نورنیوز – گروه سیاسی: جنگ روانی به هر اقدام سازمان‌یافته‌ای اطلاق می‌شود که با هدف تأثیرگذاری بر ادراک، باور و رفتار مخاطب طراحی شود؛ از طریق تهدید، شایعه، اطلاعات نادرست یا حتی روایت‌سازی هدفمند. این نوع جنگ، بدون شلیک گلوله می‌تواند مواضع سیاسی، امنیتی و حتی اراده ملت‌ها را هدف بگیرد. در عصر مدرن، قدرت‌های جهانی از جنگ روانی به عنوان سلاحی کم‌هزینه اما مؤثر استفاده کرده‌اند. اما رژیم صهیونیستی، در میان این بازیگران، جایگاه خاصی دارد: رژیمی که از بدو تأسیس خود، روایت را هم‌ارز با نیروی نظامی دیده و به همین دلیل، همواره در حال جنگ در میدان ذهن بوده است.
برخی پژوهشگران، آغاز استفاده رسمی رژیم صهیونیستی از جنگ روانی را به سال‌های نخست تأسیس این رژیم در ۱۹۴۸ بازمی‌گردانند؛ زمانی که با انتشار اخبار جعلی درباره پیشروی نیروهای اسرائیلی، ساکنان فلسطینی را به ترک شهرها واداشتند. از آن زمان تاکنون، جنگ روانی به‌عنوان ابزار مکمل عملیات نظامی، امنیتی و دیپلماتیک صهیونیست‌ها در همه عرصه‌ها حضور دارد. این رژیم در این میدانن نبرد، از تکنیک‌های گوناگونی استفاده می کند که توجه به آنها ضرورت دارد. برخی از آنها در زیر مورد بررسی گذرا قرار می‌گیرند.
۱. روایت‌سازی در خدمت جنگ
یکی از ستون‌های جنگ روانی اسرائیل، ایجاد روایات جایگزین است. این رژیم به‌خوبی می‌داند که واقعیت‌ها آن‌قدر مهم نیستند؛ بلکه آنچه مردم باور می‌کنند، میدان نبرد را تعیین می‌کند. در جریان حملات هوایی اخیر به تاسیسات نظامی در شهرهای تهران، کرمانشاه، اصفهان و شیراز، رژیم صهیونیستی از همان دقایق اولیه با ایجاد موج رسانه‌ای گسترده کوشید تا تصویر یک عملیات موفق، هوشمند و دقیق را به خورد افکار عمومی دهد؛ این در حالی بود که وزارت دفاع ایران ساعاتی بعد اعلام کرد بخش بزرگی ازپهپادهای انتحاری پیش از رسیدن به اهداف سرنگون شده‌اند. اما دشمن بلافاصله در هماهنگی با رسانه‌های نیویورک‌تایمز و تایمز آو اسرائیل، ادعای اصابت همه حملات به مراکز حساس نظامی را مطرح کرد. هدف از این فریب رسانه‌ای، نه اطلاع‌رسانی، بلکه ایجاد احساس شکست و نفوذپذیری در افکار عمومی ایران بود.
۲. وقتی سلاح، دروغ است
رژیم در حملات اخیر خود به ایران، نمونه‌ای کلاسیک از بمباران روانی را اجرا کرد: ایجاد شایعه، انتشار فیلم‌های مشکوک، و تلاش برای نمایش قدرت. در شبکه‌های اجتماعی، ده‌ها حساب جعلی که ریشه‌شان به ارتش سایبری صهیونیست‌ها می‌رسد، مدعی شدند که سامانه‌های پدافند ایرانی ناکارآمد بوده و چندین سایت زیرزمینی با خاک یکسان شده‌اند. اما در تصاویر منتشر شده رسمی، حتی یک انفجار واقعی در عمق اهداف مورد ادعا ثبت نشد. در واقع، این عملیات روانی بیش از آن‌که واقعیتی نظامی را رقم بزند، تلاش داشت ساختار ذهنی شهروند ایرانی را دستخوش اضطراب کند؛ تا شاید با تضعیف روحیه و افزایش بدبینی به توان دفاعی کشور، فضایی برای فشارهای سیاسی فراهم شود.
