×
سیاسی
شناسه خبر : 230660
تاریخ انتشار : شنبه 1404/04/07 ساعت 09:01
ایران و دوراهی سرنوشت‌ساز

مسعود نیلی

ایران و دوراهی سرنوشت‌ساز

12روز پر التهاب گذشت و ایران، بازهم تلاطم امواج را از سرگذراند و ماند تا به ما نشان دهد که چقدر برای این ملت عزیز است. خورشید ایران در 4تیر، برای مردم این سرزمین، طلوعی متفاوت داشت.

نورنیوز-گروه سیاسی: ۱۲روز پر التهاب گذشت و ایران، بازهم تلاطم امواج را از سرگذراند و ماند تا به ما نشان دهد که چقدر برای این ملت عزیز است. خورشید ایران در ۴تیر، برای مردم این سرزمین، طلوعی متفاوت داشت. با دلبری سر برآورد و گویی می‌خواست به غمزه مساله آموزمان شود و درس‌های برآمده از تلخ و شیرین سرگذشت ‌این میهن کهن را بار دیگر برایمان بازگو کند. تمدن دیرپای ایران، معلمی صبور و بسیار متواضع است؛ هرچند ما شاگردانی بازیگوش و بیزار از درس و مدرسه‌ایم. کتابی است که در برگ برگش، وقایعی درس‌آموز، به زبان ساده و رسا بیان شده است. درس‌هایی در مورد کشورداری و کشورگشایی‌ها، سرکشی‌ها، کینه‌توزی‌ها، خودمطلق‌انگاری‌ها و یادآوری اوج‌هایی که به حضیض افتاده‌اند و نام‌هایی که نماد آبادانی یا ننگ ویرانی این سرزمین شده‌اند.

بدون تردید، این ۱۲روز، برگی متمایز از تاریخ کشور محسوب می‌شود. عده‌ای می‌گویند، به این آتش‌بس‌ها نمی‌توان اعتماد کرد و روزهای تلخ و توام با اضطراب پایانی خرداد ۱۴۰۴، باز هم تکرار خواهد شد. پاسخ من آن است که شاید چنین باشد، اما همه‌چیز بستگی به این دارد که ما از این ۱۲روز چه آموخته باشیم. سرنوشت کشور ما را، نه نقض آتش‌بس‌ها یا پایبندی به آن، بلکه نوع نگاه خودمان، به جهان و داخل تعیین می‌کند. هماوردی ما بسیار بیش از آنکه بیرونی و در مقابل بیگانگان باشد، درونی است و میان خودمان.  دو نوع نگاه متفاوت، طی سال‌های گذشته، در مقابل یکدیگر و در عرصه حکمرانی، کاملا در برابر هم، اما در جاگیری سیاسی، به صورت تناقض‌آمیزی، بعضا در کنار یکدیگر، مشغول امور مُلک و ملت بوده‌اند.

شکاف بزرگ میان این دو نگاه متضاد را درآمدهای نفتی پر می‌کرده است. نگاه اول، عمدتا غالب و نگاه دوم -هرچند به شکل منسجم خود، مدافع جدی در ساختار سیاسی نداشته- اما به ترتیبی که توضیح داده می‌شود، تنها در بحران‌ها و به اجبار، به کار گرفته می‌شده است. یک نگاه (نگاه اول)، حکومت را منحصرا، میدان درگیری و عرصه مبارزه تعریف می‌کند. نمود این مبارزه در بُعد روابط خارجی، درگیری فعال با قدرت‌های بزرگ غربی به‌عنوان یک وظیفه‌محوری است. هرچه قدرت خارجی بزرگ‌تر، این وظیفه هم سنگین‌تر. این نگاه، نبود یا ضعف عدالت در عرصه بین‌المللی را توجیه تکلیف خود در دفع ظلم و بی‌عدالتی در هر نقطه از جهان می‌داند.

