایرانی، نقض فاحش تعهدات بین‌المللی است
آسیا زیر پای پسران هندبال ایران
پوتین: بدون قید و شرط از توسعه انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای حمایت می‌کنیم
سرنوشت رژیم صهیونیستی جدای از دیگر اشغالگران نخواهد بود
راز قتل مرموز در اعترافات فاش شد+جزییات
اسلامی در مجمع جهانی اتم: برنامه‌ هسته‌ای ایران شفاف است
آغاز پاییز طلایی با حراج شمش طلا در مرکز مبادله ایران از ششم مهر
زمان فروش 11 محصول ایران خودرو اعلام شد + لینک سایت
سید مقاومت، شمع فروزان عقلانیت، ایثار و آزادی
رونمایی از سه محصول نوآور دانش‌بنیان در ایران فارما 1404
شهرام مکری برنده جایزه چشم‌انداز آسیا شد
لیست نهایی بهترین های قاره کهن در سال 2025 اعلام شد
30 درصد زعفران ایران به ایتالیا صادر می شود
ترافیک در محورهای کندوان و هراز نیمه سنگین تا سنگین است
پرسپولیس (0) - ملوان (0) | ادامه روند تساوی‌ شاگردان هاشمیان +خلاصه بازی
رهبر انصارالله یمن: دشمن صهیونیستی با تکیه بر پشتیبانی آمریکا جنایت می‌کند
سعید پیردوست در بخش مراقبت‌های ویژه بستری است+علت بستری
آغاز سخنرانی ویدئو کنفرانسی محمود عباس در سازمان ملل
پشتوانه سخنرانی رئیس جمهوری اسلامی ایران در مجمع عمومی سازمان ملل اراده‌ای ملی است
50 شهید و زخمی در تجاوز امروز رژیم صهیونیستی به یمن +فیلم
اکثریت اعضای کمیته اجرایی اتحادیه فوتبال اروپا، با تعلیق عضویت اسرائیل موافق هستند
دیدار روسای جمهور ایران و بولیوی در نیویورک
قائم‌پناه: بخشی از فعالیت‌های شستا می‌تواند به سواحل جنوبی منتقل شود
دستاوردهای صنعت هسته‌ای ایران در نمایشگاه «هفته جهانی اتم»
نتانیاهو دیگر اجازه سفر به اسلوونی ندارد
زاکانی: سخنرانی رئیس‌ جمهور در سازمان ملل باعزت بود
نورنما | تقدیم به تمام کشتی‌گیرهای با معرفت و پهلوون ایران
پیام رهبر معظم انقلاب اسلامی به مناسبت هفته دفاع مقدس
دست رضا علیپور به مدال جهانی نرسید
X
آگهی تبلیغاتی