×
سیاسی
شناسه خبر : 227496
تاریخ انتشار : یکشنبه 1404/03/18 ساعت 19:45
انتخابات تناسبی، تجربه‌ای نو در مشارکت و دموکراسی

نورنیوز از مزایای انتخابات تناسبی برای شورای شهر تهران گزارش می‌دهد؛

انتخابات تناسبی، تجربه‌ای نو در مشارکت و دموکراسی

با اعلام رسمی رئیس ستاد انتخابات کشور مبنی بر اجرای نظام انتخاباتی تناسبی در انتخابات شوراهای اسلامی شهر، به‌ویژه در تهران، موجی از تحلیل‌ها و گمانه‌زنی‌ها درباره پیامدهای این تصمیم به راه افتاده است؛ نظامی که به‌زعم بسیاری از کارشناسان، اگر درست و دقیق اجرا شود، می‌تواند تجربه‌ای پیشرو در دموکراسی محلی ایران به حساب آید.

نورنیوز- گروه سیاسی: با اعلام رسمی رئیس ستاد انتخابات کشور مبنی بر اجرای نظام انتخاباتی تناسبی در انتخابات شوراهای اسلامی شهر، به‌ویژه در تهران، موجی از تحلیل‌ها و گمانه‌زنی‌ها درباره پیامدهای این تصمیم به راه افتاده است. نظامی که به‌زعم بسیاری از کارشناسان، اگر درست و دقیق اجرا شود، می‌تواند تجربه‌ای پیشرو در دموکراسی محلی ایران به حساب آید. اما در عین حال، نقدها و هشدارهایی نیز درباره مخاطرات احتمالی این مدل در بستر خاص سیاست شهری ایران شنیده می‌شود. اکنون سئوال این است که اجرای نظام تناسبی در انتخابات شورای شهر تهران چه فرصت‌ها و تهدیدهایی را در بر دارد و چه تجربه‌هایی از جهان می‌تواند ما را در طراحی و اجرای درست این مدل یاری کند؟

در انتخابات‌های قبلی شوراهای شهر به‌ویژه در تهران، بارها مشاهده شده که فهرستی با کسب تنها ۳۰ یا حتی ۲۵ درصد آرا توانسته است تمام یا اکثریت کرسی‌های شورا را تصاحب کند. در نظام فعلی، رأی‌دهندگان لیستی را انتخاب می‌کنند و فهرستی که بالاترین تعداد رأی را کسب کند، عملاً تمام کرسی‌ها را می‌برد. این مدل که عملاً «اکثریت مطلق» را شبیه‌سازی می‌کند، نه‌تنها عدالت سیاسی را نقض می‌کند، بلکه سبب سرخوردگی طرفداران سایر فهرست‌ها و کاهش انگیزه مشارکت هم می‌شود.

نظام تناسبی در تلاش است تا این نقیصه را برطرف کند. در این مدل، کرسی‌ها به نسبت آرای کسب‌شده هر فهرست توزیع می‌شود. اگر یک فهرست ۳۰ درصد آرا را به دست آورد، حدود ۳۰ درصد از کرسی‌ها را نیز خواهد داشت. بنابراین حتی اقلیت‌های سیاسی و فکری نیز می‌توانند در اداره شهر نقش ایفا کنند. این مسأله به‌ویژه در شهری چون تهران با بافت اجتماعی و سیاسی متکثر، اهمیتی دوچندان می‌یابد.

تجربه دیگر کشورها چه می‌گوید؟

در فرانسه، شوراهای شهر در شهرهای بالای هزار نفر جمعیت با مدلی ترکیبی برگزار می‌شوند. در این مدل، لیستی که اکثریت نسبی را کسب کند، بخشی از کرسی‌ها را به‌عنوان «پاداش اکثریتی» به‌دست می‌آورد و مابقی کرسی‌ها بین سایر فهرست‌ها به نسبت آرا تقسیم می‌شود. این مدل تلاش می‌کند هم تنوع سیاسی را حفظ کند و هم ثبات مدیریت شهری را تضمین نماید.

در اسپانیا و مشخصا بارسلونا، شوراها با استفاده از لیست‌های بسته حزبی به شیوه کاملاً تناسبی انتخاب می‌شوند. حد نصاب ورود به شورا ۵ درصد آراست. این مدل، نقش احزاب را پررنگ کرده و به نوعی کارآمدی سیاسی و انسجام حزبی در شوراها را بالا برده است.