 از این منظر، حاکمان کشورهای مختلف، عمدتا یا ستمگرند یا نوکران این ستمگران. وجود همین دسته‌بندی هم کفایت می‌کند تا همواره در عرصه مبارزه با ستمگران و تلاش برای کنار زدن نوکران، حاضر باشد. این نگاه، خود را تنها پرچم‌دار ظلم‌ستیزی می‌داند و هرگونه محاسبه توازن قدرت و نتیجه‌گرایی را در میدان دشمن قلمداد می‌کند. معتقد است خیل عظیم کشورهای در حال توسعه‌ای که ظرف ۴ دهه گذشته موفق شده‌اند از جرگه فقرا خارج شوند و به رفاه و آسایش دست یابند، استقلال خود را معامله کرده‌اند و نوکری غرب را پذیرفته‌اند. این نگاه، داخل را هم پشت جبهه مبارزه مقدس جهانی و منطقه‌ای می‌بیند.

نگاهش به رفاه و اقتصاد، نگاه معیشتی، دستوری، از بالا به پایین و کاملا درون‌گرا و مبتنی بر خودکفایی بی‌قید و شرط است و رسالت اقتصاد را عمدتا تقویت پشت جبهه داخلی در مبارزه بیرونی می‌داند و نگاهی را که به رفاه همگانی اصالت می‌دهد، دون‌پایه و حتی حیوانی می‌داند. در این نگاه، واژه توسعه یک واژه غربی و تداعی‌کننده پارادایم وابستگی است. پس باید از گفتمان حکمرانی بومی حذف شود. در عرصه فرهنگی هم، جامعه باید نمایشگاهی یکدست و یکپارچه برای این مبارزه به چشم بیاید. مبارزه بیرونی به اندازه‌ای مهم و تعیین‌کننده است که اعمال انواع محدودیت‌ها در داخل توجیه‌پذیر است. هسته خودی هرچه هم کوچک، باید مرتب پالایش شود و درجه خلوصش افزایش پیدا کند و بالا رفتن درجه خلوص، اهمیتی به مراتب، بیشتر از گستره دایره خودی دارد. غافل از اینکه این رویکرد، جامعه را چون مخروط بلند ارتفاعی که سر و ته ایستاده، ناپایدار می‌سازد. این نگاه، باخود حق‌پنداری جزم‌اندیشانه، از محاسبه و تحلیل هزینه فایده که به درجاتی از نتیجه‌گرایی پایبند است، دوری می‌جوید. 

نگاه دیگر، حکومت را ناشی از اراده مردم می‌بیند. جامعه محور اصلی است و حکومت به اموری می‌پردازد که جامعه یا نمی‌تواند انجام دهد یا اگر انجام دهد، پرهزینه است. هزینه اداره کشور را مردم با همه تنوعی که دارند، می‌پردازند. پس با همین تنوع، حق دارند حاکمان را بر حسب میزان صلاحیتشان در ارائه خدمات، انتخاب کنند و مستمرا مورد ارزیابی و کنترل قرار دهند. صلاحیت حکمرانان را هم با معیارهای رونق و عدالت که به رضایت عمومی می‌انجامد، می‌سنجد. معیار رونق و رفاه، رشد اقتصادی و معیار عدالت، رفع فقر، بهبود توزیع درآمد و فراهم کردن فرصت‌های برابر و غیررانتی برای همه است که مجموعه اینها، از لوازم رضایت عمومی محسوب می‌شود.