۳. القای آسیب‌پذیری در همه جا
در حمله‌ای دیگر، هدف صهیونیست‌ها، نه صرفاً زیرساخت‌های نظامی، بلکه نمادهای مقاومت ملی بود. با طراحی و انتشار شایعه، کوشیدند روایت ترس را بازسازی کنند. این تکنیک، بازتولید تجربه قدیمی‌تری است: در سال‌های گذشته، با ترور دانشمندان هسته‌ای مانند شهید فخری‌زاده، اسرائیل کوشید با این ترور، پیامی روانی ارسال کند: «ما همه‌جا هستیم و شما آسیب‌پذیرید.» در خرداد ۱۴۰۴ نیز، با انتشار خبر تأییدنشده‌ای درباره «خرابکاری موفق در یک مرکز تحقیقاتی در یزد»، تلاش کردند افکار عمومی را دچار تردید نسبت به امنیت مراکز حساس علمی کنند. هرچند این ادعا بعدها از سوی منابع رسمی تکذیب شد.
۴. چرخش روایت، از مهاجم به قربانی
یکی دیگر از تکنیک‌های قدیمی اما مؤثر اسرائیل، وارونه‌نمایی نقش‌هاست. پس از حملات مستقیم به ایران، که پاسخ پدافند ایران را در پی داشت، رسانه‌های غربی – با هدایت تل‌آویو – بلافاصله ایران را متجاوز معرفی کردند و خواستار خویشتنداری تهران شدند. بی‌بی‌سی، CNN و نیویورک‌تایمز، تیترهای خود را نه با تجاوز اسرائیل، بلکه با پاسخ ایران آغاز کردند. این الگوی جنگ روانی، نه فقط تصویر ایران را تخریب می‌کند، بلکه تلاش دارد در سطح بین‌المللی، مشروعیت دفاع مشروع را از ایران بگیرد و اسرائیل را «قربانی حمله» نشان دهد.
۵. هوش مصنوعی، هشتگ، و دستکاری
در روزهای پس از حمله، ترند شدن هشتگ‌هایی مانند #IranStrikesBack و #IsfahanStrike در توییتر، نه اتفاقی بلکه محصول بسیج حساب‌های رباتیک و هوش مصنوعی ارتش سایبری صهیونیست ها بود. هدف از این هشتگ‌ها، القای یک جنگ تمام‌عیار، تحریک ترس، و گسترش بی‌ثباتی روانی بود. تحلیل‌گران امنیت سایبری معتقدند بیش از ۷۰ درصد حساب‌هایی که در ساعات اولیه این هشتگ‌ها را داغ کردند، ماهیتی غیرانسانی داشتند و هدف‌شان مدیریت دروغین افکار عمومی جهانی درباره شدت و عمق حملات بود.
جنگ روانی؛ ادامه سیاست با ابزار رسانه
آنچه در روزهای اخیر رخ داد، یک هشدار مهم است: نبردهای آینده، نه فقط در میدان‌های نبرد فیزیکی، بلکه در میدان دروغ، روایت، هشتگ و شایعه رخ می‌دهد. رژیم صهیونیستی سال‌هاست که استاد این بازی روانی است؛ از نمایش کاریکاتوری نتانیاهو در سازمان ملل تا پنهان‌کاری در بمباران کودکان در غزه، از جعل تصاویر حملات در اصفهان تا تضعیف اعتماد عمومی ایرانیان با دروغ‌های پی‌درپی.
مقابله با این جنگ روانی نیازمند رسانه‌های هوشمند، تحلیل‌گران حرفه‌ای، و مهم‌تر از همه، روایت‌گری مستقل و مستند است. جنگ امروز، جنگ روایت‌هاست. باید روایت خود را بسازیم؛ با حقیقت، با شجاعت، و با خلاقیت و هنرمندی.