در برخی شهرهای آلمان مانند هامبورگ، اما رأی‌دهنده دو رأی دارد: یکی برای انتخاب نامزد حوزه‌ای و دیگری برای فهرست حزبی. این مدل، ضمن حفظ پیوند شهروند با نماینده منطقه خود، امکان نمایندگی متنوع حزبی را نیز فراهم می‌آورد. همچنین برخی مدل‌ها امکان رأی‌دهی انتخابی به چند نامزد از فهرست‌های مختلف (پاناژ) را هم فراهم کرده‌اند.

فرصت‌ها و چالش‌های نظام انتخاباتی تناسبی  

اجرای نظام انتخابات  تناسبی در تهران، به‌ویژه اگر با اصلاحات ساختاری همراه شود، می‌تواند مزایایی را به همراه داشته باشد: اول اینکه به افزایش نمایندگی گروه‌های مختلف سیاسی منجر می‌شود و  دیگر تنها یک جریان حاکم بر شورا نخواهد بود. دیگر اینکه زمینه ای برای افزایش مشارکت سیاسی است به این معنی که  رأی‌دهنده حس می‌کند رأی‌اش در سرنوشت شورا مؤثر است، حتی اگر فهرستش اول نشود. سوم اینکه تقویت کارکرد حزبی در شورارا در پی دارد چراکه فهرست‌ها باید دارای ساختار، برنامه و پاسخگویی باشند. و نهایتا اینکه به توازن در تصمیم‌گیری‌ها می‌انجامد چون تضارب آرا و گفت‌وگو جایگزین تحکم اکثریت مطلق می‌شود.

اما با وجود مزایای فوق، باید به برخی ملاحظات و مخاطرات این نظام انتخاباتی نیز توجه کرد: نکته اول اینکه جامعه سیاسی ایران فاقد احزاب ریشه‌دار است و بسیاری از فهرست‌ها موسمی‌اند و ساختار حزبی ندارند. ثانیا نظام انتخاباتی تناسبی، به طور بالقوه می‌تواند خطر انشقاق و شکاف در درون  شورا را در پی داشته باشد. اگر آستانه ورود پایین باشد و شورا بسیار متکثر شود، تصمیم‌گیری به تأخیر می‌افتد. در درجه بعدی می توان به آفتی تحت عنوان ابهام در انتخاب شهردار هم اشاره کرد.پیشاپیش باید مشخص شود که شهردار چگونه انتخاب می‌شود: از درون شورا، با رأی اکثریتی یا به طور مستقیم از سوی مردم؟ و نهایتا اینکه نظام تناسبی، نیاز به آموزش عمومی دارد و  جامعه باید با مفاهیم نظام تناسبی آشنا شود تا رأی‌دهی معنادار باشد.

اجرای نظام تناسبی در شورای شهر تهران، اگر به درستی طراحی و اجرا شود، می‌تواند نخستین گام در مسیر اصلاح دموکراسی محلی و تقویت مشارکت سیاسی شهری باشد. اما اگر صرفاً به تغییر نحوه شمارش آرا محدود شود و زیرساخت‌های نهادی، حزبی و حقوقی آن فراهم نباشد، ممکن است نتیجه معکوس دهد. 

تهران امروز به الگویی برای دیگر کلان‌شهرهای کشور تبدیل شده است. اگر این تجربه موفق شود، می‌تواند به الگویی برای اصلاح قانون انتخابات مجلس و شوراهای شهرستان‌ها نیز تبدیل شود. دموکراسی تناسبی، نه فقط یک فن‌آوری انتخاباتی، بلکه نشانه‌ای از بلوغ سیاسی و مدنی یک جامعه است. آیا تهران برای این مرحله از بلوغ آماده است؟