از این منظر، حکمرانی باید کاملا علمی، شفاف و پاسخ‌گو باشد حداقل به این دلیل که با منابع عمومی متعلق به جامعه اداره می‌شود. از این منظر، تعامل جهانی با وابستگی یک‌جانبه مترادف نیست. چین امروز بسیار وابسته به آمریکاست همان‌طور که آمریکا هم وابسته به چین است. چین در زمره مستقل‌ترین کشورهای دنیاست هرچند دومین واردکننده بزرگ کالا و خدمات از جهان و به ویژه از آمریکا است. در این نگاه، صلح یک اصل است و به هیچ‌وجه مترادف با پذیرش ظلم نیست. در این نگاه، داده و محاسبه و تحلیل متکی به آن، حرف اول را می‌زند. لذا آرزوها هرچند بزرگ، آن‌گاه که نتوانند به ثمر نشینند، به ضد خود تبدیل می‌شوند. باید روی زمین و در عرصه واقعیت‌ها زندگی کرد. هرچه در عرصه تحقق عدالت جهانی بی‌پرواتر و ابزاری‌تر اقدام کنیم، از عرصه عدالت داخلی دورتر می‌شویم. 

موارد ذکر شده را حتما می‌توان بسط بیشتر و دقیق‌تر هم داد. اما اهمیت این نوشتار، بیشتر از این جهت است که احتمال پررنگ‌تر شدن و تسلط کامل رویکرد اول، پس از جنگ ۱۲روزه، شاید بیشتر شده باشد. بر طبل مبارزه بیرونی محکم‌تر نواخته شود. هل من مبارزِ بی‌پرواتری فریاد شود و دشمن درنده‌خو مجددا تحریک شود و دوباره درگیری‌ها آغاز شود. درنده‌خو بودن، فاسد بودن، متجاوز بودن و بسیاری صفات زشت و ناروای انسانی برخی از حکمرانان در جهان نمی‌تواند توجیه‌گر درگیری غیرمصلحت‌اندیشانه ما با آنان شود. توجه داشته باشیم، ما ناترازی‌هایی بزرگ و بنیان‌برافکن داریم که قوی‌تر و مخرب‌تر از هر دشمن خارجی می‌رود تا کشور را به نابودی بکشاند.

این ناترازی‌ها، همین امروز عرصه زندگی را بر یک یک ایرانیان تنگ کرده است و در آینده نزدیک، خاکی را هم که برای حفظ وجب وجب آن، خون‌های فراوانی نثار شده، به‌طور گسترده، زیست ناپذیر و بی‌ارزش خواهد کرد. راه‌حل‌های کاهش یا رفع این ناترازی‌ها، دردناک و بسیار سخت است که مدارای عمومی و همراهی بخش بسیار بزرگ جامعه و بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و منابع و تکنولوژی جهانی را نیاز دارد. ظرفیت‌های مهمی از کشور ظرف این ۱۲روز تخریب شده که مشکلاتی به بار خواهد آورد. برای شرایط دشواری که در پیش داریم باید اولا، نظام حکمرانی جامعه را با همه تنوع و تفاوت‌هایی که دارد به رسمیت بشناسد و همراهی کند. ثانیا تلاش کند تا از تعداد دشمنان خارجی هرچه بیشتر کاسته و به تعداد دوستان افزوده شود و از این تنهایی خطرآفرین بیرون آییم. این را به یادگار می‌گذارم که ایران عزیز، امروز دقیقا برسر یک دوراهی سرنوشت‌ساز از نظر حکمرانی قرار گرفته است: یک راه، مبتنی بر کینه‌ورزی و راه دوم، براساس اندیشه مصلحت عمومی آینده‌نگرانه.

  همه می‌روند، آنچه می‌ماند، ایران است و مردمش و نام نیک خیرخواهانش و دیگر هیچ.


نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
رئیس الحشدالشعبی: از تهدیدها هراسی نداریم و به دفاع از عراق پایبند هستیم
تعدیل نیرو و تعطیلی ده‌ها شعبه استارباکس در آمریکا و کانادا
اخراج تیم دوچرخه سواری رژیم اسرائیل از مسابقه تور ایتالیا
سرنوشت مرگبار دو قاتل بعد از بخشیده شدن
مسکو: اسنپ‌بک فاقد اعتبار و قطعنامه 2231 همچنان معتبر است
اعلام اسامی داوران دیدار استقلال و المحرق بحرین
توئیت عبری رهبر معظم انقلاب: نظام خبیث صهیونی منزوی‌ترین و منفورترین دولت دنیاست
ادعای وزیر خارجه آلمان علیه ایران در سازمان ملل
تکذیب شایعه دستور شورای عالی امنیت ملی برای تعیین جانشین مقامات
نورنما | 6 مهر سالروز شهادت سید حسن نصرالله
آلمان برای مقابله با تهدید پهپادها آماده می‌شود
نورنما | واقعیتی تلخ در طنز امیرحسین قیاسی...
سفیر سابق آمریکا: اسرائیل به دنبال تجزیه ایران و ترکیه است
ادامه بهانه جویی تیم هندی؛ درخواست بازی بی طرف !
سخنگوی سپاه: هدف دشمن در هر دو جنگ‌ تحمیلی تجزیه ایران بود
استقرار تیپ نظامی ناتو در مرز با روسیه
کشته و زخمی شدن 89 نفر زیر دست و پا در هند
امید به صعود تیم ملی ایران در جام جهانی 2026
عراقچی: دنبال توافق عادلانه هستیم
هشدار به صهیونیست‌ها: ایرانی‌ها پشت خط هستند
ترامپ به دنبال ارسال نیروی نظامی به پورتلند
عامل مجازی گروهک‌های تروریستی در کرمان دستگیر شد
زلنسکی: از اسرائیل سامانه پاتریوت دریافت کردیم
سید الحوثی: حسن نصرالله کابوس صهیونیست‌ها بود
رشد صددرصدی اعتبارات بخش گردشگری
هشدار مجدد عراقچی نسبت به پیامدهای فعال‌سازی مکانیزم ماشه
لاوروف: بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران و استفاده از مکانیسم پس‌گشت غیرقانونی است
ابزار خوشحالی پاشینیان از صلح ارمنستان ـ آذربایجان
المیادین آخرین تصویر از شهید سیدحسن نصرالله را منتشر کرد
کوثری: ایران برنامه‌های موشکی و هسته‌ای را کنار نمی‌گذارد
جدول لیگ برتر پس از اتمام بازی های هفته پنجم
پیکان برابر چادرملو متوقف شد
پزشکیان: سفر به نیویورک فرصتی برای تبیین مواضع ایران در سطح جهانی بود
واردات خودرو در 6 ماه اول سال برابر صفر
جمهوری اسلامی ایران همواره حامی لبنان مقتدر و عزتمند است
شرح وظایف جدید در شرایط بن‌بست دیپلماسی
حال سعید پیردوست رو به بهبود است
آژیر خطر برای ترامپ؛ رشد چشمگیر نارضایتی در پایگاه جمهوری‌خواهان
شیخ نعیم قاسم: راه و روش سید حسن نصرالله جاودان است/هرگز خلع‌سلاح مقاومت را نمی‌پذیریم
جاده چالوس یکطرفه شد
دکتر پزشکیان در بازگشت از نیویورک وارد تهران شد
رئیس جمهور لهستان: آماده گشودن فصل نوینی در مناسبات تاریخی و فرهنگی با ایران هستیم
مسدود شدن 4 میلیارد دلار کمک‌‌های خارجی آمریکا
سود سهام عدالت تا آخر هفته واریز می شود
عراقچی: تهدید علیه حاکمیت ملی و تمامیت سرزمینی ونزوئلا را محکوم می‌کنیم
سقف خرید و نگهداری تتر محدود شد
بهره‌برداری فاز نهایی‌ انتقال آب سد طالقان به کرج و تهران‌ تا نیمه مهرماه
لاریجانی با نخست وزیر لبنان دیدار کرد
ایران نه منزوی است و نه طالب جنگ
انزوای اسرائیل و ضرورت شکل‌گیری نظم نوین جهانی
X
آگهی تبلیغاتی