نورنیوز-گروه اجتماعی: در تاریخ ۱۱/۰۸/ ۱۴۰۳ اتوبوس ولوو B۱۲ مدل ۱۳۸۲ به شماره پلاک ۳۱ ع ۴۱۱ ایران ۶۵ حامل دانش آموزان دبیرستان فرزانگان کرمان موضوع قرارداد دربستی فی‌مابین مدرسه و راننده (به جای شرکت مسافربری مجاز)، در مسیر برگشت از اردوی دانش‌آموزی در نزدیکی تقاطع کرمان ماهان دچار نقص فنی شده و از کنترل خارج، واژگون و متاسفانه منجر به فوت ۴ دانش‌آموز نخبه و یک مادر و فرزند خردسال گردید.
به دنبال وقوع این سانحه در تاریخ ۱۴۰۴/۰۱/۱۰، محل سانحه بازدید و علل بروز و تلفات جانی مورد رسیدگی کمیته حمل و نقل جاده ای و کمیسیون عمران قرار گرفت و گزارش نتایج حاصل به استناد مشروح مذاکرات جلسات و اسناد و مدارک دریافتی در جلسه علنی ۶ خردادماه ۱۴۰۴ توسط عبدالجلال ایری سخنگوی کمیسیون عمران مجلس در جلسه علنی قرائت گردید.
بر اساس این گزارش، ماجرا از یک تصادف ساده آغاز نشده، بلکه از تصمیمی آگاهانه و بی‌رحمانه بوده که منجر به یکی از تلخ‌ترین وقایع حمل‌ونقل دانش‌آموزی در ایران شد. کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی اعلام کرد که دانش‌آموزان حادثه‌دیده کرمانی به‌صراحت گفته‌اند: مدیر مدرسه‌شان خود با اتوبوسی سالم به مقصد رفته اما آن‌ها را با تهدید سوار وسیله‌ای فرسوده کرده است؛ اتوبوسی که ساعتی بعد در جاده واژگون شد.
این اظهارات در صورت تایید نهایی از یک جنایت آشکار پرده برمی‌دارد؛ جنایتی که نه‌فقط قربانیانی بی‌گناه بر جای گذاشته، بلکه نمایانگر یک بحران عمیق و ساختاری در نظام حمل‌ونقل دانش‌آموزی کشور است.
آمارهایی نگران‌کننده؛ بحران در سایه غفلت
بر اساس گزارش‌های رسمی تنها در یک سال گذشته بیش از ۲۴ مورد حادثه مرتبط با سرویس مدارس و اتوبوس‌های اردویی در نقاط مختلف کشور ثبت شده است. از این میان ۷ حادثه منجر به مرگ دانش‌آموزان شده و بیش از ۵۰ کودک نیز دچار آسیب‌های جدی جسمی و روانی شده‌اند.
این آمار که بسیاری از موارد پنهان‌مانده را در بر نمی‌گیرد زنگ خطری جدی برای نظام آموزشی و نهادهای نظارتی کشور به شمار می‌رود.
مصادیق تلخ از سراسر کشور
اردیبهشت ۱۴۰۴ کرج: واژگونی سرویس مدرسه در کیانمهر منجر به مصدومیت ۶ دانش‌آموز شد. علت حادثه سرعت غیرمجاز و جاده نامناسب گزارش شده است.
قزوین، همان ماه: برخورد سرویس فاقد معاینه فنی با خودروی شخصی که منجر به مجروحیت ۶ نفر شد.
بردسیر: تصادف مینی‌بوس دانش‌آموزان با خودروی سواری در پی آن ۵ کودک مجروح شدند.
ریشه‌های بحران؛ از ضعف ساختاری تا نبود نظارت
۱_ فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل
بسیاری از خودروهای مورد استفاده در سرویس مدارس بیش از ۲۰ سال عمر دارند و فاقد حداقل تجهیزات ایمنی هستند.
۲_ آموزش ناکافی رانندگان
گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد که بسیاری از رانندگان بدون گذراندن آموزش‌های مرتبط با رفتار با کودک، اصول ایمنی و مدیریت بحران، مشغول به‌کار هستند.
۳_ فقدان نظارت و پاسخ‌گویی نهادی
ضعف در تبادل اطلاعات میان شهرداری‌ها، پلیس راهور و آموزش‌وپرورش و نیز نبود پایگاه داده متمرکز مانع شناسایی تخلفات پیش از وقوع حادثه شده است.
قوانین روی کاغذ؛ اجرا در محاق
آیین‌نامه ساماندهی سرویس مدارس که در سال ۱۴۰۲ تصویب شد حاوی نکات مثبتی چون الزام نصب GPS، ارزیابی روانی رانندگان و معاینه فنی سالانه بود. اما این آیین‌نامه به‌دلیل نبود بودجه کافی و مقاومت برخی پیمانکاران هنوز اجرایی نشده یا به‌صورت ناقص اجرا می‌شود.
ایران و استانداردهای جهانی؛ فاصله‌ای نگران‌کننده
در ایالات متحده با جمعیتی بیش از ۳۳۰ میلیون نفر میانگین تلفات سرویس مدارس کمتر از ۱۳۰ نفر در سال است. اما در ایران با جمعیتی نزدیک به یک‌سوم این عدد آمارهایی مشابه یا بالاتر ثبت می‌شود؛ اختلافی که ناشی از ضعف ناوگان، نبود فناوری نظارتی و نارسایی قوانین است.
راهکارهایی برای خروج از بحران
نوسازی ناوگان:
اختصاص وام کم‌بهره، تسهیلات مالی و معافیت‌های مالیاتی برای پیمانکاران حمل‌ونقل جهت خرید خودروهای ایمن.
آموزش حرفه‌ای رانندگان:
الزام به شرکت در دوره‌های آموزشی در حوزه‌های ایمنی، روان‌شناسی کودک و مدیریت بحران.
نظارت هوشمند:
استفاده از سامانه‌های مکان‌یاب لحظه‌ای، سیستم ثبت تخلفات و هشداردهنده‌های سرعت.
نورنیوز