نظرات

آگهی تبلیغاتی
آخرین اخبار
پایان نیمه اول / استقلال(0) -شمس آذر (0) + فیلم
هاشمیان در نشست هیئت مدیره باشگاه پرسپولیس
اعتراف گروسی به غیر منصفانه بودن عدم بازرسی آژانس اتمی از اسرائیل
انتخاب قطر به عنوان میزبان والیبال قهرمانی جهان در سال 2029
مصرف بنزین در تابستان امسال رکورد زد
خلاصه بازی گل‌گهر 0-0 فولاد؛ دوئل لک و گروسیان! +فیلم
ادعای ترامپ: به پایان جنگ غزه نزدیک شده‌ایم
عکس های منتخب حیات وحش هفته
سخنرانی عراقچی در نشست گروه دوستان مدافع منشور سازمان ملل
حذف تیم ملی چوگان ایران از جام‌جهانی
طی 6 ماهه گذشته بیش از 7 میلیون لیتر قاچاق سوخت در هرمزگان کشف شد
دیدار پزشکیان و ولیعهد کویت در نیویورک
شهباز شریف: نیروهای پاکستان «پاسخ قاطعی» به هند دادند
بیانیه گروه دوستان منشور ملل متحد در محکومیت تجاوزات امریکا و اسرائیل علیه ایران
درخواست فلسطین برای عضویت در بریکس
اسلامی: ایران اهل تعامل است، اما غرب تقابل را برگزیده
دخالت غیرمنتظره ترامپ در جام جهانی؛ تغییر محل بازی‌ها در صورت ناامنی
درخواست عراقچی از شورای امنیت سازمان ملل متحد
دلیل لغو کنسرت‌های سیروان خسروی و ایهام
طمع سازندگان بازار مسکن را متلاطم کرد
گروسی: قطع همکاری ایران با آژانس باعث افزایش تنش بین‌المللی می‌شود
فراخوان فوری پنتاگون برای نشست صدها ژنرال آمریکایی در پایگاه تفنگداران ویرجینیا
یائیر لاپید: رفتارهای دیکتاتورمآبانه نتانیاهو، مخالف اصول دموکراسی است
سخنرانی نتانیاهو در سازمان ملل؛دروغ پردازی های جنایتکار اصلی غرب آسیا درباره ایران
فلیک به رکورد طلایی 50 برد در بارسا رسید
سخنگوی کرملین: وضعیت اوکراین و موضع آن در مذاکرات هر روز در حال بدتر شدن است
رای گیری شورای امنیت دربارهٔ تعویق تحریم‌های ایران
علی‌اف: تصویب «مسیر ترامپ» یکی از نتایج کلیدی نشست واشنگتن بود
لاریجانی: مکانیسم ماشه اجرا شود، همکاری با آژانس متوقف می‌شود
کارگردان «مجنون»: جنگ 12 روزه، آغاز یک ژانر تازه در سینمای ایران است
تهدید ترامپ به مداخله در روند برگزاری بازی‌های جام جهانی 2026
تحرکات غیرعادی آمریکا در شمال عراق
رایزنی گروسی با پوتین درباره ایران
اسرائیل یک نفر را به اتهام جاسوسی برای ایران دستگیر کرد
دستور نتانیاهو برای پخش زنده سخنرانی او درسراسر نوار غزه
کاهش 2.5 میلیون تن تولید گندم ایران نسبت به سال گذشته
اعلام برنامه‌های روز گردشگری و هفته تهران در اراضی عباس‌آباد
شرکت علی لاریجانی در سالگرد شهدای مقاومت/تایید سفر از سوی سفارت ایران در بیروت
فرانس 24: بازگشت بازرسان آژانس به ایران حقیقت ندارد
تیم فولاد به دنبال کسب دومین برد متوالی
ماجرای گوشت‌های آلوده وارداتی از مغولستان چه بود؟
حسن یزدانی به بازی‌های کشورهای اسلامی نمی رسد
تهران در آستانه وزش باد؛ هوای پایتخت آلوده‌تر می‌شود
سرمایه‌گذاری 5 میلیارد دلاری ایران در پروژه ملی فیبر نوری
لغو سومین قرارداد تسلیحاتی اسپانیا با رژیم صهیونیستی
هند واردکننده نفت ایران شد
پرداخت نکردن 6 همت سود سهام عدالت مردم از سوی 4 شرکت بزرگ
وداع با احمد پژمان در تالار وحدت
قطر اقدامات اسرائیل را خطری برای امنیت منطقه دانست
سیر صعودی قیمت‌ طلا در هفته‌ای که گذشت
X
آگهی تبلیغاتی