نورنیوز - گروه سیاسی: به نظر می‌رسد با دو مدل کنسرسیومی مواجه هستیم: اول، غنی‌سازی در خاک ایران و دوم، غنی‌سازی در خارج از خاک ایران.
آنچه مسلم است، ایران مشکل اصولی و کلی با ایجاد کنسرسیوم غنی‌سازی ندارد؛ اما تأکید می‌کند که مرکز غنی‌سازی در این کنسرسیوم باید در داخل خاک کشورمان باشد. در این صورت، ایران می‌تواند در مشارکت با کشورهای منطقه همچون عربستان و امارات که به‌تازگی به سمت صنعت هسته‌ای رفته‌اند و حتی کشورهای پیشرفته‌ای همچون اروپایی‌ها و آمریکا و روسیه و چین، این کنسرسیوم را تشکیل دهد.
در چنین وضعیتی، غنی‌سازی در خاک ایران که مهم‌ترین خط قرمز تهران است، حفظ خواهد شد و تأسیسات برچیده نخواهد شد. در این صورت، کشورهای مشارکت‌کننده نیز می‌توانند ناظر و همکار در تولید مواد غنی‌شده از مرحله معدن تا مصرف و دفن زباله اتمی باشند و حتی به‌صورت یک ذی‌نفع فعال، برای استفاده‌های خودشان از این تولیدات بهره‌برداری کنند.
با این حال، این حالت موانع و مشکلاتی هم دارد که باید در نظر گرفت؛ از جمله این‌که حضور کارشناسان کشورهای ذی‌نفع می‌تواند احتمال جاسوسی را بالا ببرد. از سوی دیگر، هرگونه توافقی میان آمریکا و ایران در خصوص چنین کنسرسیومی طبق قانون INARA در آمریکا باید به تأیید کنگره برسد که می‌تواند چالش بزرگی باشد. همچنین، دوره زمانی فعالیت این کنسرسیوم نیز مهم است و به نظر می‌رسد ایران مایل نباشد که بدون بندهای غروب آفتاب، این توافق به امضا برسد.
اما مدل مطلوب طرف آمریکایی، مدلی است که کنسرسیوم غنی‌سازی در شرایطی تشکیل شود که مرکز غنی‌سازی در خارج از خاک ایران شکل بگیرد. در چنین شرایطی، به نظر می‌رسد کنسرسیوم می‌تواند با شراکت ایران و اعراب و آمریکا و اروپا و... در قزاقستان یا روسیه یا عمان، کار غنی‌سازی را انجام دهد و مواد تولیدشده برای نیازهای ایران به خاک کشورمان منتقل شود. این شرایط می‌تواند برای آمریکایی‌ها و غرب اطمینان‌ساز باشد.
با این حال، چنین موضوعی از خط قرمز ایران در غنی‌سازی داخل کشور فاصله دارد و می‌تواند خطرناک باشد. تجربه گذشته در خصوص تأمین مواد غنی‌شده ۲۰ درصد برای رآکتور تهران و بدعهدی غرب در تأمین آن، و نیز دبه کردن در مورد قرارداد انتقال مواد به ترکیه و برزیل در سال ۲۰۱۰ و خروج از برجام در سال ۲۰۱۸، نمونه‌هایی است که نگاه تهران را کاملاً شک‌آلود کرده است.
ضمن این‌که احتمالاً در این طرح، ایران باید تأسیسات غنی‌سازی خود را برچیند؛ در حالی که تهران به موضوع غنی‌سازی، علاوه بر نیازهای داخلی، نگاه اقتدارآمیز و بازدارندگی نیز دارد و طرح کنسرسیوم خارج از ایران، این توان را هم از کشورمان خواهد گرفت. در مجموع، به نظر می‌رسد آنچه فراتر از همه این‌ها اهمیت دارد، این است که هر نوع کنسرسیومی باید نقش مکمل را در صنعت هسته‌ای ایران داشته باشد و نه جایگزین.
حفظ توانمندی بومی ایران و استمرار حداقل غنی‌سازی (۳.۶۷ درصد) ضروری است. برای همین هم ایران باید رفع مؤثر تحریم‌ها و دریافت تضمین‌های قوی برای عدم بدعهدی‌های تجربه‌شده را مطالبه کند. برای رسیدن به این شرایط، مسیر سخت و پیچیده‌ای در ادامه وجود دارد و طرف مقابل نیز از همه ابزارهای چماق و هویج‌گونه خود استفاده می‌کند. تیم دیپلماتیک ایران، البته که نباید همچون روزهای گذشته مقهور چنین بازی‌هایی شود.